نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسنده

• علیرضا فولادی

گروه زبان و ادبیات فارسی/ دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی/ دانشگاه کاشان

چکیده

عرصة خاقانی‌پژوهی هنوز راه‌های نرفته بسیار دارد. یکی از این راه‌ها سامان دادن به شرح دیوان این شاعر پیچیده‌گوست. در مقالة حاضر، شرح‌های بیت «چو باشه دوخته‌چشمی به سوزن تقدیر/ چو لاشه بسته‌گلویی به ریسمان قضا» از خاقانی، ضمن شرح‌نامه‌های اشعار این شاعر مورد واکاوی قرار گرفته است. این مقاله با روش تحلیلی کوشیده است به این پرسش، پاسخ گوید که شرح بیت مذکور در این شرح‌نامه‌ها، چه اصلاحاتی می‌طلبد؟ بر این اساس نتیجه گرفته‌ایم شارحان دیوان خاقانی، هنگام شرح این بیت، تفاوت معنای باشه با باز و همچنین تقابل باشه با باز از جهت کوچکی باشه و بزرگی باز را نادیده گرفته‌اند؛ ضمن این که تعبیر دوخته‌چشم بودن باشه را، بستن چشم باز، بدون ذکر شیوة دقیق آن نگاشته‌اند؛ این در حالی است که اولا باشه با باز تفاوت دارد و در فرهنگها و بازنامه‌ها، یک نوع پرندة شکاری کوچک‌تر از باز معنی شده است و ثانیا خاقانی در بیت مورد نظر، افزون بر جناس میان باشه و لاشه، کوچکی باشه را در تقابل با بزرگی باز، مورد نظر داشته است تا از رهگذر تشبیه همزمان انسان به باشه و لاشه، علاوه بر حقارت و کوری او مقابل قدر، مقهوریت و خفگی وی مقابل قضا را نیز برساند و ثالثاً شاعر در این بیت، به شیوة تربیت باشه با دوختن واقعی پلک‌های چشم این پرنده اشاره کرده است و ازاین‌رو جزء «به سوزن» را هم ضمن آن آورده است.

کلیدواژه‌ها

• "خاقانی"
• "خاقانی‌پژوهی"
• "شرح"
• "اصلاحیه"

20.1001.1.20088183.1397.10.2.9.9

موضوعات

• متون نظم

عنوان مقاله [English]

A Correction in the Explanations of a Verse From Khaghani's Divan

نویسنده [English]

• Alireza Fouladi

Persian Language and Literature/ Literature and foreign languages/ University of Kashan

چکیده [English]

A Correction in the Explanations of a Verse From Khaghani's Divan
 

A.    Fouladi*

Kashan University
 
Abstract
The field of Khaqani Research is still a lot of ways to go. one of these ways is to make the explanation of the Divan of this striking poet. in the present article, we examined the explanations of the verse of
"چو باشه دوخته‌چشمی به سوزن تقدیر / چو لاشه بسته‌گلویی به ریسمان قضا"
 from khaghani in interpretations of this Divan. this article' by using the analytical method, tries to answer the question that which points should be corrected in this interpretations? from this research, we have concluded that the commentators of the Khaghani's Divan, when explanation this verse, ignored the different of meaning between "باشه" and "باز" and contrast between these two words, and they also have noticed the "دوخته‌چشم بودن باشه" interpretation without expressing its exact method. while first, "باشه" is different from "باز" in terms of meaning, and secondly, Khaghani regards the contrast between this two words, in terms of the being small of the former and the greatness of the latter, and thirdly, in this verse, in the "دوخته‌چشم بودن باشه" phrase, he has developed a special way to educate "باشه".
Key words: "Persian Poetry", "Khaghani", "Khaghani Research", "explanation", " Revision".
 
 



* Associate Prof. of Ancient Persian cultures & Languages, fouladi2@yahoo.com
 

کلیدواژه‌ها [English]

• "Khaghani"
• "Khaghani Research"
• "explanation"
• " Revision"