تنوع متمایز رنگ در اشعار حسین منزوی و تحلیل جلوه‏های نوآورانه و تقلیدی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شیراز

چکیده

یکی از غزل‏سرایان موفق معاصر که در شعر خود، علاوه بر نوگرایی‏های ساختاری و زبانی، به عینیت و آفرینش تصاویر تازه و رنگارنگ اهمیت داده‌، حسین منزوی است. در اشعار او 904 بار از واژه‌های متضمن رنگ استفاده شده که از این مجموعه بیش از 60 درصد را واژه‌های فامی و بقیه را واژه‌های بی‏فام و خاکستری تشکیل داده‌است. باتوجه به اهمیت منزوی در سیر تحول غزل و تأثیری که بر برخی شاعران مذهبی، ترانه‏سرا و حتی نیمایی‏سرایان پس از انقلاب گذاشته، در این مقاله، به روش تحلیلی- مقایسه‏ای، ضمن بیان بسامد انواع رنگ در مجموع اشعار منزوی و طبقه‌بندی آن‏ها در16 دسته، میزان نوآوری و تقلید او در کاربرد رنگ‏ها، بررسی و با شاعران گذشته و معاصر، مقایسه شده است. از یافته‏های پژوهش حاضر این است که تنوع واژه‏های متضمن رنگ و دامنه‏ی معنایی القای آن در اشعار منزوی، متمایز با اغلب شاعران معاصر، حتی بیش از شاعری نقاش چون سهراب سپهری است. او در کاربرد رنگ‏های بی‏فام کمترین میزان نوآوری را نشان داده و بیش‏ترین نمود تمایزش، مربوط به رنگ‏های صورتی، نارنجی، بنفش و تاحدودی کهربایی، سبز، آبی، قهوه‏ای و خاکستری است. همچنین تلقی‏های تازه‏ی او از رنگ عمدتا مربوط به رنگ چشم، بدن و پیراهن معشوق، تجربه‏های منحصر به فرد منزوی مثل اعتیاد و تخدیر و توصیف زمان، فصل‏ها و برخی جلوه‏های فردی زندگی اوست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating Color Style Prospects in Hosein Monzavi Poems and Comparing Them with Persian Literature Tradition

نویسنده [English]

  • mohamad moradi
چکیده [English]

Color is one of the main elements of image construction and an important one in poetry. Successful poets have used color to achieve a personal style in image-construction and to suggest their connotations to readers. Hossein Monzavi is a contemporary ghazal-writer whose poetry is structurally and linguistically innovative; he emphasizes objectivity and the creation of fresh and colorful images. In all his poems, words that suggest colors are used 904 times, of which around sixty percent refer to a color, and the rest imply gray or colorlessness. Monzavi has contributed to the development of the Persian ghazal and influenced a number religious poets and songwriters as well as “New” poets -- followers of Nima -- after the revolution. In this paper, through a comparative analytic method, the frequency of colors in Monzavi’s collection of poems is discussed and classified into 16 categories. In addition, his innovative and imitative use of colors is explored and compared to contemporary and classical poets. A finding of this study is that in Monzavi’s poetry, the diversity and frequency of words that suggest a color is much more than contemporary poets, even more than a painter-poet such as Sohrab Sepehri. In making use of words that suggest colorlessness, he is the least innovative, but in the use of pink, orange, purple and to some extent green, blue, brown, gray and amber, the differences of his style are more visible. Moreover, his new conception of colors is manifested in the beloved’s eyes, body and clothing, descriptions of time and seasons, and his own unique experiences, such as addiction and aspects of his personal life.
Keywords: color, contemporary ghazal, Hossein Monzavi, innovation, imitation

کلیدواژه‌ها [English]

