بررسی تحلیلی «تشبیهات سیاه» در سروده‌های مهدی اخوان ثالث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه کردستان

2 استاد دانشگاه کردستان

چکیده

چکیده
کودتای 28 مرداد 1332 یکی از رویدادهای بسیار تأثیرگذار جامعه‌ی ایران است. پیامدهای آن در روشن‌فکران متعهّد سرخوردگی، نومیدی، پناه بردن به افیون و باده و مواردی از این دست بود که موجب پدید آمدن گونه‌ای شعر به نام شعر سیاه شد و نمود آن را در برخی از جریان‌های شعری چون رئالیسم، رمانتیسم سیاه و سمبولیسم اجتماعی می‌توان دید. بارزترین چهره‌ی جریان اخیر، مهدی اخوان ثالث است. پژوهش حاضر به بررسی تحلیلی «تشبیهات سیاه» اخوان به عنوان یکی از پربسامدترین عناصر صور خیال او می‌پردازد و می‌کوشد بین محیط برخاستن خیال شاعرانه و ذهن و زبان شاعر و دید شعری او ارتباط برقرار کند. نتیجه نشان می‌دهد شاعر می‌خواهد با آفرینش این گونه تشبیهات بکر، به گونه‌ای پنهان، تصاویری تلخ و گزنده از شرایط اجتماعی جامعه‌ی ایران آن روز بنمایاند و با استفاده از این شگرد ادبی ضمن بیان اعتراض خود از وضعیت موجود آن زمان، بتواند از زیر ذرّه‌بین سانسور حکومت پهلوی عبور کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Black similes analysis of composition by Mehdi Akhavan sales

نویسنده [English]

  • reza khalaj 1
چکیده [English]

The 1953 Iranian coup d'état, or the 28 Mordad coup, was one of the most influential events in Iran's history. The consequences of it for committed intellectuals were frustration, despair and turning to opium and wine which led to the creation of Black Poetry manifested in such poetic movements as Realism, Black Romanticism and Social Symbolism. Mahdī Akhavān Sālis is the most prominent figure of the movement. This research is an exploration and analysis of black similes which are considered to be the most frequently used figure of speech in the poetry of Akhavān. Efforts have been made, in this research, to create a link between the context that formed and informed the poet's fancy, and his mentality, language, and poetic perspective. The findings of the research reveal that Akhavān, by creating such unprecedented similes, tacitly presented bitter images of the social condition of Iranian society at that time. Not only could he give voice to his protests against the social situation of his day, but managed to evade the censorship of Pahlavi government.
Keywords: Akhavān Sālis, Black Similes, Style, The 28 Mordad Coup

کلیدواژه‌ها [English]

  • Akhavan Sales
  • Black similes
  • style
  • Coup of 28 August

مراجع

اخوان ثالث، مهدی. (۱۳۷۸). آخر شاهنامه. تهران: مروارید.
ــــــــــــــــــ. (۱۳۷۹الف). از این اوستا. تهران: مروارید.
ــــــــــــــــــ. (۱۳۷۹ب). در حیاط کوچک پاییز در زندان. تهران: زمستان.
ــــــــــــــــــ. (۱۳۷۹ج). دوزخ اما سرد. تهران: زمستان.
ــــــــــــــــــ. (۱۳۷۹د). زندگی می گوید اما باز باید زیست. تهران: زمستان.
ــــــــــــــــــ. (۱۳۸۰). زمستان. تهران: مروارید.
براهنی، رضا. (۱۳۸۰). طلا در مس؛ در شعر و شاعری. ج۳، تهران: زریاب.
پارسا، احمد. (۱۳۸۸). «تحلیل و بررسی سروده‌ی نادر یا اسکندر اخوان ثالث». بوستان ادب، شماره۱، صص۳۵-۴۸.
پارسانسب، محمد. (۱۳۹۰). جامعه‌شناسی ادبیات فارسی. تهران: سمت.
تسلیمی، علی. (۱۳۸۷). گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران؛ شعر. تهران: اختران.
حسن‌لی، کاووس. (۱۳۸۳). گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
خلج، رضا. (۱۳۸۱). سبک‌شناسی زبان‌شناختی اشعار نو مهدی اخوان ثالث. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
درستی، احمد. (۱۳۸۱). شعر سیاسی در دوره‌ی پهلوی دوم. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
رضایی جمکرانی، احمد. (۱۳۸۲). تحلیل و نقد تشبیه در شعر معاصر فارسی براساس آثار سه تن از شاعران نوپرداز (نیما، سپهری و اخوان). پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه تربیت مدرس تهران.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۴). «نقش تشبیه در دگرگونی‌های سبکی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره۵، صص۸۵-۱۰۰.
زرقانی، سیدمهدی. (۱۳۸۷). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
شاکری، جلیل. (۱۳۹۰). بررسی و تحلیل صورِخیال در شعر نیما، اخوان و شاملو. پایان‌نامه‌ی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شاملو، احمد. (۱۳۸۰). مجموعه‌ی آثار؛ دفترِ یکم: شعرها. تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس. (۱۳۷۰). بیان. تهران: فردوس.
ــــــــــــــــ. (۱۳۷۴). کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس.
ـــــــــــــــــــــــ. (۱۳۷۵). سبک‌شناسی شعر. تهران: فردوس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۷۹). موسیقی شعر. تهران: آگه.
ـــــــــــــــــــــــــ. (۱۳۸۳الف). ادوار شعر فارسی. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ. (۱۳۸۳ب). صورِخیال در شعر فارسی. تهران: آگه.
شیری، قهرمان و همکاران. (۱۳۹۱). «بررسی تحلیلی رمانتیسم سیاه در سروده‌های نصرت رحمانی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره۲۷، صص۵۹-۸۰.
صنعتی، محمد. (۱۳۸۷). تحلیل‌های روان‌شناختی در هنر و ادبیات. تهران: مرکز.
علی‌پور، مصطفی. (۱۳۸۷). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
فتوحی، محمود. (۱۳۹۳). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
مختاری، محمد. (۱۳۸۳). انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
مدرسی، فاطمه و حسن احمدوند. (۱۳۸۴). «آشنایی‌زدایی و هنجار‌گریزی در اشعار نیمایی اخوان ثالث». علامه، شماره۶، صص۲۰۰-۲۲۷.
موسوی، سیدکاظم. (۱۳۸۰). سبک‌شناسی شعر معاصر (براساس اشعار پنج شاعر برجسته‌ی معاصر). پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه شیراز.
نادرپور، نادر. (۱۳۸۲). مجموعه اشعار. تهران: نگاه.
نجفی، عیسی و طاهره چهری. (۱۳۹۳). «بررسی تشبیهات اخوان و گفتمان‌های مربوط به آن». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، سال۷، شماره۳، صص۳۲۳-۳۳۸.
یوسفی، غلامحسین. (۱۳۷۹). چشمه‌ی روشن؛ دیداری با شاعران. تهران: علمی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار