بررسی تطبیقی ساخت موضوعیِ رباعیات اصیل خیام با برخی رباعیات منسوب به وی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران

2 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

بررسی اصالت متون مختلف ادب فارسی با استفاده از الگوهای علمی و چارچوب‌های مشخص، می‌تواند از طرفی، معیاری واحد برای داوری دربارة اصالت این متون به دست دهد، و از طرف دیگر، بسیاری از این متون را که هنوز اصالتشان مورد تردید است از بلاتکلیفی خارج کند. رباعیات خیام از جملة آثاری است که علی‌رغم پژوهش‌های فراوانی که دربارة آن انجام شده است، هنوز بر سر آن اختلاف بسیاری وجود دارد و تعداد رباعیات اصیل این شاعر هم‌چنان نامشخص است. از این رو، در مقالة حاضر کوشیدیم تا با به‌کارگیری الگویی زبان‌شناختی، و با استفاده از روشی توصیفی-تحلیلی و آماری به بررسی و مقایسة 20 رباعی اصیل و 20 رباعی منسوب به خیام از منظر ساخت موضوعی بپردازیم، و پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها دریافتیم که ویژگی رباعیات اصیل خیام سادگی بیش‌تر و استفادة کم‌تر از ساخت‌های پیچیده است، در حالی که رباعیات منسوب گرایش بیش‌تری به پیچیده‌گویی و استفاده از ساخت‌های نشان‌دار دارند. بدین ترتیب، با توجه به تفاوت قابل توجه دو پیکره از منظر ساخت موضوعی، به این نتیجه رسیدیم که رباعیات منسوبی که در مقالة حاضر بررسی شده‌اند، دست کم از این منظر، متعلق به خیام نیستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Some Original Robaiat of khayyam with Some referred Robaiat to him by SFL view

نویسنده [English]

  • Tahereh Ishany 1
1
2
چکیده [English]

The examination of the originality of Persian literary works by way of the scientific method may lead to a set of criteria to ascertain authenticity. It may also lead to a proper verdict as to the originality of those texts whose authorship are yet in question. Despite a remarkable body of scholarship on the Rubaiyat of Omar Khayyar, debate over the originality and even the number of Khayyam’s couplets are still unresolved. In this article, as a result, we attempt to study and compare the thematic structures of two sets of twenty couplets, one original and the other acribed to Khayyam, by way of employing an analyitic-statistical and linguistic methodology. Our assessment of the texts indicates that Khayyam’s admittedly original work is more intelligible and strucutally simple whereas the works ascribed to the poet are rather intricate and prone to marked structures. From this vantage point, and by virtue of their varying structures, we conclude that the category of couplets ascribed to Khayyam are definitely not his.
Key Words: Khayyam, authentic Rubaiyat, ascribed Rubaiyat, functional linguistics, thematic structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Khayyam"
  • "Robaiat"
  • "SystemicFunctional Linguistics"
  • " theme"

مراجع

حسن‌لی، کاووس و سعید حسام‌پور. (۱۳۸۴). «قرینه‌گرایی خیام در رباعیات». نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش۱۷ (پیاپی ۱۴)، صص۲-۲۶.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ. (۱۳۸۹). کارنامه‏ی تحلیلی خیام‏پژوهی در ایران (۱۳۰۰تا۱۳۸۰). تهران: علمی.
خیام، عمربن ابراهیم. (۱۳۸۴). رباعیات خیام. با تصحیح و مقدمه و حواشی محمدعلی فروغی و قاسم غنی. به‌کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران: ناهید.
دبیرمقدم، محمد. (۱۳۸۶). زبان‌شناسی نظری؛ پیدایش و تکوین دستور زایشی. تهران: سمت.
دشتی، علی. (۱۳۹۰). دمی با خیام. زیر نظر مهدی ماحوزی، تهران: زوار.
ذکاوتی قراگزلو، علیرضا. (۱۳۷۷). عمر خیام. تهران: طرح نو.
شریف، مریم و لطف‌اله یارمحمدی. (۱۳۹۳). «بررسی رباعیات خیام از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی با بهره‌گیری از مؤلفه‌های جامعه‌شناختی‌معنایی گفتمان‌مدار». شعرپژوهی (بوستان ادب)، س۶، ش۲، صص۶۷-۸۲.
ماحوزی، مهدی. (۱۳۸۴). «تبیین اندیشه‌ی خیامی از خلال رباعی‌های متوازن و مقبول‌الاصاله». پژوهشنامه‌ی فرهنگ و ادب، س۱، ش۱، صص۱۵-۵۳.
معدن‌کن، معصومه و همکاران. (۱۳۹۳). «بررسی سراینده‌ی یازده رباعی دخیل مشترک در رباعیات خیام و حافظ با تکیه بر تاریخ نسخ و نکات سبکی و محتوایی». متن‌شناسی ادب فارسی، ش۳ (پیاپی ۲۳)، صص۱-۲۰.
مهاجر، مهران و محمد نبوی. (۱۳۷۶). به سوی زبان‌شناسی شعر؛ رهیافتی نقش‌گرا. تهران: مرکز.
واحد، اسداله و طه صادری. (۱۳۹۳). «بررسی یازده رباعی از خیام در میان رباعیات منسوب به حافظ با تکیه برتاریخ نسخ و نکات سبکی و محتوایی». زبان و ادب فارسی (نشریه‌ی سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)، س۶۷، ش۲۲۹، صص۱۳۷-۱۵۵.
هدایت، صادق. (۱۳۴۲). ترانه‎های خیام. تهران: امیرکبیر.
Eggins, Suznne. (2004). An Introduction to Systemic Functionl Linguistics. New York: Continuum.
Halliday, M.A.K. & C.M.I.M. Matthiessen. (2004). An Introduction to Functional Grammar. London: Arnold Publication.
Halliday, M.A.K. and Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
Thompson, Geoff (2004). Introducing Functional Grammar. London: Arnold Publication.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار