بازتاب چگونگی پیوند رنگ، رنگ‌واژه‌ها و صور خیال، در دیوان قاآنی‌شیرازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه ولی عصر رفسنجان

چکیده

عنصر رنگ که از نظر علمی، بازتاب نور بر پدیده­های طبیعی است، از قدیم مورد توجه بشر بوده ­است. کاربرد رنگ در جشن­ها، آیین­­ها، سوگواری­ها، نهضت­ها، نشان سپاهیان و پرچم کشورها، آشکار و نمادین بوده ­است. عنصر رنگ، در انواع هنرهای تجسمی و در شعر و ادب فارسی نیز کاربرد و جایگاه ویژه­ای، داشته­ است. در شعر فارسی، شاعران آفاق­گرا که پیوندی ژرف با طبیعت دارند، همواره کوشیده­اند با بهره‌گیری از انواع رنگ­ها و به­کارگیری آن در شعر، تجربه­های خویش را به خواننده، منتقل کنند. قاآنی­شیرازی، از شاعران نامدار سبک بازگشت، با بسامد کاربرد 1190 بار عنصر رنگ، رنگ­واژه­ها و تداعی­­کننده­ی رنگ­ها، در قصاید، ترکیب­بندها، ترجیع­بندها، مسمط­ها، قطعه­ها و غزل‌هایش، تابلو­هایی رنگین ساخته و کوشیده تا همه­ی حواس خواننده را با مظاهر طبیعت و تابلو­هایی که آفریده، مشغول دارد. از این نظر، دیوان قاآنی به تابلویی می­ماند که رنگارنگی آن چشمگیر است. در این پژوهش، بسامد رنگ و چگونگی کاربرد آن در دیوان قاآنی، بررسی و تحلیل شده و چگونگی تصویرآفرینی شاعر برمبنای عنصر رنگ، به صورت توصیفی-تحلیلی، آمده است. قاآنی، با استفاده از استعاره، تشبیه، کنایه و آفرینش تصاویری متراکم که بسامد فراوان رنگ و بو در آن­ها آشکار است، حواس مخاطب را با گونا­گونی تصاویر شعرهایش، درگیر می­کند. رنگ­های­آمیغی، تشبیه مرکّب و انبوهی تصاویر رنگی در توصیف­ مناظر بزم، رزم، معشوق و بهارستایی، از شیوه­های پردازش و ترازش شعر قاآنی است. گل­ها، کانی­ها، نام­های­جغرافیایی، داستان­های شاهنامه و اشارات دینی نیز در کارگاه خیال تصویرآفرین قاآنی، نقش برجسته­ای دارند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Color and Imagery in Qa’ani Shirazi’s Divan

نویسنده [English]

  • rooyintan farahmand
vali Asr university of rafsenjan
چکیده [English]

 
 
Abstract:
Color, the reflection of light on natural phenomena, has traditionally attracted human’s attention. The use of color in celebrations, ceremonies, mourning, movements, armies’ emblems and countries' flags is tangible and symbolic. Color has had a special place in all the visual arts and in poetry and literature, too. In Persian literature, poets who have had a close relationship with nature have always sought to convey their experiences to the reader by utilizing different colors. Qa’ani Shirazi, one of the prominent poets in the literary restoration style, has created colorful pictures in his poetry by employing colors, engaging the reader with natural elements. Qa’ani’s Divan, in terms of color, is like a painting with amazing colors. In the present paper, the frequency of color and the way it is used in Qa’ani’s divan is analyzed. Using metaphor, simile and creating pictures abounding with color, Qa’ani engages the reader with the range of his poetic pictures. Employing flowers, minerals, geographical names, Shahnameh’s stories and religious allusions has a significant role in Qa’ani’s visualization.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords:literary restoration style
  • color
  • imagery
  • Qa’ani Shirazi

