سبکشناسی نشانه ها در پنج حکایت از مصیبتنامه ی عطار نیشابوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

با ظهور دیدگاه‌های جدید انتقادی و ورود آن‌ها به حوزه‌ی مطالعات پژوهش‌گران ایران – به ویژه در دو، سه دهه‌ی گذشته - آثار ادبی به شیوه‌ای متفاوت دیده شده است. یکی از نظریه‌هایی که سازگاری فراوانی با متن‌های ادبی دارد، نگاه به ساختار نشانه‌هاست. یکی از روش‌های کشف سبک ویژه‌ی یک نویسنده یا شاعر، بررسی نشانه‌ها‌یی است که در متن اثرش به‌کار می‌گیرد. در این پژوهش به منظور نشان دادن چگونگی کارکرد نشانه‌ها که در نهایت بیان‌گر بخش مهمی از سبک یک اثر روایی است، یک نوع روایی پر‌کاربرد در ادبیات فارسی یعنی حکایت‌های عرفانی، بررسی شده است. عطار یکی از شاعران عارفی است که به سبب آگاهی از اصول داستان‌پردازی، نقطه‌ی عطفی در داستان‌پردازی عرفانی است. بدین ترتیب، پس از بررسی انواع نشانه‌ها – از دیدگاه بارت – در پنج حکایت از حکایت‌های انبیا در مصیبت‌نامه‌ی عطار که دارای ساختار مشابه بودند، نتایج قابل توجهی در شناخت سبک پرداخت نشانه‌ها به دست آمد؛ از جمله: بهره‌گیری از صفت‌هایی که کارکرد براعت استهلالی دارند، استفاده از صفت‌هایی که فضای تقابل را ایجاد می‌کنند، استفاده از گفت‌وگوهای داستانی که کارکرد فضا‌سازانه می‌یابند، استفاده‌ی هدفمند از صفت‌هایی که در خدمت القای پیام محوری داستان هستند و...
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Stylistic Study of Signs in Five Tales from Attar Neyshaburi’s Mosibatname

چکیده [English]

 Hasanli* S. Mojarrad**
Shiraz University
 
Abstract
In the last three decades, literary works have been analyzed through various critical approaches. One of these methods suitable for analysis of literary works is semiotics. "Signs are stable elements that join in theme" (Martin). In this study one kind of frequently used narrative, that is, mystical tale, is analyzed in order to show the function of signs. Attar is one of the poets who used tales in his works very much. One of the ways to determine Attar’s style is analyzing signs which have been used in the tales. In this research after analyzing five tales about prophets, these results were found: adjectives that show future of narration, adjectives that make atmosphere of oppositeness, using dialogue for making atmosphere, using adjectives that make main meaning of tale.
 
 
*  Professor of Persian Language & Literature, kavooshasanli@yahoo.com
** Ph.D. Candidate of Persian Language & Literature, sanaz.mojarrad@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Stylistic Study
  • Structuralist semiotics
  • Attar Neyshaburi’s Mosibatname
  • Prophets’ Stories

مراجع

احمدی، بابک. (1380). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمه‌ی فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
ایلگتون، تری. (1383). پیش‌درآمدی بر نظریه‌ی ادبی. ترجمه‌ی عباس‌مخبر، تهران: مرکز.
بارت، رولان. (1387). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها. ترجمه‌ی محمد راغب، تهران: فرهنگ صبا.
برتنس، هانس. (1387). مبانی نظریه‌ی ادبی. تهران: ماهی.
بهفر، مهری. (1389). «ناسازگاری نظریه با نوع ادبی». فصل‌نامه‌ی نقد ادبی، سال 3، شماره‌ی10، صص 205-211.
پورنامداریان، تقی. (1382). دیدار با سیمرغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تودوروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرایی. ترجمه‌ی محمد نبوی، تهران: آگاه.
تولان، مایکل‌جی. (1386). روایت‌شناسی: درآمدی زبان‌شناختی – انتقادی. ترجمه‎‌ی فاطمه علوی و فاطمه صنعتی‌نیا، تهران: سمت.
کنان، ریمون. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. تهران: نیلوفر.
گرین، کیت و لبیهان، جیل. (1383). درس‌نامه‌ی نظریه و نقد ادبی. تهران: روزنگار.
گیرو، پی‌یر .(1380). نشانه‌شناسی. ترجمه‌ی محمد نبوی، تهران: آگاه.
صنعتی‌نیا، فاطمه. (1381). مأخذ قصه‌ها و تمثیلات مثنوی‌های عطار نیشابوری. تهران: زوار.
عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین. (1383). مصیبت‌نامه. تهران: سخن.
مارتین، والاس .(1382). نظریه‌های روایت. تهران: هرمس.
Allen, graham. (2003). Roland Barthes. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار