جلوه های هنری و تصویری در رباعیات مولوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

3 دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

چکیده جلوه های هنری و تصویری در رباعیات مولوی

تصاویر شعری از عوامل مهمّ ایجاد زیبایی، گیرایی و تأثیرگذاری، کلام به‌ویژه در شعرند که سخن را بلاغت و تازگی می‌بخشند. این نوع زیبایی‌ها نظیر تشبیه، استعاره، کنایه و نماد در رباعیات مولانا به شیوه‌ای طبیعی و متناسب با نیاز سخن و نیز به دور از نگرش‌های صرفاً شاعرانه و صنعت‌گرایانه به کار رفته‌اند. با توجه به بعد معنی‌گرایی شعر مولانا و گرایش او به ساده‌سازی و پرهیز از ابهام در سخن در رباعی‌های او تشبیه و استعاره نسبت به کنایه و نماد از بسامد بیشتری برخوردارند. زیرا قدرت این دو تصویر در تبیین مفاهیم مجرّد و غیرمحسوس بیش از تصاویر دیگر است. در این جستار ضمن بررسی و تحلیل رباعیات مولانا بر مبنای جنبه‌های تصویری و بلاغی، میزان بهره‌گیری شاعر از هریک از انواع تصویرهای شعری در قالب جدول‌های آماری بررسی و تبیین شده است. همچنین سعی گردیده که تا حدّ امکان دلایل میزان کاربرد هریک از تصاویر با توجّه به ابعاد شخصیتی مولانا مورد تحلیل و نقد و بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Imagery and Artistic Expression in Rumi's Quatrains

چکیده [English]

Poetic image is a significant element in creating beauty and effective language. In Rumi's quatrains, simile, metaphor, and symbol are used in a natural way harmonized with language suitable for the occasion disregarding mere poetic artistry. Due to Rumi's spiritualism, his lucid language avoiding ambiguity, simile and metaphor occur in his quatrains more than symbol and pun as the two former express abstract ideas better. In this study Rumi's quatrains are analyzed and the frequency of each poetic image is discussed and presented in tables.
Keywords: Rumi's quatrains; poetic image; simile; metaphor; rhetoric.     
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • رباعیات مولانا
  • جلوه های هنری و تصویری
  • تشبیه
  • استعاره
  • بلاغت

مراجع

قرآن کریم. (1384)، ترجمه­ی الهی قمشه­ای، مهدی، قم: مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران.
انوار محمود و دیگران. (1389). «مبانی زیبایی­شناسی استعاره از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی». پژوهش­نامه­ی زبان و ادبیات فارسی، سال 2، شماره 8، صص 1-20.
بهمنی، یدالله و مهران شادی. (1390). «صور خیال و صنایع ادبی در غزلیات عرفی شیرازی». مطالعات زبان بلاغی، سال 2، شماره4، صص 9-34.
پورنامداریان، تقی. (1364). رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
تجلیل، جلیل. (1365). معانی و بیان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جبری، سوسن. (1387). «استعاره در زبان عرفانی میبدی». کاوش‌نامه، سال 9، شماره 17، صص29- 58.
جرجانی، عبدالقاهر. (1361). اسرارالبلاغه. ترجمه‌ی جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران.
جعفری، محمدتقی. (1369). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. تهران: حوزه­ی هنری.
چدویک، چارلز. (1375). سمبولیسم. ترجمه‌ی مهدی سحابی، تهران: مرکز.
زرّین­کوب، عبدالحسین. (1367). بحر در کوزه. علمی.
سجّادی، جعفر. (1350). فرهنگ لغات و تعبیرات عرفانی. تهران: کتابخانه طهوری.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1366). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1378). بیان. تهران: میترا.
شیمل، آنماری. (1389). من بادم و تو آتش (درباره­ی زندگی و آثار مولانا). ترجمه­ی فریدون بدره­ای، تهران: توس.
صالحی مازندرانی، محمدرضا. (1381). «ماهیّت شعر به روایت شاعران». پایان­نامه­ی دوره­ی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز.
فاطمی، حسین. (1364). تصویرگری در غزلیات شمس. تهران: امیرکبیر.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1385). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
فرزاد، مسعود. (1349). «عروض مولوی». خرد و کوشش، شماره 5، صص141- 225.
فرشیدورد، خسرو. (1354). «ساختمان تشبیه و استعاره در شعر حافظ». خرد و کوشش، شماره 18، صص 72-35.
قیس رازی، شمس. (1373). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. به کوشش سیروس شمیسا تهران: فردوسی.
کزّازی، میرجلال­الدّین. (1372). بیان (زیباشناسی سخن پارسی). تهران: مرکز.
کی­منش، عباس. (1366). پرتو عرفان. تهران: سعدی.
مرتضوی، منوچهر. (1390). جهان­بینی و حکمت مولانا. تهران: توس.
میرزانیا، منصور. (1378). فرهنگ­نامه­ی کنایه. تهران: امیرکبیر.
وحیدیان کامیار، تقی. (1386). وزن و قافیه­ی شعر فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــــــــــــ (1379). بدیع از دیدگاه زیبایی­شناسی. تهران: دوستان.
همایی، جلال­الدّین. (1386). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار