نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه پیام نور ارومیه
چکیده
ویژگی‌های روایات و طومارهای نقّالی
دکتر سجّاد آیدِنلو*
دانشگاه پیام‌نور ارومیّه
چکیده
طومار، مجموعه‌ی منثورِ مدوّنی است که مأخذ اصلی نقّالان برای داستان‌گویی آن‌ها به شمار می‌آید. حدودِ داستانیِ این متون غالباً از آغاز کار گیومرث تا پایان شهریاری بهمن، همای یا داراب است و نقّالانِ پیش‌کسوت برای تدوین آن‌ها، افزون بر روایات شاهنامه، از اخبار منظومه‌های پهلوانیِ پس از فردوسی، بعضی منابع تاریخی، طومارهای کهن‌تر و نیز اندوخته‌ها و برساخته‌های ذهنی خویش هم بهره گرفته‌اند. طومارهای نقّالی و داستان‌های متعدّد و پر شاخ و برگ آن‌ها از نظر ساختاری و موضوعی، ویژگی‌هایی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبـارت است از: 1.ساختن داستان‌های تازه و تغییر و تصرّف در روایات منابع پیشین؛ 2.الگوبرداری از داستان‌های شاهنامه، منظومه‌های پهلوانی و منابع تاریخی برای ساختن روایات جدید؛ 3. تکمیل نواقص و روشن کردن مبهمات داستانیِ ادب پهلوانی ایران؛ 4.عناصر سامی و اسلامی؛ 5. تأثیر زمان و مکان نقل و نگارش بر آن‌ها؛ 6. آشفتگی ترتیب و نظم روایی داستان‌ها؛ 7. جابه‌جایی اشخاص و داستان‌ها؛ 8. کم‌دقّتی، نادرستی و تناقض داستانی؛ 9. تغییر و تفاوت نام‌ها؛ 10. شخصیّت‌های نوظهور؛ 11. کسر/ پراکندگی شخصیّت؛ 12. تکرار یک بن‌مایه در روایات گوناگون؛ 13.تکرار یک داستان؛ 14. بازگویی یک موضوع در داستانی واحد؛ 15. وجه تسمیه‌سازی و ریشه‌تراشی برای نام‌ها؛ 16. انتساب گفتار کسان شاهنامه به اشخاص دیگر. در این مقاله هریک از موارد یاد شده با آوردن نمونه‌هایی از متون مختلف نقّالی، بررسی شده است.
* استادیار زبان و ادبیّات فارسی aydenloo@gmail.com
تاریخ دریافت مقاله: 22/12/88 تاریخ پذیرش مقاله: 22/10/89
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Features of Scrolls and Tales of Naqqâli (Narration)
چکیده [English]
Aydenloo *
Payâme Noor University of Urmiyye
Scroll is a collection of written prose reckoned as the original source for naqqâls (narrators). Narrative boundaries of scrolls range from the era of Kayumarth to the end of the reign of Bahman, Homây or Dârâb. To prepare the scrolls, the old naqqâls, besides using Shaahnaameh, made use of heroic poems composed after Shaahnaameh, historical sources, older scrolls as well as their own imagination.. These scrolls and their lengthy tales are characterized by some structural and thematic features, the most important of which are as follows: 1.Creation of new stories and distorting the tales of the old sources; 2.Employing the tales of Shaahnaameh, heroic-epic stories, and historical sources for creating new stories; 3.Remedying the defects of the Iranian heroic literature and clarifying its fictional ambiguities; 4. Containing Semitic and Islamic elements; 5. Being influenced by the time and the place they were written and narrated; 6. Lack of order in the arrangement of the stories; 7.Rearrangement of the characters and the stories; 8.Lacke of precision, incorrectness, and contradiction in stories; 9.Changthe names in the stories 10; Creation of new characters; 11.Reducing the number of characters; 12.Repetition of the same theme in different tales; 13.Repetition of the same story; 14. Repetition of the same subject in a single story; 15.Creation of etymologies for some names 16.Attribution of the words of Shânâme’s characters to other persons in other stories.
*Assistant Professor in Persian Language & Literature. aydenloo@gmail.com
Received: 3/13/2010 Accepted: 1/12/2011
کلیدواژه‌ها [English]
- Key words: Tumâr (scroll)
- Naqqâli (story- telling)
- Heroic literature
- Shâhnâme
', './data/jba/coversheet/cover_fa.jpg'))