  • color
  • sonnet
  • Contemporary Poetry
  • Hosein Monzavi
  • individual style
  • beloved description
قرآن کریم. (۱۳۸۲). ترجمه‌ی عبدالمحمد آیتی، بی‏جا: مدرسه.
اپلی، ارنست. (۱۳۷۱). رؤیا و تعبیر رؤیا. ترجمه‌ی دل‌آرا قهرمان، تهران: فردوس و مجید.
ایتن، جوهانز. (۱۳۷۴). کتاب رنگ. ترجمه‌ی محمدحسین حلیمی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
باخرزی، ابوالمفاخر یحیی. (۱۳۴۵). اوراد‏الاحباب و فصوص‏الآداب. ج۲، به‌کوشش ایرج افشار. تهران: دانشگاه تهران.
بلعمی، ابوعلی محمد. (۱۳۸۵). تاریخ بلعمی. به‌تصحیح محمدتقی بهار، تهران: زوار.
بیهقی، ابوالفضل. (۱۳۸۳). تاریخ بیهقی. به‌کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: مهتاب.
جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۸). معاد در قرآن. بی‌جا: اسراء.
حسن‏لی، کاووس. (۱۳۸۳). گونه‏های نوآوری در شعر معاصر. تهران: ثالث.
ــــــــــــــــ و لیلا احمدیان. (۱۳۸۶). «کارکرد رنگ در شاهنامه‌ی فردوسی؛ با تکیه بر سیاه و سفید». ادب‏پژوهی، ش۲، صص۱۴۳-۱۶۵.
ــــــــــــــــ و مصطفی صدیقی. (۱۳۸۲). «تحلیل رنگ در سروده‌های سهراب سپهری». نشریه‌ی دانشکده‌ی‌ ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه شهیدباهنر کرمان، پیاپی ۱۳، صص۶۱-۱۰۳.
رازی، نجم‌الدین. (۱۳۸۳). مرصادالعباد. به‌کوشش محمدامین ریاحی، تهران: علمی‌فرهنگی.
رحمدل، غلام‏رضا. (۱۳۷۳). «حماسه در شعر انقلاب»، در مجموعه‌مقاله‌های سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، تهران: سمت، صص۲۰۳-۲۲۶.
رستگار فسایی، منصور. (۱۳۶۹). تصویرآفرینی در شاهنامه‌ی فردوسی. شیراز: دانشگاه شیراز.
روحانی، مسعود و محمد عنایتی قادیکلایی. (۱۳۹۰). «نگاهی تحلیلی به کارکرد رنگ در شعر م. سرشک». ادب و زبان دانشگاه کرمان، ش۲۹، صص۱۵۷-۱۸۱.
روزبه، محمدرضا. (۱۳۷۹). سیر تحول در غزل فارسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی. تهران: روزنه.
زرقانی، مهدی. (۱۳۹۱). چشم‏انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
سام‏خانیانی، علی‌اکبر و تقی وحیدیان کامیار. (۱۳۸۲). «رنگ در شعر معاصر». زبان و ادبیات دانشکده‏ی ادبیات و علوم انسانی مشهد، ش۴، صص۱۷-۳۷.
سان، هورادو دورتی. (۱۳۷۸). زندگی با رنگ. ترجمه‌ی نغمه‌ی صفاریان، تهران: موسسه‌ی فرهنگی حکایت.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۵). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگه.
شمس لنگرودی، محمد. (۱۳۹۰). تاریخ تحلیلی شعر نو. ج۳. تهران: مرکز.
علوی مقدم، مهیار و سوسن پورشهرام. (۱۳۸۹). «کاربرد نظریه‏ی روان‏شناسی رنگ ماکس لوشر در نقد و تحلیل شعر فروغ فرخزاد». پژوهش‏های زبان و ادبیات فارسی، ش۲، پیاپی۶، صص۸۳-۹۴.
فتوحی، محمود. (۱۳۸۷). «سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین‏پور». ادب‌پژوهی، ش۵، صص۹-۳۰.
قمی، شیخ‌عباس. (بی‌تا). منتهی‏الآمال در احوالات نبی و آل. بی‌جا: جاویدان.
کلینی، ثقه‏‎الاسلام. (بی‌تا). اصول کافی. ج۳، با ترجمه و شرح جواد مصطفوی، بی‌جا: علمیه اسلامیه.
کندری، مهران. (۱۳۸۵). دین و اسطوره در آمریکای وسطا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
لاهیجی، شمس‏الدین. (۱۳۸۱). مفاتیح‏الاعجاز فی شرح گلشن راز. تهران: زوار.
لوشر، ماکس. (۱۳۷۳). روان‌شناسی رنگ‌ها. ترجمه‌ی ویدا ابی‏زاده، تهران: درسا.
مجلسی، محمدباقر. (۱۳۷۲). حلیه‏المتقین. بی‌جا: مؤسسه‌ی مطبوعاتی حسینی.
مددپور، محمد. (۱۳۸۸). آرای متفکران درباره‌ی هنر. ج۱، تهران: سوره مهر.
محدثی، جواد. (۱۳۸۶). فرهنگ عاشورا. قم: معروف.
مشحون، حسن. (۱۳۵۰). موسیقی مذهبی ایران. بی‌جا: سازمان جشن هنر.
مقدم، کاظم. (۱۳۸۴). کلیات جامع تعبیر خواب. قم: مصطفی.
منزوی، حسین. (۱۳۸۸). مجموعه‌ی اشعار. به‌کوشش حسین فتحی، تهران: نگاه.
نیکو‌بخت، ناصر و سیدعلی قاسم‏زاده. (۱۳۸۴). «زمینه‌های نمادین رنگ در شعر معاصر؛ با تکیه و تأکید بر اشعار نیما، سهراب سپهری و موسوی گرمارودی». نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهیدباهنر کرمان، پیاپی ۱۸، صص۲۰۹ -۲۳۹.
واردی، زرین‏تاج و آزاده مختارنامه. (۱۳۸۶). «بررسی رنگ در حکایت‌های هفت پیکر نظامی». ادب‌پژوهی، ش۲، صص۱۶۷-۱۸۹.
واعظ کاشفی سبزواری، حسین. (۱۳۵۰). فتوت‌نامه‌ی سلطانی. به‌کوشش محمدجعفر محجوب، بی‌جا: بنیاد فرهنگ ایران.
هینلز، جان. (۱۳۸۲). شناخت اساطیر ایران. ترجمه‌ی ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
یعقوبی، علی سرور. (۱۳۸۸). «رنگ و حس‏آمیزی در شعر معاصر». مطالعات نقد ادبی، ش۱۴، صص۱۰۵-۱۲۴.