تحلیل شخصیّت یاور گریماس در چهار منظومۀ غنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری ادبیّات فارسی- دبیر متوسّطه

چکیده

در تحقیق حاضر به بررسی و مقایسۀ نقش کنشگر یاور در چهار داستان غنایی «ویس ورامین» فخر الدّین اسعد گرگانی، «لیلی و مجنون» و «خسرو و شیرین» نظامی و «یوسف و زلیخا»ی جامی پرداخته شده است. ابتدا هر داستان با استفاده از زنجیره‌های روایی گریماس توصیف شده ‌سپس شخصیّت یاور در تمام موقعیّت‌های حضور خود در هر داستان ‌مورد تحلیل قرار گرفته است. آنگاه کنشگران یاور بر اساس میزان حضور خود در زنجیره‌های روایی با یکدیگر مقایسه شده‌اند و برای رسیدن به نتیجۀ نهایی مربّع معنایی گریماس برای هر داستان رسم شده تا مشخّص شود که هر کنشگر یاور تا چه حد در تحوّل اساسی داستان نقش داشته است. مقایسۀ چهار مربّع معنایی، وجود عشق مجازی را در دو روایت «ویس و رامین» و «خسرو وشیرین» نشان می‌دهد و کنشگران یاور این منظومه‌ها نیز در زنجیرۀ پیمانی توانسته‌اند امکان وصال را فراهم کنند، امّا ترسیم مربّع معنایی در روایت «لیلی ومجنون»، عشق عذری و در «یوسف و زلیخا»، عشق روحانی را نشان می‌دهد. کنشگران یاور این روایات در تحوّل اصلی داستان نقش نداشته و در زنجیرۀ پیمانی موفّق نیستند، به این دلیل که تحوّل قهرمان (فاعل) امری شخصی و درونی است که به دست خود او انجام می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

analysis of.Gerimase's Helper in four lyric versified story

نویسنده [English]

  • farrokh latif nejad
Persian literature student / teacher
چکیده [English]

