تحلیل روابط قدرت در قصیده ترسائیه خاقانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اراک

چکیده

چکیده
در تحلیل روابط قدرت با تکیه بر تحلیل انتقادی گفتمان، متن ادبی یک کنش اجتماعی و به‌طورکلی نشان دهندة شکلی از روابط قدرت است که در قالب گفتمان خود را عرضه می‌کند. در این مقاله با استفاده از نظریة فوکو درباب قدرت و همچنین تحلیل انتقادی گفتمان ، قصیدة ترسائیة خاقانی بررسی شده‌است. این بررسی نشان می‌دهد که خاقانی با تکیه برشناخت گسترده از مذهب مسیحیت از سویی و مناسبات گوناگون قدرت در جامعه و درباراز سویی دیگر، گفتمان حاکم را در ابعاد مدهبی، ادبی و سیاسی به چالش می‌کشد و شعر خود را ابزار و استراتژی مبارزه با قدرتی می‌کند که افراد را به سوژه‌هایی منقاد تنزل می‌دهد و با نظام خاصی از معرفت و دانش پیوند دارد . خاقانی قصد دارد، ضمن آشکار کردن قدر و منزلت علمی و ادبی خود در برابر رقیبان، دستگاه انضباطی و نظام سیاسی را وادار به پذیرش خواست آزادی خود کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Power Relations in Khaghani's Qasida of Tarsa'ie( Ode of Christianity)

نویسندگان [English]

  • mohsen zolfaghari
  • hojat karami
چکیده [English]

The analysis of power relations, mostly influenced by the opinions and ideas of Michel Foucault, takes a given literary text as a site for social interactions, which in general manifests discursive power relations. Critical discourse analysis and Foucault's ideas about power reveal that in "Qasīdah of Tarsāyīah "(Ode of Christianity), Khāghānī has used his extensive knowledge of both Christianity and the various power relations in the social institutions of his time in order to produce a discourse, which deliberately challenges the religious, literary and political aspects of the dominant discourse of his time. The poet uses discourse as an instrument and a strategy to fight against the workings of power connected to a specific system of knowledge, relegating individuals into submission (assujettissement in Foucault terminology). Thereby, he seeks to demonstrate his scientific and literary superiority over rivals on the one hand and make the ruling political system accept his demand of freedom on the other.
Keywords: power relations, knowledge and truth, Qasīdah of Tarsāyīah, discourse, strategies of resistance, Christian faith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khaghani
  • Qaside of Tarsa'ieh
  • discourse
  • Power relations
  • Christianity

مراجع

آقاگل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل و گفتمان در زبان‌شناسی. تهران: علمی و فرهنگی.
پاینده، حسین. (1390). داستان کوتاه در ایران. ج3،تهران: نیلوفر.
تاجیک، محمدرضا. (1383). گفتمان، پادگفتمان و سیاست. تهران: مؤسسه‌ی تحقیقات و توسعه‌ی علوم انسانی.
خاقانی، افضل‌الدین بدیل بن علی نجار. (1374). دیوان اشعار. تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوّار.
دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل.­(1384). میشل فوکو: فراسوی ساخت‌گرایی و هرمنوتیک. ترجمه‌ی حسین بشیریه، تهران: نی.
دلوز، ژیل. (1389). فوکو. ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
ریپکا، یان. (1342). «سخنرانی پروفسور ریپکا درباره‌ی خاقانی». مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال 10، شماره 40، صص397-405.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1378). دیدار با کعبه‌ی جان. تهران: سخن.
فالر، راجر و دیگران. (1369). زبان‌شناسی و نقد ادبی. ترجمه‌ی حسین پاینده و مریم خوزان، تهران: نی.
فرشیدورد، خسرو. (1384). دستور مفصّل امروز. تهران: سخن.
فروزانفر، بدیع الزّمان. (1369). سخن وسخنوران. تهران: خوارزمی.
فوکو، میشل. (1378). مراقبت و تنبیه؛ تولد زندان. ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
ــــــــــــ (1392). اراده به دانستن. ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
ــــــــــــ (1390). تئاتر فلسفه. ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
ضیمران، محمد. (1390) میشل فوکو؛ دانش و قدرت. تهران: هرمس.
ماهیار، عباس. (1376). خارخار بند و زندان. تهران: قطره.
محبتی، مهدی. (1388). از معنا تا صورت؛ طبقه‌بندی و تحلیل ریشه‌ها، زمینه­ها، نظریه‌ها، جریان­ها، رویکردها، اندیشه‌ها و آثار مهم نقد ادبی در ایران و ادبیات فارسی. ج 2، تهران: سخن.
ــــــــــــــ (1392). نقد ادبی در ادبیات کلاسیک فارسی. تهران: سخن.
معدن‌کن، معصومه. (1378). بزم دیرینه عروس (شرح پانزده قصیده از دیوان خاقانی). تهران: نشردانشگاهی.
نظری، علی‌اشرف. (1391). سوژه، قدرت و سیاست. تهران: آشیان.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار