نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صدیقه جمالی ¹
• محمدحسین کرمی ²

¹ دانشجوی دانشگاه شیراز

² استاد دانشگاه شیراز

چکیده

مدح و ستایش، از نخستین و گسترده‌ترین موضوعات شعر فارسی در عرصه‌ی ادبیات غنایی است. با نگاهی به شکل‌گیری، سیر تطور و نوع مدیحه‌پردازی شاعران از آغاز شعر فارسی تاکنون، آن‌چه بیش از همه به چشم می‌آید، ستایش ممدوحان مرد است. درکنار حجم انبوه ستایش از مردان، تعدادی از شاعران به مدح زنان نیز پرداخته‌اند. درواقع، به دلیل مخدّره و مستوره بودن زنان، به‌ویژه زنان حرم، شاعران اندکی توانسته اند به این حریم وارد شوند و در ستایش زنان شعر بگویند. بررسی این دسته از اشعار مدحی، علاوه‌بر بازنمایی گوشه‌ای دیگر از تاریخ، فرهنگ و ادبیات فارسی، راهی است برای شناخت هویت و جایگاه زن ایرانی در گستره‌ی تاریخی‌ـ‌ادبی این سرزمین؛ و پاسخ‌گویی به پرسش‌هایی که در ادامه بیان شده، تلاشی است برای توصیف و تحلیل نوع نگرش شاعران به زن به عنوان ممدوح شعری و دستیابی به شیوه‌‌ی مدیحه‌پردازی آنان در ستایش ممدوحان زن:
- آیا شاعران شگردهای ویژه‌ای را در ستایش ممدوحان زن به خدمت می‌گیرند؟
- اگر پاسخ مثبت است، چه شگردهایی؟
بررسی قصاید مدحی در ستایش زنان نشان می‌دهد، شاعران با تکیه بر صفات و ویژگی‌های زنانه و پیوند دادن آن با دیگر اجزای کلام، در کنار بهره‌گیری از نام و خصوصیات زنان برجسته‌ی اساطیری- حماسی، مذهبی و تاریخی، درپی هویت‌بخشی زنانه به ممدوح و ایجاد تناسب میان مضامین قصیده و شخصیت این زنان برآمده‌اند. از میان شاعران، خاقانی، سلمان ساوجی و قاآنی در این زمینه، توفیق بیشتری به دست آورده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• "شعر مدحی"
• "ستایش زنان"
• "ممدوحان زن"
• "قصیده"

20.1001.1.20088183.1396.9.1.6.7

موضوعات

• ادبیات قدیم

عنوان مقاله [English]

Women's Eulogy in Persian Literature: A study on women's praise in Persian tribute ode

چکیده [English]

Eulogy has been frequently used in Persian poetry from ancient times. A survey of eulogy shows that poets have mostly praised men. A number of poets have paid attention to eulogy for women. Because of social and cultural limitations and women being restricted to the private domain of the house, most poets did not attempt to praise women in their poetry. Thus studying eulogy of women not only helps to appreciate history and Persian literature and culture, it also is a recognition of identity and status of Iranian women in a historical perspective. Poets such as Khaqani, Salman Savoji, Qaa'ni, and Sa'adi are among those who have some poems on women's eulogy. In this study we are trying to see if poets used special techniques to praise women and what these techniques are. This study shows that poets have used feminine characteristics employing names and characters of famous women in mythology, religion and history along with figures of speech.
Keywords: Persian eulogy, women's praise, praised women, ode

کلیدواژه‌ها [English]

• "tribute poetry"
• "women's praise"
• "praised women"
• "ode"