مؤلفه‌های معناباختگی در شعر کتیبه مهدی اخوان ثالث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبائی تهران

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی. تهران. ایران.

چکیده

یکی از جریان‌های ادبی که متأثر از اتفاقات سیاسیِ اروپای قرن بیستم است، معناباختگی است. این جریان، نخست در تئاتر فرانسه پدید آمد و به‌ سرعت در اروپا منتشر شدو بعداز مدتی بر دیگر گونه‌های ادبی تأثیر گذاشت. روشنفکران نوگرای ایرانی تقریباً هم‌زمان با رواج آن در اروپا، به آن علاقه‌مند شدند و در قالب ترجمه، شاهکارهای آن را به جامعه‌ی  ایران شناساندند. تحت‌تأثیر رویدادهای سیاسی دهه‌های سی و چهل خورشیدی، شرایط جامعه در ایران نیز به‌گونه‌ای پیش رفت که آثاری با رویکرد معناباخته پدیدار شدند. یکی از شاعرانی که در آن دوره به این رویکرد علاقه مند شد، مهدی اخوان ثالث است. در این مقاله ابتدا به زمینه‌های فکری و بستر تاریخی معناباختگی در ادبیات غرب پرداخته‌، معنای واژه‌ی (absurd) و مفهوم و مصداق آن را در ادبیات اروپا بازبینی کرده ایم؛ سپس مؤلفه‌ها‌ و مبانی کارکردی این مکتب را در ادبیات برشمرده‌ایم. در قسمت بعدی مقاله سراغ شعر کتیبه اخوان رفته ایم و شرایط اجتماعی- سیاسی ایران را در دهه‌های سی و چهل به عنوان زمینه‌ی  تاریخیِ سرودن این شعر بررسی کرده ایم و در قسمت پایانی مؤلفه‌های جریان معناباختگی را در شعر کتیبه برشمرده و به شرح تفصیلیِ آن پرداخته‌ایم. بازنگری هانشان می‌دهد اخوان ثالث در زمان سرودن کتیبه با این جریان آشنا بوده و تقریباً همه‌ی مؤلفه‌های آن را به کار برده‌است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Absurdity in Akhavan Sales' Poem "Inscription" (Katibeh)

نویسندگان [English]

  • yahya Talebian 1
  • abasali vafaei 1
  • hamid abdolahian 2
  • aliasghar bagheri 3
1 Allame tabatabaei university of Tehran
2 arak university
3 Persian Language & Literature, Faculty of Persian Literature & Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
 
ABSTRACT
The theater of the absurd, with its roots in French theater, is one of the literary traditions influenced by the political events of the 20th century Europe. Fast spreading all over Europe, its effects were evident on other literary forms. At the same time, Iranian intellectuals developed an interest in it and introduced its masterpieces in translations to the Iranians. Having been influenced by the political events of the 1330s and the 1340s, absurdist works began to emerge in Iran too. Mahdi Akhavan-Sales was one of the early practitioners who tried his hand at this new form. This article deals with the intellectual and the historical backgrounds of absurdism in western literature, the meaning of the word ‘absurd’ and its place in the European literature, and its features and implications. In the following part, the socio-political situations of the 1330s and the 1340s, which are the historical background to Akhavan’s "Katibeh", are presented. The third part is dedicated to identification and an in-depth analysis of the absurdist features of this poem. Finally, it is concluded that Akhavan was quite familiar with this tradition and has almost used all its features in "Katibeh".
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Literature of the Absurd
  • Components of Absurdism
  • the 1953 Iranian Coup d'état
  • Mehdi Akhavan-Sales
  • "Katibeh"

مراجع

آلوارز، آلفرد. (۱۳۸۸). بکت. ترجمه‌ی  مراد فرهادپور، تهران: طرح نو.
اخوان ثالث، مهدی. (۱۳۸۲). از این اوستا. تهران: مروارید.
ـــــــــــــــــ. (۱۳۷۱). صدای حیرت بیدار. مرتضی کاخی. تهران: مروارید.
اسلین، مارتین. (۱۳۸۸). تئاتر ابسورد. ترجمه‌ی مهتاب کلانتری و منصوره وفایی، تهران: کتاب آمه.
ایبرمز، مایر هوارد. (۱۳۸۷). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمه‌ی سعید سبزیان. تهران: رهنما.
باقری، علی‌اصغر و عبداللهیان، حمید. (۱۳۹۶). «مؤلفه‌های معناباختگی در ملکوت بهرام صادقی». متن پژوهی ادبی. در نوبت چاپ.
بکت، ساموئل. (۱۳۹١). در انتظار گودو. ترجمه‌ی علی اکبر علیزاد، تهران: بیدگل.
حسن‌زاده میرعلی، عبدالله و قنبری عبدالملکی، رضا. (۱۳۹۱). «تحلیل ریخت‌شناسی روایت اسطوره‌ای کتیبه بر اساس نظریه‌ی ولادیمیر پراپ». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. سال ۳ شماره‌ی ۳، صص ۸۱-۱۰۰.
درپر، مریم. (۱۳۹۳). «مبانی زیبایی‌شناسی و چگونگی کارکرد عوامل انسجام در شعر با بررسی کتیبه‌ی  اخوان ثالث و خوابی در هیاهو از سهراب سپهری». شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، سال ۶ شماره‌ی ۲، صص ۱۵-۳۸.
رابرتس،جیمز.(۱۳۸۹).بکت و تئاترمعناباختگی.ترجمه‌ی حسین پاینده، تهران: فرهنگ جاوید.
رحیمیان، هرمز. (۱۳۸۴). ادوار نثر فارسی. تهران: سمت.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۰). ادوار شعر فارسی. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ. (۱۳۹۱). حالات و مقامات م.امید. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ. (۱۳۹۲). با چراغ و آینه. تهران: سخن.
عوفی، سدیدالدین محمد. (۱۳۷۰). جوامع الحکایات و لوامع الروایات. به کوشش جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی.
کامو، آلبر. (۱۳۸۲). افسانه‌ی  سیزیف. ترجمه‌ی  علی صدوقی، محمدعلی سپانلو و اکبر افسری، تهران: دنیای نو.
مختاری، محمد. (۱۳۹۲). انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
میرعابدینی، حسن. (۱۳۶۹). صدسال داستان‌نویسی در ایران. تهران: تندر.
هجویری، علی بن عثمان. (۱۳۸۶). کشف‌المحجوب. مقدمه تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: سروش.
همتی، شهریار و همکاران.(۱۳۹۲). «تأثیر أسطوره سیزیف الیونانیّه فی قصیده کتیبه لأخوان ثالث وقصیده فی المنفى للبیاتی». دراسات فی اللغه العربیه و آدابها دانشگاه سمنان، شماره‌ی ۱۳، صص ۱۳۱-۱۶۰.
هینچلیف، آرنولد. (۱۳۸۹). پوچی. ترجمه‌ی  حسن افشار، تهران: مرکز.
Abrams, M. and G. Harpham. (2012). A Glossary of Literary Terms. 10th ed. Boston: Wadsworth.
Camus, A. (2013). Myth of Sisyphus. Translated by Justin Obrien. International Edition: Penguin.
Esslin,M. (2001). The Theatre of the Absurd. Third Edition. NewYork: Vintage books.
Childs, P. and R. Fowler. (2006). The Routledge Dictionary of Literary Terms. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار