بحثی درباره انتقال شکست منوچهر از افراسیاب به نوذر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه شیراز

2 دانشگاه شیراز

چکیده

بعضی از روایت‌های شاهنامه با دیگر منابع متفاوت است. یکی از دلایل این تفاوت، تغییراتی است که در روایت‌‌های حماسی رخ می‌دهد و به بعضی از منابع می‌رسد که یک نمونه از این تغییرات، انتقال یک خویشکاری، عمل و... از شخصی به شخص دیگر است. از نمونه‌های این مقوله، انتقال شکست منوچهر از افراسیاب به دوران نوذر در شاهنامه است. این جنگ که در اغلب روایت‌های قبل، هم‌زمان و حتی بعد از فردوسی به منوچهر منسوب بوده، در شاهنامه به دوران نوذر منتقل شده است. در این مقاله سعی شده پس از بررسی روایت‌ها، اصالت آنها و علت این انتقال روشن شود. نتایج پژوهش نشانگر این است که از طرفی منوچهر در گذر زمان، چهره‌ای مینوی یافته و از طرفی، نوذر چهره‌ای منفی پیدا کرده است. بنابراین می‌بایست در آغاز، این شکست در دوران منوچهر بوده و در روایت‌های متأخر و نزدیک به عصر فردوسی به دوران نوذر منتقل شده باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Discussion on the transfer of Manouchehr’s defeat by Afrasiab to Nozar

نویسندگان [English]

  • Hossein NAJARI 1
  • Ali Farzane qasrodashti 2
  • Mahmoud Rezaei Dasht Arzhaneh 2
2 Shiraz University
چکیده [English]

Some of the narratives in Shahnameh are different from what is cited in other sources. One of the reasons for this discrepancy could be due to the changes that happen in epic narratives and the transference of dutifulness or an action from one person to another. An instance of such changes is the transference of Manouchehr’s defeat by Afrasiab to the time of Nozar in Shahnameh. This war which was related to Manouchehr in most of the narratives before, at the time of and after Ferdowsi's life was later on transferred to the time of Nozar in Shahnameh. This study is aimed at investigating the narratives in order to determine their originality and the reason for this transference. The results indicate that Manouchehr has obtained a favorable character over time whereas Nozar has gained a negative face. As such, this defeat must have occurred at the time of Manouchehr and later on in recent narratives close to the time of Ferdowsi has been transferred to the time of Nozar
Keywords: Shahnameh, transfer, Manouchehr, Nozar

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahnameh
  • transfer
  • Manouchehr
  • Nozar
آبان‌یشت. (۱۳۹۲). ترجمه‌ی چنگیز مولایی، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
آموزگار، ژاله. (۱۳۹۱). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
آیدنلو، سجاد. (۱۳۸۸). از اسطوره تا حماسه. تهران: سخن.
ابن‌مسکویه. (۱۳۷۶). تجارب‌الامم. ج۱، ترجمه‌‌ی امامی و منزوی، تهران: سروش/ توس.
ابوریحان بیرونی. (۱۳۸۹). آثارالباقیه. ترجمه‌ی اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
بلعمی، ابوعلی. (۱۳۷۸). تاریخ‌نامه‌ی طبری. ج۱، تصحیح محمد روشن، تهران: سروش/ البرز.
بندهشن هندی. (۱۳۸۸). ترجمه‌ی رقیه بهزادی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پورداوود، ابراهیم. (۱۳۷۷). یشت‌ها. ج۲، تهران: اساطیر.
ــــــــــــــــ . (۱۳۸۷). یسنا. تهران: اساطیر.
تیشتریشت. (۱۳۸۹). ترجمه‌ی زهره زرشناس و فرزانه گشتاسب، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ثعالبی، ابومنصور. (۱۳۸۴). شاهنامه. ترجمه‌ی محمود هدایت، تهران: اساطیر.
جزری، ابن‌اثیر. (۱۳۷۱). تاریخ کامل بزرگ ایران و اسلام. ج۲، ترجمه‌ی خلیلی و حالت، تهران: مطبوعات علمی.
حاجی خلیفه. (۱۳۷۶). تقویم‌التواریخ. تصحیح هاشم محدث، تهران: احیای کتاب.
حسینی قزوینی. (۱۳۸۳). المعجم فی آثار ملوک العجم. تصحیح احمد فتوحی‌ نسب، تهران: آثار و مفاخر فرهنگی.
خالقی‌مطلق، جلال. (۱۳۸۶). «از شاهنامه تا خدای‌نامه». ایران‌نامه، س۷، ش۱و۲، صص۱تا۱۲۰.
خواندمیر. (۱۳۸۰). حبیب‌السیر. ج۱، تهران: خیام.
دادور، ابوالقاسم و الهام منصوری. (۱۳۸۵). درآمدی بر اسطوره‌ها و نمادهای ایران و هند. تهران: دانشگاه الزهرا/ کلهر.
دارمستتر، جیمس. (۱۳۸۴). مجموعه‌ی قوانین زرتشت. ترجمه‌ی موسی جوان، تهران: دنیای کتاب.
دینوری، ابوحنیفه. (۱۳۸۳). اخبارالطوال. ترجمه‌ی محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی.
رستگار فسایی، منصور. (۱۳۸۸). فرهنگ نام‌های شاهنامه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رضایی دشت‌ارژنه، محمود. (۱۳۹۲). شکوه خرد در شاهنامه. تهران: علمی و فرهنگی.
سراج، منهاج‌الدین. (۱۳۶۳). طبقات ناصری. ج۱، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
طبری، محمد. (۱۳۷۵). تاریخ طبری. ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۶۶تا۱۳۷۵). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق، نیویورک و کالیفرنیا: مجموعه‌ی متون فارسی.
فرنبغ دادگی. (۱۳۹۰). بندهشن. ترجمه‌ی مهرداد بهار، تهران: توس.
قلی‌زاده، خسرو. (۱۳۹۲). فرهنگ اساطیر ایران. تهران: پارسه.
کریستن‌سن، آرتور. (۱۳۴۳). کیانیان. ترجمه‌ی ذبیح‌الله صفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ــــــــــــــــــ. (۱۳۸۹). نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریاران در تاریخ افسانه‌ای ایران. ترجمه‌ی ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
گا‌‌ت‌ها. (۱۳۷۹). ترجمه‌ی فیروز آذرگشسب. تهران: فروهر.
گردیزی، ابوسعید. (۱۳۶۳). زین‌الاخبار. تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
گزیده‌های زادسپرم. (۱۳۶۶). ترجمه‌ی محمدتقی راشد محصل، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مرعشی، ظهیرالدین. (۱۳۴۵). تاریخ طبرستان، رویان و مازندران. تهران: شرق.
مهلب. (بی‌تا). مجمل‌التواریخ و القصص. تصحیح بهار و رمضانی، تهران: کلاله خاور.
مینوی خرد. (۱۳۸۵). ترجمه‌ی احمد تفضلی، تهران: توس.
Zamyâd Yasht. (1998). Humbach, Helmut and Pallan R. Ichaporia. Wiesbaden: Harrassowitz.