«انتهای غایت» در معانی حروف جر عربی و حروف اضافه‌ی فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

«انتهای غایت» در معانی حروف جر عربی و حروف اضافه‌ی فارسی
 
دکتر سیدمحمدرضا ابن‌الرسول*         سمیه کاظمی نجف‌آبادی**
دانشگاه اصفهان
 
چکیده
با توجه به اهمیت پژوهش‌های مبتنی بر مقایسه‌ی زبان‌های مختلف و تأثیر بسزای آن در کشف حلقه‌های ارتباطی زبان‌ها و رشد فکری و فرهنگی گویش‌وران آن، پژوهش حاضر با اتخاذ روش تحلیلی تقابلی و با تکیه بر مطالعات دستورپژوهان و فرهنگ‌نویسان دو زبان عربی و فارسی، به بررسی مفهوم انتهای غایت در جایگاه یکی از مهم‌ترین معانی مشترک میان حروف جر عربی و حروف اضافه‌ی فارسی می‌پردازد؛ تا بدین‌وسیله، حروف نمایان‌گر این معنی و نحوه‌ی کاربرد آن در دو زبان عربی و فارسی، آشکار شود. ضمن آن‌که وجوه افتراق، اشتراک و اثرپذیری دو زبان، نمایان خواهد شد. مهم‌ترین دستاورد مقاله‌ی حاضر آن است که حروف جر و اضافه، همیشه در بیان یک معنی خاص، رابطه‌ی یک به یک ندارند، به گونه‌ای که گاه یک حرف در یک زبان با دو حرف از زبان دیگر، برابریابی می‌شود. اهمیت این مطلب در ترجمه‌ی متون عربی و فارسی، نمود می‌یابد.
 
 
*  استادیار زبان و ادبیات عربی Ibnorrasool@yahoo.com (نویسنده‌ی مسئول)
**  دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی skazemin@yahoo.com
         تاریخ دریافت مقاله: 5/8/89                       تاریخ پذیرش مقاله: 21/1/90

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Entehay-e ghayat in the Meaning of Prepositions in Arabic and Persian Languages

چکیده [English]

R. Ebnorrasoul* S. Kazemi**

Esfahan University
 
Due to the importance of comparative research on languages and its important role in discovering the common aspects of different languages, this survey, drawing on the results of the studies done by the grammarians and lexicographers of Arabic and Persian languages, adopts an analytic-comparative approach to studying  entehay-e ghayat, as the one of the most significant concepts shared by  Arabic and Persian prepositions. In so doing, this survey identifies the words used to express this concept and the way these words are used in Persian and Arabic languages. This helps to determine the similarities and the differences between the two languages in this respect. The most important finding of this research is that there is not a one-to-one correspondence between Arabic and Persian prepositions while expressing a certain concept. That is, sometimes one preposition in one language is equal to two different prepositions in the other. This issue is particularly important when we are concerned with translating from Arabic to Persian or vice versa.
 
 
*  Assistant Professor in Arabic Language & Literature, Ibnorrasool@yahoo.com
**  Ph. D. Candidate in Arabic Language & Literature, skazemin@yahoo.com
Received: 10/27/2010             Accepted: 4/10/2011

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Arabic prepositions
  • Persian prepositions
  • Meanings of prepositions
  • Enteha-e ghayat
  • Arabic language
  • Persian language

مراجع

قرآن کریم.          
ابن‌هشام، عبداله بن یوسف. (1997م). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. تحقیق حنا الفاخوری، بیروت: دارالجیل.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1988م). لسان‌العرب. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
اربلّی، علاءالدین بن علی. (1991م). جواهرالأدب فی معرفة کلام العرب (معجم للحروف العربیه). بیروت: دارالنفائس.
انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن. (1370). دستور زبان فارسی 2. تهران: فاطمی.
انیس، ابراهیم و دیگران. (1378). المعجم الوسیط. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بیضاوی، عبداله‌بن‌عمر. (1990م). تفسیرالبیضاوی.بیروت:مؤسسه‌ی الأعلمی للمطبوعات.
جامی، عبدالرحمن. (1983م). الفوائد الضیائیة. تحقیق أسامة طه الرفاعی، 2 ج، بغداد: مطبعة وزراة الأوقاف والشؤون الدینیة.
حسن، عباس. (1425ه). النحو الوافی. 4 ج، تهران: ناصر‌خسرو.
حسن‌دوست، محمد. (1383). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. تهران: آثار.
خضری، محمد. (بی‌تا). حاشیة الخضری علی شرح ابن عقیل. تهران: استقلال.
خطیب رهبر، خلیل. (1367). دستور زبان فارسی (کتاب حروف اضافه و ربط). تهران: سعدی.
خطیب رهبر، خلیل. (1346-1347). «ساختمان و تقسیم حرف‌های اضافه (وابستگی) و جای آن‌ها». مجله‌ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره‌ی 59، صص70- 96.
خطیب اسکافی، محمد بن عبداله. (1973م). درة التنزیل و غرّة التأویل فی بیان الآیات المتشابهات فی کتاب الله العزیز. بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
دسوقی، محمد بن أحمد. (2008م). حاشیة الدسوقی علی مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب للإمام ابن‌هشام الأنصاری. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
دهخدا، علی‌اکبر. (1352). لغت‌نامه‌ی دهخدا. تهران: سازمان لغت‌نامه.
رضی‌الدین ‌استرآبادی، محمدبن‌حسن. (1366). شرح الکافیة فی النحو. تهران: مرتضوی.
زرکشی، محمد بن عبداله. (1998م). البرهان فی علوم القرآن. 4ج، تحقیق محمد ابو‌الفضل ابراهیم. بیروت: المکتبة المصریة.
زمخشری، محمود بن عمر. (بی‌تا). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل. بیروت: دارالکتاب العربی.
سامرایی، فاضل صالح. (2007م). معانی النحو. 4 ج، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
صبّان، محمد بن علی. (بی‌تا). حاشیة الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیة ابن مالک. 4 ج، قاهره: دار‌إحیاء الکتب العربیة.
طباطبایی، محمدحسین. (1972م). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
عبدالمسیح، جورج متری و تابری، هانی جورج. (1990م). الخلیل: معجم مصطلحات النحو العربی. بیروت: مکتبه لبنان.
مشاوری، زهره. (1382). بررسی دستوری حروف در گلستان سعدی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان.
هلالی، هادی عطیة مطر. (1986م). نظریة الحروف العاملة و مبناها و طبیعة استعمالها القرآنی. بیروت: عالم الکتاب- مکتبة النهضة العربیة.
همایون‌فرخ، عبدالرحیم. (1364). دستور جامع زبان فارسی. تهران: علمی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار