عناصر شریعت دوگانه ی شاعری انوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه ارومیه

چکیده

چکیده:
شریعت ‌شاعری، مبتنی بر اصول، عناصر و راهبردهای هنری شاعران است و عناصر این شریعت در دوره‌های مختلف تاریخی و ادبی، بنا به شرایط اجتماعی، ابعاد شخصیّتی و الگوهای مختلف فکری- هنریِ هر یک از شاعران، جنبه‌ی نسبی و متغیّر پیدا کرده است. با توجه به شرایط درباری حاکم بر جامعه‌ی انوری و نیز افکار و الگوهای مادّی‌گرایانه‌ی وی، این شاعر ترجیح می‌دهد که تنها، شخصیّت مداح وهجاگویِ خود را رونمایی ‌کند و بر این اساس، شریعت آغازین شاعری خود را بر دو محور "گدایی‌های شاعرانه" و توجه انحصاری به نوع ادبی "مدیحه‌سرایی"- آن هم از نوع ستایش‌های ناسالم و غیرمنطقی- قرار می‌دهد؛ امّا با آشفتگی و نابسامانیِ پیش‌آمده از هجوم ترکان غُز و در پی آن حذف حمایتهای وابسته‌سازِ حاکمان سلجوقی، اولین نشانه‌های‌تحوّل در شخصیّت و شریعت شاعری‌ انوری پدیدار می‌شود که شامل پشیمانی و سرخوردگی این شاعر از عناصر پیشین شریعت شاعری خود، همراه با نکوهش شعر(مدح) و شاعری (مدیحه‌سرایی) است. در این برهه، انوری با رونمایی از شخصیّتِ نوظهور خود با عنوان "شخصیّت واعظ و ناقد"، عناصر سازنده‌ی شریعتِ نوپای خود را- در نقطه‌ی مقابل شریعت پیشین- بر پرهیز از گدایی‌های شاعرانه‌، توصیه به عقل‌گرایی (برای مقابله با طمع‌ورزی)، اهمیّت دادن به سنّ کارآمدی شاعران (جهت پرهیز از هذیان‌گویی‌های شاعرانه)، لزوم نقش‌‌پذیری و نقش‌آفرینی شاعر در جامعه، و پرهیز از بردگی فکری (بویژه با دوری از خدمتِ درباریان) استوار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Anvari's poesy dual Sharia elements

نویسندگان [English]

  • hadi javadi emamzadeh
  • mohammad amir obaydinia
urmia university
چکیده [English]

Abstract:
Poetry “Shariat” is on the basis of principles, and art strategies of poets. The elements of this “Shariat” were relative and modified during different historical and literary periods based on social, personality dimensions and different patterns of thought-art of every poet. Due to kingdom conditions governing on Anvari's society and on his thought and materialistic patterns, the poet prefers to show just his character of eulogy and lampoon. Accordingly, he founds his early “Shariat” poetry on two axes of poetic begging and exclusive attention to genre of eulogy from the type of immoral and irrational adoration. But by turmoil and irregulars made by the “Ghz Turks” leading to deletion of “Seljuk ruler” support, The first signs of change was appeared in Anvari's character and poetic “Shariat” including his regret for his former poetic “Shariat” along with eulogy and panegyric writing. In this period, by unveiling his newfound character as preacher and critic, Anvari constructs his newfound elements of “Shariat” on the basis of avoiding begging, recommendation of benefiting from the power of recognition and reason, emphasizing on efficient age of Poets, role playing necessity, poet's role making in society and abstaining from mental slavery.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Anvari
  • mental slavery
  • Poetry Sharia
  • praise
  • denounced poetry
اصفهانی، رضا. (1337). بردگی فکری. تهران: قلم.
انوری، علی بن محمد. (1372). دیوان انوری. تصحیح محمد تقی مدرس رضوی، تهران: علمی و فرهنگی.
پورامن، علی. (1388). «مدح و مدیحه­سرایی در ادب فارسی». رشد آموزش زبان و ادب فارسی، بهار، دوره­ی 22، شماره­89، صص 4 -10.    
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/430208
جمالی بهنام، علی محمد. (1380). «مبالغه و اغراق در مدایح متنبّی». مجله­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تابستان، دوره و شماره­ 158 و 159، صص333 – 353.      
رزمجو، حسین. (1374).انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
رسولی،حجت.(1384). «معیار تّعهد در ادبیات». پژوهش­نامه­ی­ علوم­ انسانی، بهار و تابستان، شماره 45-46، صص73- 82.  
شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1387). تازیانه های سلوک. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1381). انواع ادبی. تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله. (1379). تاریخ ادبیات ایران. ج1،(خلاصه­ی ج1و 2)، تهران: ققنوس.
عمید، حسن. (1347). فرهنگ عمید. تهران: جاوید.
قنادان، منصور؛ مطیع، ناهید و ستوده، هدایت­الله.(1379). جامعه­شناسی (مفاهیم کلیدی). تهران: آوای نور.
میراکبری، رقیه سادت. (1389). «آثار تربیتی و روان­شناختی قناعت». راه تربیت، فصل نامه‌ای در عرصه­ی فرهنگ و تربیت اسلامی، تابستان، شماره­ 11، صص135-148.                             
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/614179                                                                  
نظامی عروضی سمرقندی، احمدبن‌عمر. (1382). چهارمقاله. تصحیح محمد معین، تهران: جامی.
  وزین­پور، نادر. (1374). مدح، داغ ننگ بر سیمای ادب پارسی. تهران: معین.
  همایی، جلال‌الدین. (1381). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.
  یوسفی، غلامحسین. (1373). چشمه­ی روشن. دیداری با شاعران، تهران: علمی.