نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمدرضا روزبه

عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان

چکیده

نقد شاعران بر شاعران که از روش‌ها و رویکردهای نقد ذوقی به شمار می‌آید، در پهنه‌ی شعر فارسی رواج نسبی داشته است. شاعران از دیرباز تاکنون با شیوه‌ها و انگیزه‌های مثبت و منفی به نقد و نظر درباب شاعر یا شعر او پرداخته‌اند. با مروری در سروده‌های شفیعی کدکنی درمی‌یابیم که وی در اشعارش به این شیوه ی نقد اهتمام ورزیده است. در این مقاله، کوشیده‌ایم تا افزون بر تبیین وجوه تشابه و تفاوت شعر – نقدهای شفیعی با آثار مشابه گذشتگان و نیز معاصران، به واکاوی روش و رویکردهای وی در این حوزه بپردازیم. حاصل پژوهش، نشانگر این نکات است که شعر – نقدهای شفیعی، دارای دو رویکرد اصلی اند.: نقدهای محتوا مدار، جامعه گرا و ایدئولوژیک، که بیشتر درآثار دهه های 40 و 50 شاعر تجلی یافته اند، و نیز نقدهای جمال شناسانه و ساخت گرایانه، که بیشتر شامل آثار پس از انقلاب اوست. این آثار از لحاظ روش بیان نیز دو شیوه‌ی اصلی دارند: روش نقد مستقیم؛ روش غیرمستقیم، که در روش نخست، از سویی به ستایش شاعران آزاده و آرمانگرا، و نکوهش شاعران و شبه شاعران مدیحه‌گو، عافیت‌جو، بی‌درد، افراطی و شبه مدرن پرداخته است، و در روش دوم، به تبیین شاعرانه‌ی مفهوم و ماهیت شعر و کارکردهای انسانی، اجتماعی و جمال شناسانه‌ی آن. نیز برخلاف آثار گذشتگان یا معاصران، شعر – نقدهای شفیعی، صرف نظر از برخی نمونه ها، خاستگاهی جز باورهای فرهنگی، عواطف انسانی و دغدغه‌های هنری ندارند.

کلیدواژه‌ها

• جامعه گرا
• جمال‌شناسی
• ساخت گرا
• شعر
• شفیعی کدکنی
• نقد

20.1001.1.20088183.1395.8.1.6.0

موضوعات

• ادبیات معاصر

عنوان مقاله [English]

Critisim of poetry and poets in Shafie Kadkani,s poems

چکیده [English]

Criticism leveled at poets by other poets has been rather common in Persian poetry. Poets, since antiquity, have criticized other poets or their poems with different styles and with positive or negative intentions. After a review of Shafī'ī Kadkanī's poems, one can trace such critical commentaries about other poets in his poetry. This research is an effort to locate the specific position of Shafī'ī Kadkanī's critical poems in the body of verse produced in this genre so far, and to discover the similarities and differences between Shafī'ī's works and those of others within this genre. The findings of this research reveal that Shafī'ī's critical poems can be categorized in two classes: those considered to be content based, that is, social and ideological criticisms often traceable in the literature of 40s and 50s, and those reckoned to be aesthetic and structuralist criticisms more frequently produced after the revolution. In terms of expression, such works can be put in two groups: direct criticism and indirect criticism. In the former, idealist and liberal-minded poets are praised, and versifiers, panegyrists, conservatives, detached, radical and quasi-modern poets are censured. In the latter, poetic delineation of the concept and quality of poetry and its humane, social and aesthetic functions are underscored. Furthermore, Shafī'ī's critical commentaries, unlike his predecessors and his contemporaries, are rooted in cultural beliefs, human emotions, and artistic concerns.
Keywords: Aesthetic, Poem, Shafī'ī Kadkanī, Critisim, Socialist, Structuralism

کلیدواژه‌ها [English]

• Aesthetic
• poem
• Shafi'ei Kadkani Critisim
• socialist
• Structuralism