نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمیه فرازمند ¹
• سید محمود الهام بخش ²

¹ مدرس دانشگاه

² استاد بازنشسته دانشگاه یزد

چکیده

مسعود سعد یکی از شاعران بزرگ ایران در نیمة دوّم قرن پنجم هجری است. او که از پیشروان تحوّل شعری در آن دوره به شمار می‌آید، مورد توجّه شاعران معاصر و نزدیک به دوران خود بوده است. برخی از این شاعران از جمله سنایی، معزّی و عثمان مختاری قطعات و قصایدی مستقل در ستایش او گفته‌اند. شاعرانی همچون رشیدی، ادیب صابر، جمال‌الدّین عبدالرزّاق و فلکی نیز از او به عنوان سخنوری توانا در شعر خود یاد کرده‌اند. علاوه بر اینان، نظامی عروضی و رشید وطواط که در نویسندگی نیز دستی داشته‌اند، در آثارشان، کلام او را ستوده‌اند. گرچه غالب این ستایش‌ها مبهم است، بعضی از آنها ناقدانه و روشن است و به ویژگی‌های شعر مسعود سعد از جمله سهل و ممتنع بودن، فصاحت، جزالت، تأثیرگذاری، حسن معانی و لطف الفاظ اشاره می‌کنند. برخی از شاعران نیز همچون خاقانی، اعتقادی به مسعود نداشته، و حتّی او را سخنوری مقلّد دانسته‌اند.
در این مقاله ضمن پرداختن به دیدگاه‌های شاعران معاصر و نزدیک به زمان مسعود سعد دربارة او و نقد آن دیدگاه‌ها، نشان داده‌ شده منشأ برخی اختلاف‌نظرها دربارة وی، تحوّل سریع شعر در قرن ششم است. شعر در این سده آنچنان با سرعت در حال پیشرفت بوده که آثار مسعود سعد که در دورة خود به دلیل نوآوری‌هایی که داشته، مورد توجّه سخنوران آن عصر بوده، با ظهور شاعران بزرگی همچون خاقانی که تحوّلات شگرفی در شعر فارسی ایجاد کردند، رونق و تازگی خود را از دست می-دهد و تنها در میان شاعران واپس‌گرا، مقبولیّت خود را حفظ می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ ادبیات
• شعر
• مدیحه
• مسعود سعد
• مفاخره

20.1001.1.20088183.1394.7.3.5.6

موضوعات

• ادبیات قدیم
• تاریخ ادبیات
• متون غنایی
• متون نظم

عنوان مقاله [English]

masude sad from the viewpoint of the poets of seljuk era

چکیده [English]

Mas'ūd Sa'd is one of the great Iranian poets of the second half of the fifth century. Being among the avant-gardes of poetic revolutions of that era, he was held in high esteem by his contemporaries and those close to his time. Many of these poets have worshiped Mas'ūd and his works. Sanāyī, Mu'izzī and Oȿmān Mokhtārī, for example, composed certain odes and fragments in his praise. Other figures such as Rashīdī, Adīb Şābir, Jamāluddīn 'Abdurrazzāq and Falakī have mentioned him as a powerful poet in their writings. Additionally, Nizāmī 'Arūẕī and Rashīd Vaţvāţ, being expert at literary composition, have praised Mas'ūd in their works. Although most of these praises are vague, some cases are clear and critical, pointing to the characteristics of his poems like being easy but difficult to imitate, eloquent, firm, effective, deep in meaning and elegant in words. Some like Khāqānī did not approve of Mas'ūd Sa'd, dispelling him as an imitator. In this essay, after a review of the commentaries of Mas'ūd Sa'd's contemporaries and other poets and critics living close to his time, we come to the conclusion that some of these intellectual divergences can be justified in terms of revolutionary literary changes that spanned the 6^th century. Poetry was progressing so fast in this historical period that Mas'ūd Sa'd's works went out of currency despite the fact that he was considered an innovative poet during his lifetime and was held in high esteem by great men of letters when he was alive. With the emergence of such great poets as Khāqānī, who brought about significant changes in Persian poetry,  Mas'ūd Sa'd's poetry went out of fashion and found acceptance only among the regressive literati.
Keywords: Poetry, Literary History, Panegyric, Mas'ūd Sa'd, Boasting(Mufākharah)

کلیدواژه‌ها [English]

• Panegyric
• Mas'oude S'ad- Boasting
• literary history
• poetry