نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مجید منصوری

دانشگاه تهران

چکیده

درباره‌ی برخی ابیات منتسب به رودکی سمرقندی
 
مجید منصوری*
دانشگاه تهران
 
چکیده
فرهنگ جهانگیری از منابعی است که در آن، ذیل برخی واژه‌ها، ابیاتی از رودکی برای شاهد، ضبط گردیده است؛ به همین سبب یکی از منابع دیوان بازیافته‌ی رودکی در تصحیح سعید نفیسی و دیگران، همین فرهنگ جهانگیری است. این فرهنگ همچنین به منزله‌ی یکی از نخستین کتاب­هایی است که در آن شعر قطران به نام رودکی ضبط شده است. محور اصلی و اساسی این مقاله در زمینه‌ی بیتی منتسب به رودکی است که این بیت در فرهنگ­ها به نام رودکی در جایگاه شاهد معنی «همانا و هرگز»؛ برای واژه‌ی «آرنگ» آمده است؛ حال آن‌که این بیت، بیتِ دوم رباعی­ای از قطران تبریزی است که در آن بیت «از آنک (آن‌که)»، «آرنگ» خوانده شده و بیت نیز از رودکی دانسته شده است. قدیمی­ترین سند انتساب بیت مورد نظر به رودکی، فرهنگ جهانگیری است و هم آن است که این بیت را در جایگاه شاهد معنی «همانا» برای «آرنگ» آورده و فرهنگ­نویسان پس از وی نیز آن را بر اساس فرهنگ جهانگیری، واردِ فرهنگ خود نموده­اند. همچنین در این مقاله برخی ابیات و رباعیات منسوب به رودکی سمرقندی را در دیوان دیگر شاعران ادب فارسی بازجسته­ایم.
 
 
 
*دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی  Majid.mansuri@gmail.com
تاریخ دریافت مقاله: 21/9/89              تاریخ پذیرش مقاله: 4/3/90

کلیدواژه‌ها

• آرنگ
• از آنک
• رودکی
• قطران تبریزی
• فرهنگ جهانگیری

20.1001.1.20088183.1390.3.3.8.1

عنوان مقاله [English]

On Some  Pomes Attributed to  Roudaki Samarqandi

چکیده [English]

Mansouri*

Tehran University
 
Jahangiri dictionary is one of the sources in which verses from Rudaki’s poems have been used to exemplify the words defined. That is why this dictionary has been referred to as a source of Rudaki’s poems By Saeed Nafisi. The dictionary is also one of the first books containing one of the poems of Rudaki called Qatran. This article basically analyzes a couplet attributed to Rudaki, which appears in dictionaries as an example illustrating the use of the phrase “certainly and never" which is used as a definition for the word "Arang." However, this couplet is the second couplet of a quatrain by Qatrane Tabrizi in which the word “Anak” is written as “Arang.” The oldest document attributing this couplet to Rudaki is Jahanshiri dictionary where this couplet is used as an example for the usage of the word “hamana" (Really) as a definition for the word “Arang;” other authors, following Jahanshiri, have used this couplet in their dictionaries and attributed it to Rudaki. This paper also reviews some other quatrains and couplets which are attributed to Rudaki but appear in the works of other Iranian poets.
 
 
* Ph. D. Candidate in Persian Language & Literature. Majid.mansuri@gmail.com
Received: 12/12/2010             Accepted: 5/25/2011

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: Roudaki
• Qatrane Tabrizi
• Arang
• Azank