نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدیوسف نیری ¹
• محمدحسین نیکداراصل ²
• جلیل خلیلی جهرمی ²

¹ دانشکده شیراز

² دانشگاه یاسوج

چکیده

برخی به شکلی گذرا به همانندی‌های دیالکتیکیِ هگل و مولانا پرداختهاند، امّا حاصل کارشان بیشتر ادبی است تا فلسفی؛ زیرا از هگل که به غموض در نوشتههایش حتّی در زبان آلمانی شهره است، آن گونه که باید اطّلاعی نداشتهاند. اوّلین اثری که به این موضوع پرداخته، متعلّق به بیش از هفتاد سال پیش است. از آن‌جا که اغلبِ آثار هگل، تاکنون هم در زبان فارسی ترجمة شایستهای ندارد، عذر پیشینیان پذیرفتهاست، امّا امروزه صاحب‌نظران، شروح راهگشایی بر فلسفة هگل نوشتهاند. با این حال پژوهشهای متأخّر هم نه به آثار هگل توجّه داشتهاند و نه به شروح معتبر. محورِ دیالکتیکِ هگل در این مقاله، کتابِ «پدیدارشناسی روح» است، امّا به مناسبت، به آثار دیگر وی نیز مراجعه شده‌است. دیالکتیک بر سراسرِ فلسفة هگل، سیطره دارد و از میان آثارِ مولانا، در مثنوی به شکلی نظام‌مند‌تر‌ دیده‌می‌شود. این مقاله برای نخستین بار نشان می‌دهد، مفاهیمی را که هگل به عنوانِ مثال‌ برای سه‌گانه‌های دیالکتیکی(تز، آنتی‌تز و سنتز) آورده‌است، ابتدا در مثنوی با همان رویکرد آمده‌اند. از آن جا که بر اساس فلسفة هگل - چنان‌که در مقدمه آمده‌است- مثال‌آوردن برای سه‌گانه‌ها محدودیتی ندارد، یکسانی مثال‌ها نشانة چیست؟ همچنین این مقاله با یافتنِ تحسینِ هگل از مولانا و معرفی مترجمانی آلمانی که بسیاری از متونِ ادب فارسی و از جمله بخش‌هایی از آثار مولانا را به فرهنگ آلمان منتقل کرده‌اند، به این نتیجه می‌رسد که یقیناً هگل در دیالکتیک خود، متأثّر از مولاناست.

کلیدواژه‌ها

• دیالکتیک
• هگل
• مولانا
• همانندی

20.1001.1.20088183.1397.10.3.9.1

موضوعات

• متون عرفانی

عنوان مقاله [English]

Rumi and Hegel's Dialectical similarities

چکیده [English]

 
Though some researchers have studied dialectical similarities of Hegel and Rumi, yet the tendency has been literary rather than philosophical. This lack of philosophical approach can be due to the lack of books on Hegel in Persian. The first work, which dealt with this issue, belongs to seventy years ago. In this article, the basis of Hegel’s dialectic is The Phenomenology of Spirit although other works have been taken into consideration.  Dialectic dominates the whole of Hegel’s philosophy; in Masnavi, it can be seen more systematically. This article argues that Hegelian dialectic expressed in a threefold manner (thesis, antithesis, synthesis), is present in Masnavi with the same approach. Discovering Hegel’s admiration for Rumi and  probably his familiarity with German translators who have translated a great deal of Persian literary texts and some of Rumi's works  into German culture, we do conclude that Hegel's dialectic is influenced by Rumi's thoughts.
 Keywords: Dialectic, Hegel, Rumi, Similarities
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Dialectic
• Hegel
• Rumi
• Similarities