استعارۀ مفهومی "غم" در اشعار فخرالدین عراقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

این پژوهش به بررسی استعاره‌هایی می‎پردازد که با محوریت احساس غم در دیوان اشعار عراقی به‌کار رفته‌اند. بنیان نظری پژوهش، نظریه استعاره‌های مفهومی است که استعاره را از حد ابزاری صرفاً زیباشناسانه به رویکردی برای شناخت و اندیشیدن اعتلا بخشیده است. فخرالدین عراقی در دیوان اشعارش برای تبیین بسیاری از ویژگی‌های غم از حوزه‌های «اشیا»، «خوراک»، «انسان»، «گیاه» و «بیماری و سلامت» مدد جسته و توانسته این مفهوم انتزاعی را ملموس و عینی جلوه دهد. پژوهش حاضر که با روشی توصیفی-تحلیلی انجام شده، سعی دارد ارتباط بین استعاره با بنیاد اندیشه و جهان فکری عراقی را کشف و تبیین نماید. با تحلیل شناختی دسته‌ای از استعارهای غم در دیوان اشعار عراقی می‌توان دریافت که این احساس در نظام فکری وی چیزی دیدنی، لمس‌کردنی، چشیدنی و تا حدودی شنیدنی است. همچنین دسته‌ای دیگر از استعاره‌ها در حوزة غم وجود دارد که روش شناختی برای تحلیل آنها جواب‌گو نیست، از این رو شناخت استعاره‌های نوع دوم نیازمند شناخت پیش‌فرض‌های عرفانی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptual Metaphor of “Sorrow” in Fakhroddin Iraqi

نویسندگان [English]

  • ebrahim estaji 1
  • majid farhanizadeh 2
1 Hakim Sabzevari University
2 hakim sabzevary
چکیده [English]

 
Conceptual Metaphor of “Sorrow” in Fakhroddin Iraqi
Abstract
 
This research deals with metaphors of sorrow used in Iraqi's divan. The study's theoretical foundation is the conceptual metaphor theory, which considers metaphors more than merely aesthetic tools but an approach for cognition and thought. Fakhroddin Iraqi has used terms from objects, foods, plants, health, and sickness in order to describe many characteristics of sorrow. He has been able to present this abstract concept as tangible and objective. The current research tries to discover and describe the relationship between metaphor with the foundation of Iraqi intellectual world and thought. Using cognitive analysis of some category of metaphor of sorrow in Iraqi's divan, one can find that this feeling is described as visual, auditory, tactile, gustatory and olfactory. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Fakhroddin Iraqi
  • Sorrow
  • conceptual metaphor
  • Cognitive Analysis

مراجع

 
قرآن حکیم. (1384). ترجمه­ی محمد خواجوی، تهران: مولی.
استوار نامقی، سیدمحمد و قربان­سباغ، محمدرضا. (1384). «استعاره‌های سماع در انس‌التائبین احمد جام». مطالعات عرفانی، شماره­ی 22، صص 5-38.
بهنام، مینا. (1389). «استعاره­ی مفهومی نور در دیوان شمس». نقد ادبی، سال 3، شماره­ی 10، صص 91-114.
تیلیش، پل. (1375). «نمادهای دینی، ترجمه­ی امیرعباس علی­زمانی». معرفت، سال 5، شماره­ی 3، صص 39-47.
خیام، عمر بن ابراهیم. (1312). نوروزنامه. به تصحیح مجتبی مینوی، تهران: کاوه.
شفیعی‌ کدکنی، محمدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1381). بیان. تهران: فردوس.
صفوی، کورش. (1383). درآمدی بر معنی‌شناسی. تهران: سوره­ی مهر.
عراقی، فخرالدین. (1363). کلیات عراقی. تصحیح سعید نفیسى‏، تهران‏: سنائى‏.
غراب، راهله. (1384). نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات. مشهد: محقق.
فضایلی، سیده‌مریم و شیما، ابراهیمی. (1393). «بررسی استعاره­ی مفهومی احساس«غم» در شعر مسعود سعد سلمان». درّ دری، سال 4، شماره­ی 13، صص 65-80 .
فعالی، محمدتقی. (1384). تجربه­ی دینی و مکاشفه­ی عرفانی. تهران: سازمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فولادی، علیرضا. (1389). زبان عرفان. تهران: سخن و فراگفت.
گلفام، ارسلان و یوسفی راد، فاطمه (1381). «زبان­شناسی شناختی و استعاره». تازه‌های علوم شناختی، سال 4، شماره­ی 3، صص 1-15.
 Cameron, Lynne . and Maslen, Robert. (2010). Metaphor Analysis, London Equinox
Lakoff, George. and Johnson, mark. (1980). Metaphors We Live By, Chicago, University of Chicago Press.
Lakoff, G. (1987). Woman, fire, and dangerous things: What categories reveal about the mind, IL: University of Chicago Press.
Lakoff, G. (1993). "The Contemporary Theory of Metaphor" . In Andrew Ortony. (ed). Metaphor and Thought. Second Edit. Cambridge: Cambridge, University Press: 202-251.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار