نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• عباس محمدیان

تربیت معلم سبزوار

چکیده

شفیعی کدکنی و شکل‌گرایی
 
دکتر عباس محمدیان*
دانشگاه تربیت معلم سبزوار
 
چکیده
مکتب شکل‌گرایی (فرمالیسم)، مکتبی است در نقد ادبی که در اوایل قرن بیستم میلادی، تحت تأثیر فوتوریسم ایتالیایی و نظریات زبان‌شناسان جوان روسی به وجود آمد و سپس به اروپا و آمریکا رفت و به تدریج در اکثر کشورهای جهان طرفدارانی پیدا کرد. ادیبان و سخن‌سنجان معاصر ایران نیز از این تأثیر بر کنار نمانده و کم و بیش در نقد ادبی، نظریات فرمالیست‌ها را به کار گرفتند.در میان منتقدان معاصر ایران، آقای دکتر شفیعی‌کدکنی بیش از دیگران از این مکتب نقد تأثیر پذیرفته و در آثار خود از موازین زبان‌شناسی و شکل‌گرایی بهره گرفته و کوشیده است تا راز ادبی بودن یک اثر ادبی را کشف نموده و جلوه‌های آشنایی‌زدایی و غریبه کردن کلام را از سخن روزمره‌ی مردم در آثار گذشتگان و معاصران نشان دهد. دکتر شفیعی؛ همچون فرمالیست‌ها اعتقاد دارد که: «شعر صرفاً حادثه‌ای است که در زبان اتفاق می‌افتد.» و زبان‌شناسی می‌کوشد تا راز «رستاخیز کلمات» را کشف و اسباب و علل زیبایی کلام ادبی را نشان دهد. به نظر او، ادبیات نوعی کاربرد ویژه‌ی زبان است که با انحراف از «زبان عملی» و در هم شکستن هنجارهای زبان، از زبان روزمره متمایز می‌گردد. تأثیرپذیری دکتر شفیعی از مکتب شکل‌گرایی، تا حد زیادی در سروده‌های او نیز هویداست.
 
 
 
* استادیار گروه زبان وادبیات فارسی

کلیدواژه‌ها

• شکل‌گرایی  . شفیعی‌کدکنی . زبان‌شناسی  . آشنایی‌زدایی. فوتوریسم

20.1001.1.20088183.1388.1.2.5.2

عنوان مقاله [English]

Shafe’ee Kadkani & Formalism 

چکیده [English]

Dr. A. Mohammadian  
Sabzevar Teacher Training University
 
Abstract 
      Formalism, as an approach in literary criticism, was introduced in the early twentieth century under the influence of Italian futurism and the contribution of young Russian linguists. Later on, it was spread in Europe and America and gradually found advocates in almost all countries of the world. Iranian literary critics and scholars also embraced this new literary school and incorporated a formalistic approach in their literary criticism.
     Among modern Iranian literary critics, Shafe’ee Kadkani was the strongest advocate of this new critical trend and adopted a formalistic approach as well as a linguistic approach in his writings. He has tried to discover the secret of literariness of a work of art and illustrate aspects of defamiliarization of discourse from people’s everyday language in the literary works of the earlier and modern scholars. He believes, in line with formalists, that “poetry is an event that occurs only in language” and asserts that linguistics tries to find out “the miracle of words” and show the underlying reasons and causes of the beauty of literary discourse. In his view, literature is a type of language use which departs from everyday language through deviations from the “practical language” and deconstructing language norms. The effects of formalism on Shafe’ee’s works could be discerned in his poems to a great extent. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Keyword: Formalism  . Shafe’ee Kadkani  . Linguistics . Defamiliarization  . Futurism