نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نجف جوکار ¹
• شیرین رزمجو بختیاری ²
• الهام خلیلی جهرمی ³

¹ استاد دانشگاه شیراز

² دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز

³ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی گرایش ادبیات عرفانی دانشگاه شیراز

چکیده

سیرالعبادِ سناییِ غزنوی و مصیبت‌نامه‌ی عطّار نیشابوری از مهم‌ترین سفرنامه‌های روحانی است. این دو اثر اشتراکات و اختلافاتی با یکدیگر دارند. اختلافاتِ آن دو از طرفی ناشی از جنبه‌های سه‌گانه‌ی زندگی و اندیشه‌ی سنایی و تأثیرپذیریِ او از شعرِ غیرعرفانی است. در حقیقت سنایی، شاعرِ شعرِ تحقیق است و سیرالعبادِ او نیز صبغه‌ای کاملاً عرفانی ندارد. از طرف دیگر سنایی، آغازگرِ راه است، بنابراین پر واضح است که گذشتِ زمان، گنجینه‌ی اندیشه‌ها و زبانِ عرفانی را بارور کرده و در سفرنامه‌ی عطّار به اوج خود رسانیده است. در این مقاله سعی بر آن بوده است با بررسی وجوه اشتراک و اختلافِ این دو اثر نمایی کلّی از یک سفرِ روحانی و انگیزه‌ها و چالش‌هایِ آن به تصویر درآید. وجوه اختلاف عبارتند از: 1ـ اختلاف ساختاری، 2ـ نمادگرایی دوگانه، 3ـ فضاهای مختلف؛ وجوه اشتراک شاملِ: 1ـ مراحلِ خلقت (بدو)، 2ـ شکایت از دنیا و مافیها، 3ـ بازگشت به اصل، 4ـ‌سالک و پیر، 5ـ‌ سبک گفتگو، 6ـ ‌‌مقصدِ سفر. بررسی اشتراکاتِ سفرنامه‌های عرفانی مختصاتِ کلّی این‌گونه آثار را آشکار می‌کند و آن را به عنوانِ بن‌مایه‌ای در ادبِ عرفانی مطرح می‌گرداند.

کلیدواژه‌ها

• سیرالعباد
• مصیبت‌نامه
• سنایی
• عطّار
• سفر روحانی

20.1001.1.20088183.1394.7.1.4.1

موضوعات

• متون عرفانی
• متون نظم

عنوان مقاله [English]

Comparative study between Sanaee’s Seirol Ebad Elal Maa’d & Attar’s Mosibat Name

چکیده [English]

Sanāyī’s Sīr al-Ibād Ila al-Ma’ād  and Attār’s Musībat Nāmih are among the most important spiritual travelogues. There are similarities and differences between these two works.  The differences are rooted in Sanāyī’s life and thought and the impact of unspiritual poems upon him. Indeed, Sanāyī is the poet of Taqhīq genre of poetry and Sīr al-Ibād is not completely mystical either. Additionally, Sanāyī is a pioneer in this domain, therefore, in the course of time, mystical language and thought have developed and have reached the acme of their growth in Attār’s travel account. In this article a general view of spiritual journey and its motivations and challenges are presented by providing an overview of similarities and differences between these two works. The differences are: 1. Structural differences, 2. Dual symbolism, 3. Different spaces. The similarities are: 1.Stages of creation, 2.Complaining about the world, 3.Return to the origin, 4.The wayfarer and the old sage, 5.The style of conversation, 6.The destination of the journey. The review of the similarities between spiritual journeys represents the general specifications of such works and puts them forth as motifs in mystical literature.

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: Sīr al-Ibād Ila al-Ma’ād
• Musībat Nāmih
• Sanāyī
• Attār
• Spiritual Journey