In the present study, the helper-actant is examined in Vis and Rāmin by Fakhruddīn  As'ad Gurgānī, Laylā and Majnūn and Khusraw and Shīrīn by Nizāmī and Yūsif and Zuleykhā by Jāmī. Each narrative poem is explicated in terms of Greimas' narrative axes. Then, the helper-actants are identified and characterized when they emerge in the stories. In the next stage, helpers are compared according to the frequency of their appearance along narrative axes, and consequently, Greimas' semiotic square is drawn for each story in order to reveal the extent to which each helper changes the course of the story. The comparison of four semiotic squares indicates virtual love in Vis and Rāmin and Khusraw and Shīrīn where helper-actants manage to make union possible along the communication axis. The semiotic square indicates spiritual love in Yūsif and Zuleykhā and ethereal love in  Laylā and Majnūn. Helper-actants in these narratives do not play an essential role in the course of the story because the hero's character development is contingent upon internal processes that must be carried out at his/her own hand.
Keywords: Actant, Helper, Subject, Propp, Greimas, Character Analysis
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Actant"
  • "Helper"
  • "Grimas"
  • "Syntagm"
  • "Semantic Square"
آذر، اسماعیل؛ عبّاسی، علی؛ آزاد، ویدا. (1392). «بررسی کارکرد روایی دو حکایت از الهی‌نامه عطّار بر اساس نظریّه‌ی گرمس و ژنت». دوره‌ی 5، شماره 4 (پیاپی20). آذر و دی، صص17-43.
اسکولز، رابرت. (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات. ترجمه‌ی فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن. ج1، تهران: مرکز.
   امرالهی، تینا. (1387). «اجزای اصلی پیرنگ در افسانه‌های قومی روسیه بر پایه‌ی نظریّه‌ی پراپ». درباره‌ی ما. (4مهر1387)
<blogvizhe041.ir/post/. html from.pardisnazanin. Blogfa.com/post100.aspx > (Last modified:29 Desember 2015)
ایگلتون، تری. (1368). پیش‌درآمدی بر نظریّه‌ی ادبی. ترجمه‌ی عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
 برتنز، یوهانس ویلم. (1382). نظریّه‌ی ادبی. ترجمه‌ی فرزان سجودی، تهران: آهنگ دیگر.
تایسون، لُیس. (1387). نظریّه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمه‌ی مازیار حسین‌زاده، فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز.
ثروت، منصور. (1381). یادگار گنبد دوّار: تلخیص و تحلیلی از خسرو و شیرین نظامی. تهران: امیرکبیر.
جامی، نورالدین عبد‌الرّحمن. (1337). مثنوی هفت اورنگ. به تصحیح و مقدّمه‌ی مرتضی مدرّس گیلانی، تهران: زهره.
حدائق شیرازی، رضیّه. (1363). افسانه‌ی شیرین نخستین داستان عشق و عفت. تهران: کاویان.
خادمی، نرگس. (1390). تحلیل شخصیّت کنیزک در مثنوی مولوی. فصلنامه‌ی نقد ادبی، سال 4، شماره 13، بهار، صص 91-115.
درپر، مریم؛ یاحقی، محمّدجعفر. (1389). «تحلیل روابط شخصیّت‌ها در منظومه‌ی لیلی و مجنون نظامی». بوستان ادب دانشگاه شیراز، سال 2، شماره 3،) پیاپی 59 (پاییز، صص 65-89.
 دهقانی، ناهید. (1390). «بررسی تحلیلی ساختار روایت در کشف‌المحجوب هجویری براساس الگوی نشانه‌شناسی روایی گرماس». متن‌پژوهی ادبی (زبان و ادب پارسی)، سال 15، شماره‌ی 48، تابستان، صص 9-32.
ستّاری، جلال. (1379). پیوند عشق میان شرق و غرب. اصفهان: فردا.                                                                                                                  سجودی، فرزان. (1390). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سلدن، رامان؛ ویدوسون، پیتر. (1384). راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر. ترجمه‌ی عبّاس مخبر، تهران: طرح نو.
شعیری، حمیدرضا. (1391). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.
غلامحسین‌زاده، غلامحسین؛ عبید صالح عبید، یحیی؛ روشنفکر، کبری؛ راد‌فر، ابوالقاسم. (1390). «بررسی تطبیقی مضامین عاشقانه‌ی داستان ورقه و گلشاه عیّوقی با اصل روایت عربی». فصلنامه‌ی پژوهش‌های زبان و ادبیّات تطبیقی، دوره‌ی 2، شماره‌ی 1، بهار، صص 43-69.
فاطمی، سیّدحسین؛ درپر، مریم. (1388). «بررسی ساز‌و‌کار شخصّیت‌ها در خسرو و شیرین نظامی». جستارهای ادبی، سال 42، شماره 4 (پیاپی 167)، زمستان، صص53- 77.
فروزنده، مسعود. (1392). «زنجیره‌ها، عناصر و گزاره‌های روایی در داستان بانوی حصاری از هفت پیکر نظامی». پژوهشنامه‌ی ادبغناییدانشگاهسیستانوبلوچستان، سال 11، شماره‌ی 20، بهار و تابستان، صص197-216.
فضیلت، محمود؛ نارویی، صدیقه. (1391). «تحلیل ساختاری داستان جولاهه با مار برپایه نظریّه‌ی گریماس». فصلنامهتخصصیسبک‌شناسینظمونثرفارسی (بهارادب)، سال 5، شماره 1، (پیاپی15)، بهار، صص253-262.
گریماس، ا. ج. (1387). اشاره: به «معناشناختی ساختاری». ترجمه‌ی علی قنبری، نوشته­شده در19/8/87
<www.aghanbari.blogfa. Com/ post-21.aspx> (Last modified:25 Desember2015)
کارل، ارنست. (1384). روزبهان بقلی (تجربه‌ی عرفانی و شطح ولایت در تصوّف ایرانی). ترجمه‌ی کورس دیوسالار، تهران: امیرکبیر.
کوثری، مسعود؛ مولایی، محمّد­مهدی. (1391). «روایت­های مردانگی در موسیقی رپ و چالش مردانگی هژمونیک». جامعه­شناسی ایران، سال 13، شماره‌ی 4 (پیاپی39)، صص 151-177.
گرگانی، ­فخر الدّین اسعد. (1337). ویس ورامین. تصحیح محمّدجعفر محجوب، ­تهران: اندیشه.
محمّدی فشارکی، حسن؛ خدادادی، فضل الله. (1392). «مقایسه‌ی ساختار داستان در دو اثر از عطار با تکیه بر دو الگوی جدید ساختارگرای داستان‌نویسی». جستارهای زبانی، سال 4، شماره‌ی 3 (پیاپی 15). پاییز، صص179-202.
موسوی لر، اشرف­السّادات؛ مصباح، گیتا. (1390). «تحلیل ساختار روایت در نگاره مرگ ضحّاک بر اساس الگوی کنشی گریماس». پایگاه نشریّات الکترونیکی دانشگاه تهران. نشریّه‌ی هنرهای زیبا- هنرهای تجسّمی، دوره‌ی 3، شماره‌ی 45، بهار، صص23-34.
نظامی، الیاس. (1333). خسرو و شیرین. با حواشی و مقابله با سی نسخه، تصحیح وحید دستگردی، تهران: ابن سینا.
ـــــــــــــ (1353). داستان خسرو و شیرین. ­به کوشش عبدالمحمّد آیتی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
ـــــــــــــ (1369). لیلی مجنون (متن علمی و انتقادی). به تصحیح برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران.
Hebert, Louis. (2006). Tools for text and image analysis (An introduction to applied semiotics. Translated from French to English by Julie Tabler. online eboook, published by Texto! Available on : <http://www.revue-texto.net/ Parutions/ Livres E/Hebert_AS/Hebert_Tools. html>
Layli and  Madjnun   in   Persian   literature .The Legend in Arabic Literature. Iran Saga. By Mahmud  kianush. copy right 1998. k Art  arena. (Last modified:29 Desember2015)
<www.artarena.force9.co.uk/perlm.htm>