آستانه‌ی انتخاب، مفهومی ضروری در بررسی تحولات ادبی و سبک شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شیراز

چکیده

آستانه‌ی انتخاب، مفهومی ضروری در بررسی تحولات ادبی و سبک شناسی
 
دکتر محمدرضا امینی*
دانشگاه شیراز
      چکیده
در بررسی‌های سبک‌شناسی ادبیات فارسی، به طور معمول بحث در کلیات و نظریه‌پردازی هنوزجای چندانی ندارد و بیشتر به استخراج خصیصه‌های سبکی، آن‌‌هم در حد برجسته کردن ویژگی‌های لغوی آثار ادبی، پرداخته می‌شود. مقاله‌ی حاضر می‌کوشد با تامل در جوانب نظری مفهوم انتخاب و آستانه‌ی انتخاب، اهمیت و کارآیی آن را به عنوان عنصری کلیدی در تبیین مسائل مهم سبک‌شناسی و تطور سبک در ادبیات فارسی، مورد تاکید قرار دهد. براین اساس، نخست‌ این مفاهیم تعریف و تشریح شده است. سپس نشان داده شده که تکیه بر مفهوم محدودیت در مقابل انتخاب تا چه حد در ادراک مسائل سبک‌شناسی نقش دارد. آنگاه بر مبنای این دو سازه‌ی بنیادین سبک، یعنی انتخاب و محدودیت و آوردن مثال‌های متعدد، کارآیی مفهوم انتخاب در سبک‌شناسی از طریق اشاره به نقش انتخاب در آفرینش ادبی و چگونگی تعامل انتخاب و محدودیت درهر نوع ادبی، نشان داده شده است. اشاره‌هایی کوتاهتر به تاثیر مفهوم آستانه‌ی انتخاب در تعیین جهش سبکی و انقلاب ادبی نیز اهمیت و حوزه‌ی کارآیی این مفهوم را در بررسی‌های سبک‌شناسانه و نیز تحولات تاریخ ادبیات نشان می‌دهد.
 
 
 
*  استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Choice Threshold: An Indispensable Concept in Studying the Literary and Stylistic Changes

چکیده [English]

Dr. M. R. Amini
Shiraz University
 
Abstract
In Iran the history of studying the different Persian literary styles begins with Sabkshenasi [stylistics], written by Malek Al-Shoara Bahar. Though by now a lot of books and essays are written, the methodology and structure of the same book still dominates the domain. Almost all of these researches have focused more on the literary and linguistics features of literary works or periods but the most theoretical aspects of the problem are ignored. This evident lack of a theoretical thought and discussion about the style elements is a great obstruction in discovering an appropriate methodology for studying the problem of style in Persian literary works. As one of the first steps to fill these gaps, the present paper tries to demonstrate the great role the concept of “choice” can play. First it is argued how the concept of “choice” and “choice threshold” can be defined and how it can enrich the theoretical aspect of the study of Persian literary style. Then the levels of “choice” and “choice threshold” in a literary work are studied. Finally the possible applicable uses of such a theoretical study in Persian literature are demonstrated. It is concluded that the concept of choice threshold can be applied sufficiently to study more precisely the literary and stylistic changes.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords:  Choice  . Persian Literature  . Theory of Literature in Iran  . Persian Literary History
امینی، محمدرضا. (۱۳۸۴). نگاهی به فلسفه‌ی شعر از دیدگاه پل والری. مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 38 (1)، پیاپی ۱۴۸، 1-10.
حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین. (1371). دیوان حافظ. به تصحیح علامه قزوینی و دکتر قاسم غنی، تهران: اساطیر.
ریچادز، آی. ا. (1375). اصول نقد ادبی. ترجمه‌ی سعید حمیدیان، تهران: علمی فرهنگی.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1369). فرار از مدرسه. درباره‌ی زندگی و اندیشه ابوحامد غزالی، تهران: امیرکبیر.
سعدی شیرازی. (1374). گلستان. تصحیح و توضیح دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
شمیسا، سیروس. (1372). کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس. (1374). سبک‌شناسی شعر. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس. (1376). کلیات سبک‌شناسی نثر. تهران: فردوس.
فرای، دی. بی. (1369). فیزیک گفتار: مقدمه‌ای بر آواشناسی گفتار. ترجمه‌ی دکتر نادر جهانگیری، مشهد: دانشگاه فردوسی.
غلامرضایی، محمد. (1377)، سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو. تهران: جامی.
گلدمن، لوسین. (1369). نقد تکوینی. ترجمه‌ی محمد تقی غیاثی، تهران: بزرگمهر.
گیترمن، والنتین. (۱۳۷۵). نکاتی درباره‌ی ادبیات کلاسیک روس. ترجمه فاروق خارابی، ارغنون، فصلنامه‌ی فلسفی،ادبی،فرهنگی، 3 (9 و 10)، ۳۴۹-۳۳۱.
محجوب، محمدجعفر. (1350). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: دانشسرای عالی.
مولانا، جلال‌الدین محمد بلخی. (1362). گزیده‌ی غزلیات شمس. به کوشش دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
هدایت، صادق. (1348). بوف کور. تهران: امیرکبیر.
Ducrit, Oswald. and Todorov, Tzvetan. (1972). Dictionnaire encyclopédique des sciences du langage. Paris: Seuil.