بررسی جایگاه روایت شنوها و انگیزه راوی در الهی نامه ی عطار نیشابوری (با تکیه بر نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

در علم روایت شناسی در هر متن روایی (داستان) دو سطح- جهان داستان و جهان روایت- وجود دارد و تجلی این دو جهان در الهی نامه یعطار باعث ایجاد گونه ی روایت پردازی خاصی گردیده است. از این نظر که در حکایت های این کتاب «نویسنده ی ملموس»(نویسنده ظاهری)در ابتدا با ورود به جهان داستان به نقل روایت پرداخته و روایت شنوِ آن درونی است در ادامه ناگهان خطاب وی از جهان داستان و روایت شنوِ درون داستانی قطع و در لباس پند و اندرز متوجه روایت شنوِ برون داستانی می شود. روایت شنو (مخاطب) از عناصر جدایی ناپذیر هر متن روایی(داستان) است. همچنین روایت شنو با تکیه بر جایگاه داستان و طرح داستان به دو نوع روایت شنوِ درون داستانی(هنگامی که داستان حالت گفتگو دارد و کنشگران یک دیگر را خطاب قرار می دهند) و روایت شنوِ برون داستانی(هنگامی که نویسنده ی ملموس خواننده ی ملموس را خطاب قرار می دهد) تقسیم می شود؛به گونه ای که در ادبیات داستانی هیچ متنی را نمی توان یافت که از وجود روایت شنو(مخاطب) خالی باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای به بررسی جایگاه روایت و پایگاه روایت شنوها در الهی نامه ی عطار می پردازد. در این پژوهش از الگوی یاکوبسن نیز استفاده گردیده است نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که گذر از روایت شنوِ درون داستانی به روایت شنوِ برون داستانی در الهی نامه به دلیل نوع خاص ادبی و وجود درس اخلاق توسط نویسنده ی ملموس است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Study of the Status of Hearing Narrations in ElahiNamehof Attar Neishabouri

نویسنده [English]

  • shahin ghasemi
assistance prof of Persian Language and Literature, Ahvaz, Branch، Islamic Azad University, Ahvaz , Iran
چکیده [English]

In the science of narration in every text narrative there are two levels - the world of narration and the world of narration - and the manifestation of these two worlds in Elahi Nameh of Attar has created a certain narrative form. In this regard, in the narrative of this book, the tangible writer initially narrates the story of the world through narration, and the narrative of the story is inward. Then, suddenly, his address to the world of narrative and storytelling is interrupted into the story, and in the dress of adventure, he realizes the narrative Hear a story. The narrative of the listener is an integral part of any narrative text. Also narration, relying on the narrative levels of the story, is divided into two kinds of narrative narratives in the narrative and the narrative of the narrative, when the tangible writer addresses the tangible singer), So that in the fictional literature, no text can be found that is empty of the narrative . The present study is descriptive-analytic and uses library resources to study the narratives and the narrative basis of hearing in Elahi Nameh of Attar. The results of this study indicate that the passage from the narrative of the story through the narrative in the narrative of the story is in the Elahi Nameh of the letter due to the specific type of literature and the existence of ethics by the tangible writer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ElahiNameh
  • Status of Hearing Narrations
  • Narrative
  • Attar
  • Yakubsen
احمدی­پور، زهره.(1382). تحلیل ساختاری و نقد داستان­های کوتاه الهی­نامه­ی عطار. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه یزد.
اسکولز، رابرت. (1379). ساختارگرایی در ادبیات. ترجمه­ی فرزانه طاهری، تهران: آگه.
پورنامداریان، تقی. (1386). دیدار با سیمرغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات عرفانی.
حافظ شیرازی، شمس­الدین­محمد.(1387). دیوان اشعار. تهران: سخن.
سجودی، فرزان.(1380). ساختگرایی، پساساختگرایی و مطالعات ادبی. تهران: حوزه­ی هنری.
سعدی شیرازی، مصلح­بن­عبدالله. (1388). گلستان. تهران: ظهور.
عباسی، علی و محمدی، هادی. (1380). صمد: ساختار یک اسطوره. تهران: چیستا.
عطارنیشابوری، شیخ فریدالدین­محمد. (1387). الهی­نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی‌ کدکنی، تهران: سخن.
علیزاده، ناصر و سلیمانیان، سونا. (1391). «کانون روایت در الهی­نامه­ی عطار بر اساس نظریه­ی ژرار ژنت». پژوهش­های ادب عرفانی، شماره ی22، صص113-140.
قاسمی­پور، قدرت­الله. (1388). «تحلیل ساختار روایت­گیر و راوی با تکیه بر هفت­پیکر نظامی». زبان و ادب، شماره­ی22، صص189-204.
قوام، ابوالقاسم و بامشکی، سمیرا. (1389). «نقش­های روایت­شنو در مثنوی».  نقد ادبی، شماره­ی 9، صص91-113.
گیرو، پی­یر. (۱۳۸۰). نشانه‌شناسی. ترجمه­ی محمد نبوی، تهران: آگاه.
لینت­ولت، ژپ. (1390). رساله­ای در باب گونه­شناسی روایت- نقطه­ی دید. ترجمه­ی­ علی عباسی و نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.
محمدی­فشارکی، محسن و خدادادی، فضل­الله. (1392). «بررسی گونه­ی روایی در متن سفرنامه­ی ناصرخسرو بر اساس نظریه­ی ژپ لینت­ولت». متن­شناسی ادب فارسی، شماره­ی 3، پیاپی19، صص 53-68.
یاکوبسن، رومن. (۱۳۶۹). زبان­شناسی و نقد ادبی. ترجمه­ی مریم خوزان و حسین پاینده، تهران: نی.
_________. (۱۳۸۶). روند بنیادین در دانش زبان. ترجمه­ی کورش صفوی، تهران: هرمس.
Atkin, G. Dougla&LauruMorrow. (1989) .Contemporary Literary Theory. New York: Massachusetts Press.
Prins, Jerald. (1980). Reader-Response Criticism. (Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press,pp. 17-25
Rimmon- kennan, Shlomith. (2002) .Narrative Fiction, London: Routhledge.
Toolan, Michael. (2001) .Narrative. London:Routhledge.
Genette, Gerard. (1972) .FiguresIII, Paris: Seuil.