جایگاه تصویر در شعر غنایی (با نگاهی به منظومه های عاشقانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری دانشگاه اصفهان

چکیده

تصاویر شعری، حاصل پیوند تجربه‌های عاطفی شاعر با پدیده‌ها و وقایع پیرامون او است. به بیان دیگر، احساسات و همچنین مفاهیمی که شاعر در صدد انتقال آنها به مخاطب است، ناگزیر در کالبدی از جنس واژگان و عبارات مطرح می‌شود و شاعر به مثابه یک هنرمند، با ورود عنصر تخیّل، که برجسته‌ترین ویژگی کلام ادبی شناخته می‌شود؛ آن را چونان تابلو نقّاشی عرضه می‌نماید. بدیهی است که این اثر فاخر می‌تواند با انبوهی از صناعات بلاغی، رنگی از تکلّف و تصنّع بگیرد و یا با عباراتی ساده و عاری از آرایه‌های ادبی بیان شود. بی شک تصویری که در عینیت بخشیدن به مضامین درونی و حسّی شاعر موفّق تر است، نسبت به تصویری که مانند یک عکس، به محاکات دقیق دنیای اطراف شاعر پرداخته و قادر نیست احساس و گاه مفاهیم انتزاعی شاعر را بیان نماید، هنری‌تر خواهد بود. بنابراین از یک سو میزان تصرّف خیال‌انگیز شاعر در زبان و برجسته‌کردن آن از رهگذر هنجارگریزی و آشنایی‌زدایی و از سوی دیگر شیوه‌ی چیدمان کلمات در بیت و میزان نزدیکی مضامین شعری با تجربه‌ی شاعر، در زیبایی تصویر اهمیّت زیادی دارد. این تصاویر بنابر شرایط گوناگون از قبیل: سبک فردی و تاریخی شاعر، مخاطبان، محتوا و نوع ادبی اثر، دارای ساختار ویژه‌ای است. در شعر غنایی، مضامین عاشقانه با پوششی از آرایه‌ها و بر مبنای احساس فردی شاعر مطرح می‌شود. در این گونه‌ی ادبی، ساختار تصاویر شعری به طور ویژه‌ای با تعریف تصویر در زبان ادبی قرابت دارد. این پژوهش کوشیده است ویژگی‌های تصاویر شعری و جایگاه آنها در شعر غنایی، با نگاهی به پنج منظومه‌ی عاشقانه تحلیل شود. این آثار عبارت است از: خسرو و شیرین نظامی، شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی، خسرو و شیرین ‌هاتفی، فرهاد و شیرین وحشی بافقی و خسرو و شیرین شهاب ترشیزی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Image in Lyric Poetry, a Look at Love Poetry (manzume)

نویسنده [English]

  • hosain aghahosaini 1
1 the university of Isfahan
2
چکیده [English]

Poetical imagery is the result of a link between the emotional experiences of the poet and the phenomena and events surrounding him. Thus, the emotions and the concepts that the poet intends to transfer to the audience, are inevitably expressed in the form of words and phrases; the poet as an artist, by using imagination, displays a painting. Such elevated work can be wrapped up in many rhetorical devices or expressed in a simple way. Using imaginative techniques and imagery provide artistic work. This paper is an analysis of the characteristics of poetic images and their position in lyrical poetry, with a look at five love poems: Khosrow Shirin by Nizami, Shirin and Khosrow by Dehlavi, Khosrow and Shirin by Hatefi, Farhad and Shirin by Vahshi BafqiandKhosrow & Shirin by Shahab Tarshizi.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Rhetoric
  • Imagination
  • Imagery
  • Lyric Poetry
  • music
  • Khosrow Shirin

مراجع

آقاحسینی، حسین و آلگونه، مسعود. (1388). «هاله ارزشی واژگان». جستارهای ادبی، شماره 165، صص 161-180.
البرز، پرویز. (1381). گامی در قلمرو شعر و موسیقی. تهران: آن.
الیافی، نعیم. (1983). تطوّر الصوره الفنیه فی‌الشهر العربی‌الحدیث. دمشق: اتّحاد الکتاب‌العرب.
امیرخسرو دهلوی، خسروبن‌محمود.(1362). دیوان. تصحیح امیراحمد اشرافی، تهران: شقایق.
پارساپور، زهرا. (1383). مقایسه زبان حماسی و غنایی. تهران: دانشگاه تهران.
پورنامداریان، تقی. (1375). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
ثروتیان، بهروز. (1383). فن بیان در آفرینش خیال. تهران: امیرکبیر.
حاکمی، اسماعیل. (1386). تحقیق درباره ادبیات غنایی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
رزمجو، حسین. (1382). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
روحانی، مسعود. (1392). «بررسیساختارهای تشبیه در غزلیات شمس». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، شماره‌ی 21، صص 263-283.
زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1388). شعر بی دروغ، شعر بی نقاب. تهران: علمی.
ژیمنز، مارک. (1390). زیباشناسی چیست. ترجمه‌ی محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385). موسیقی شعر. تهران: آگه.
ـــــــــــــــــــــــــ (1390). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگه.
شمیسا، سیروس. (1390). بیان و معانی. تهران: میترا.
شهاب ترشیزی، میرزا عبدالله خان. (1389). خسرو و شیرین. تصحیح فرحناز اسفندیاری و حسین آقاحسینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان.
صفوی، کورش. (1373). از زبانشناسی به ادبیات. ج 1، تهران: چشمه.
علی پور، مصطفی. (1378). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
فارابی، ابونصر محمد. (1375). موسیقی کبیر فارابی. ترجمه و تحقیق ابوالفضل بافنده اسلام دوست، تهران: پارت.
فتوحی، محمود. (1385). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
فرشیدورد، خسرو. (1382). درباره ادبیات و نقد ادبی. ج1 و2، تهران: امیرکبیر.
کروچه، بندتو. (1344). کلیات زیباشناسی. ترجمه فؤاد روحانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
لالو، شارل. (1336). زیباشناسی تحلیلی. ترجمه‌ی علینقی وزیری، تهران: دانشگاه تهران.
مشرف، مریم. (1386). «نظم و ساختار در نظریه‌ی بلاغت جرجانی». پژوهشنامه علوم انسانی، شماره ‍ 54، صص 403-416.
مولانا، جلال الدین بلخی. (1357). مثنوی معنوی. ج4، حواشی م درویش، مقدّمه بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: علمی.
ـــــــــــــــــــــــــ (1363). کلیات شمس تبریزی. ج 1و2، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
میرصادقی، جمال. (1364). عناصر داستان. تهران: شفا.
نظامی، الیاس ین یوسف. (1386). خسرو و شیرین. به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
نیما یوشیج. (1351). حرف‌های همسایه‌ها. تهران: دنیا.
وحشی بافقی. (1342). کلیات دیوان. با مقدّمه سعید نفیسی، تهران: جاویدان.
وزیرنیا، سیما. (1379). زبان شناخت. تهران: قطره.
هاتفی، عبدالله. (1977). شیرین و خسرو. به اهتمام سعدالله اسدالله یف، مسکو: دانش.
همایی، جلال‌الدین. (1384). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار