بررسی چگونگی نام‌گذاری عنوان شعر در ادبیات سنتی و معاصر و کارکردهای زیباشناختی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه جیرفت

چکیده

عنوان شعر، حکم شناسنامه‌‌ی شعر را دارد که برای بررسی و سخن گفتن در مورد یک شعر میان منتقدان و دیگر افراد مهم محسوب می‌شود. هدف این مقاله بررسی چگونگی نام‌گذاری عنوان شعر در ادبیات سنتی و معاصر است. این نام‌گذاری‌ها در شعر سنتی و معاصر تفاوت‌های چشمگیری با هم دارد. در گذشته چندان به نام‌گذاری شعر توجهی نمی‌شده است. البته از میان قالب‌های سنتی، در نام‌گذاری قصاید نسبت به قالب‌های دیگر تأکید بیشتری وجود داشته است. در شعر سنتی مواردی مانند واژه‌ی ردیف، حروف قافیه، محتوای شعر، مخاطب، بیت مطلع، واژه‌ی کانونی و... معیارهایی برای نام‌گذاری شعر به شمار می‌رفته است. با گسترش روزنامه و نشریات در دوران معاصر و پیدایش شعر نو، درج عنوان‌ شعر نیز رواج یافته و بخصوص در قالب‌های نو یکی ‌از ضروریات شعر محسوب شده است. در این دوران عنوان شعر جزیی از شعر است و در فضاسازی، درک معنا و اندیشه شاعر و ایجاد خلاقیت، تناسب با روحیات و دغدغه‌ها و جنسیت شاعر، نمادپردازی و... نقش دارد و ضروری است در نقد و بررسی شعر، عنوان آن نیز مورد بحث واقع شود؛ نکته‌ای که تاکنون مورد توجه جدی قرار نگرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

study of title of poetry in traditional and contemporary poetry

نویسنده [English]

  • mahdi dehrami
چکیده [English]

The title of a poem is its ID and plays a significant role in its interpretation, and is thus considered to be of primary importance by critics and other commentators alike. The objective of this study is to investigate how poems have been titled in classical and contemporary literature. The titles of classical poems are far different from those of contemporary poems. In the past, it was not customary to pay any heed to titling of poems. Nevertheless, from amongst classical types, odes have been more commonly titled. In classical poetry, factors such as rhyming words and letters, the content, readers, the beginning line, the central word were taken into consideration when titling a poem. With the advent of press industry in contemporary culture and the emergence of modern poetry –Sher-e Now—it became customary and in modern genres, a necessity, to title the poem. Today, the title is part and parcel of the poem and plays a significant role in the establishment of mood, meaning, and the poet's thoughts. The title can reveal the poet's creativity, mentality, sexuality and his/her preoccupations, and can inform the symbolic structure of the poem. The title, thus, is supposed to be foregrounded in the explication of the poem, but till date, justice has not been done to this point.
Keywords:     Contemporary Literature, Literary Creativity, Sher-e Now, Title, Titling Poetry
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • title of poetry
  • naming poetry
  • Contemporary Poetry
  • literary creativity
اخوان ثالث، مهدی.(1389). آخر شاهنامه. تهران: زمستان.
اسماعیلی، امیر و صدرت، ابوالقاسم.(1378). جاودانه فروغ فرخزاد. تهران: مرجان.
امین‌پور، قیصر. (1372). آینه‌های ناگهان. تهران: افق.
برجس، آنتونی. (1377). «ادبیات چیست؟» ترجمه‌ی سیدمحمد حسینی جهان‌آبادی، ادبیات داستانی، شماره 48، صص10-15.
حافظ، شمس‌الدین محمد. (1387). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی‌علیشاه.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل. (1338). دیوان. به کوشش ضیاء‌الدین سجادی، تهران: زوار.
خلیلی جهانتیغ، مریم و دهرامی، مهدی.. (1389). «مقایسه‌ی توازن موسیقایی و معنایی ردیف در غزلیات سعدی و عماد فقیه». فنون ادبی، سال 2، شماره1، صص17-30.
دولتشاه سمرقندی، علاء‌الدوله. (1338). تذکره الشعرا. تصحیح ادوارد براون، لندن: بریل.
زمانی، کریم. (1386). شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر دوم، تهران: اطلاعات.
سپهری، سهراب. (1389). هشت کتاب. تهران: شهرزاد.
سعدی، مشرف‌الدین. (1384). کلیات. تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: محمد.
شاملو، احمد. (1389). مجموعه آثار؛ دفتر یکم: شعرها. تهران: نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1385). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
کاظمی، محمدکاظم. (1393). رصد صبح. تهران: سوره مهر.
کزازی، میرجلال‌الدین. (1391). رخسار صبح. تهران: مرکز.
قیس رازی، شمس‌الدین. (1314). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. تصحیح محمد قزوینی و به اهتمام محمد رمضانی، تهران: خاور.
عوفی، محمد.(1324).  لباب‌الالباب. تصحیح ادوارد براون، لیدن: بریل.
فاخوری، حنا. (1362). تاریخ ادبیات زبان عربی.  ترجمه‌ی عبدالمحمد آیتی، تهران: توس
شمس لنگرودی [محمدتقی جواهری گیلانی]. (1377). تاریخ تحلیلی شعر نو. ج1، تهران: مرکز.
مولوی، جلال‌الدین‌محمد. (1382). کلیات شمس تبریزی. بر اساس تصحیح و طبع بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: دوستان.
معین، محمد. (1376 ). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــ (1368). مجموعه مقالات محمد معین. به کوشش مهدخت معین، تهران: معین.
منور، محمد. (1386). اسرارالتوحید. تصحیح و شرح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.
موسوی گرمارودی، سیدعلی. (1389). صدای سبز. تهران: قدیانی.
میرصادقی، جمال. (1388). عناصر داستان. تهران: سخن.
نیما یوشیج. (1389). مجموعه کامل اشعار. به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
وحیدیان کامیار، تقی. (1381). فرهنگ قافیه در زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
ــــــــــــــــــــ. (1367). وزن و قافیه‌ی شعر فارسی. تهران: نشردانشگاهی.
یاحقی، محمدجعفر. (1388). جویبار لحظه‌ها. تهران: جامی.