مراجع

آرین­پور، یحیی.(1372). از صبا تا نیما. تهران: فرانکلین.
ابراهیمی، مختار.(1392). «قاآنی­شیرازی در مکتب بازگشت در دوره­ی قاجار». فصل‌نامه­ی علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، دوره­ی4، شماره­ی14،صص45-62.
انوشه، حسن.(1376). فرهنگ­نامه­ی ادبی فارسی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
اویسی، عبد­العلی. صادقی، حسین.(1394). «آموزه های ادب تعلیمی در پریشان قاآنی». پژوهش­نامه­ی ادبیات تعلیمی، دوره­ی 7، شماره­ی27، صص27-58.
حسن­لی، کاووس. صدیقی، مصطفی.(1382). «تحلیل رنگ در سروده­های سهراب سپهری». نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی شهید باهنر کرمان، پیاپی13، صص61-103.
رستگارفسایی، منصور.(1380). آشتی با قاآنی. تهران: باورداران.
رضایی، عربعلی.(1382). واژگان توصیفی ادبیات. تهران: فرهنگ معاصر.
رضایی، کاووس و فرهمند، رویین­تن.(1391). «تأثر قاآنی از حافظ». مطالعات ادبی، دوره­ی 7، شماره­ی 26، صص128-149.
زرین­کوب، عبدالحسین.(1379). با کاروان حلّه. تهران: علمی.
سادکا، دوی.(1390). روان­شناسی رنگ­ها. ترجمه­ی محمدرضا آل­یاسین، تهران: هامون.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا.(1366). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس.(1370). بیان. تهران: فردوس.
صادقیان، محمدعلی.(1371). طراز سخن در معانی و بیان. یزد: ریحانه­الرسول.
صدیقی، مصطفی.(1384). جستجوی خوش خاکستری. تهران: روشن­مهر.
صفری، جهانگیر و زارعی، فخری.(1389). «بررسی عنصر رنگ در دیوان خاقانی».  مطالعات زبانی بلاغی، شماره­ی1، صص81-107.
فتوحی، محمود.(1389). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
فرشیدورد، خسرو.(1373). درباره­ی ادبیات و نقد ادبی. ج2، تهران: امیرکبیر.
فؤادیان، محمد و عزیزی، محمدرضا.(1388). «سبک شعری قاآنی و تاثیرپذیری آن از ادبیات مصنوع مملوکی و عثمانی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، دوره­ی 2، صص77-99.
قاآنی­شیرازی، میرزاحبیب.(1380). دیوان اشعار. تصحیح امیر صانعی. تهران: نگاه.
قاسم­زاده، حبیب­الله.(1379). استعاره و شناخت. تهران: فرهنگیان.
کرمی، محمدحسین و همکاران.(1394). «زبان الکنان: بررسی و تحلیل مقایسه­ای دو سروده­ی انوری و قاآنی». کهن نامه­ی ادب پارسی، سال 6، شماره­ی2، صص97-114.
لوشر، مارکس.(1388). روان­شناسی رنگ­ها. ترجمه­ی ویدا ابی­زاده. تهران: درسا.
مجوزی، محمد و مجوزی، رمضان.(1395). «سبک­شناسی زبان موسیقیایی شعر قاآنی شیرازی». پژوهش­های ادبی و بلاغی پیام نور، دوره­ی 4، شماره­ی3، صص115-130.
مرادی، محمد.(1395). «تنوع متمایز رنگ در اشعار حسین منزوی و تحلیل جلوه­های نوآورانه و تقلیدی آن». شعرپژوهی، سال 8، شماره­ی3، صص140-166.
مؤتمن، زین­العابدین.(1364). شعر  و ادب فارسی. تهران: زرین.
نیکوبخت، ناصر و قاسم‌زاده، سیدعلی.(1384). «زمینه­های نمادین رنگ در شعر معاصر». نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره­ی18، پیاپی15، صص 209ـ 238.
یوسفی، غلامحسین.(1373). چشمه­ی­روشن. تهران. علمی.
ــــــــــــــــــ.(1372). برگ­هایی در آغوش باد. ج2، تهران: علمی.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار