جلوه های تضاد فکری و زبانی در قطعات ابن یمین فریومدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شهرکرد، ایران

چکیده

یکی از شاعرانی که در زمینۀ قطعه‌سرایی و به‌ویژه قطعات اخلاقی و اندرزی در ادب فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد، ابن‌یمین فریومدی است. از ویژگی‌های برجستۀ این شاعرِ دهقان، تضاد در نگرش و نگارش است و با نگاهی ژرف‌اندیشانه به قطعات او می‌توان در بسیاری از آنها به تعارض در جهان‌بینی شاعر پی برد که به صورت آشکارا از طریق صنعت تضاد در سراسر قطعاتش گسترش یافته است و از این صنعت فراخور موضوع و هدف برای زیبایی‌آفرینی و بیان مضامین مزبور استفاده می‌کند. در این نوشتار، پرسش اصلی این است که ابن‌یمین به چه میزان و به چه علت از تضاد در اندیشه و گفتار خود استفاده کرده است و چه ارتباطی میان تضاداندیشی و تضادگویی او وجود دارد؟ نتایج بررسی نشان می‌دهد که شاعر در این رویکرد، بسیار تحت تأثیر عدم ثبات شخصیتی و اعتقادی، به‌ویژه موقعیت زمانی و مکانی خود بوده است؛ زیرا از لحاظ زمانی، عصر شاعر دوران سراسر آشوب در تاریخ ایران محسوب می‌شده و از لحاظ مکانی، محل زندگی شاعر از ولایت‌های پرآشوب‌ بوده‌است؛ در نتیجۀ این آشفتگی‌های درونی و بیرونی، کلام شاعر نیز دچار درهم‌ریختگی و آشفتگی می‌گردد که به‌خصوص در گسترۀ جهان‌بینی او، از جمله برخورد با دنیا، جبرگرایی و تقدیرگرایی، سخنوری و شعردانی، می‌گساری، مدحیات، نکوهش و بدگویی بازتاب یافته است و سبب شده که صنعت تضاد، پربسامدترین شگرد ادبی شاعر به شمار آید. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و نتایج با استفاده از تحلیل بیت‌ها، به شیوه کتابخانه‌ای و سندکاوی حاصل شده‌اند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effects of intellectual and linguistic contrasts in Poetry Parts of Ibn Yamin Farimoodi

نویسندگان [English]

  • esmail sadeghi 1
  • amin banitalebi 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahrekord University, Iran
2 PhD student of Persian language and literature, Shahrekord University, Faculty of Literature and Humanities, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

One of the poets who have a special place in the poetry area of Persian literature, especially the poetry parts of ethics, is Ibn Yamin. The prominent features of this peasant poet are contradictions in attitude and writing, and with a profound view of his poetries in many of them one can find out the conflict in the worldview of poet, which is obviously expanded through the industry of contradiction throughout all his poetries and used this industry as the subject and purpose of the aesthetics and expression of the themes. In this paper, the main question is: How much and why Ibn Yamin used the contradiction of his thoughts and speeches, and what is the relationship between his contradiction and his contradictory? The results of the study showed that the poet in this approach was strongly influenced by the instability of personality and spirituality, especially in his temporal and spatial position, because in time perspective, the era of poet is considered as the age of the whole chaos in Iranian history and In terms of location, the poet's place of residence has been a tumultuous place; as a result of these internal and external disturbances, the poet's words were also influenced and seems confused, especially in his worldview, Including dealing with the world, determinism and fanaticism, rhetoric and knowledge of poetry, admonitions, meditations, criticizes and misunderstandings has been reflected and led to industry of contradiction be the most prolific poetry literary poet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contradictory
  • Contradiction
  • Political-social conditions
  • Noun
  • Poetry Parts
  • Ibn Yamin
قرآن کریم. (1383). ترجمه­ی مهدی الهی­قمشه­ای، قم: مؤسسه­ی الهادی.
ابن­یمین فریومدی. (بی­تا). دیوان اشعار. به تصحیح و اهتمام حسینعلی باستانی­راد، تهران: کتابخانه­ی سنایی.
بهشتی، احمد و فارسی­نژاد، علیرضا. (1390). «فخر رازی بر سر دو راهی جبر و اختیار».  اندیشه دینی دانشگاه شیراز، پیاپی 41، صص 19- 48.
توحیدیان، رجب. (1388). «تضاد معانی و مضامین در دیوان صائب تبریزی».  اندیشههای ادبی، دوره­ی 1، شماره­ی 2، صص 87-115.
توحیدیان، رجب و نصرتی، عبدالله. (1391). «تضاد معانی و مضامین و تناقض­گویی در شعر کلیم کاشانی». سبک­شناسی نظم  نثر فارسی (بهار ادب)، سال 5، شماره­ی 4 (پیاپی 18)، صص 57-72.
چهری، طاهره و همکاران. (1392). «تحلیل تقابل­ها و تضادهای واژگانی در شعر سنایی». پژوهش­های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال 7، شماره­ی 2 (پیاپی 25)، صص 141-158.
حصارکی، محمدرضا و گذشتی، محمدعلی. (1390). «بازتاب تضاد در مثنوی». فصلنامه‌ی زبان و ادبیات  فارسی،دانشکده­ی علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال 3، شماره­ی 6، صص 104-125.
خانلری، پرویز. (1347). «مجموعه مقالات ششصدمین سال درگذشت ابن­یمین». سخن، دوره­ی 18، شماره­ی 1، صص 1-3.
ریپکا، یان. (1383). تاریخ ادبیات ایران. ج1، ترجمه­ی ابوالقاسم سرّی، تهران: سخن.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا. (1386). زمینه­ی اجتماعی شعر فارسی. تهران: اختران و نشر زمانه.
صفوی، کورش. (1383). درآمدی بر معنی­شناسی. تهران: سوره­ی مهر.
طغیانی، اسحاق. (1385). تفکر شیعه و شعر دوره­ی صفوی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
مجتبایی، فتح­الله. (1367). دائره­المعارف بزرگ اسلامی. ج5، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
میرخواند، محمدبن­خاوندشاه. (1380). روضه­الصفا. تلخیص عباس زریاب­خویی، تهران: علمی.
نادری­پیکر، مرتضی و وحیدیان­کامیار، تقی. (1395). «شگردهای خاص سعدی در دو صنعت بدیعی تضاد و متناقض­نما». سبک­شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال 9، شماره­ی 1 (پیاپی31)، صص 97 – 113.
نبیان، پروین. (1388). «تحریری نو بر مفهوم جبر و اختیار از نظر شیعه»، شیعه‌شناسی، سال 7، شماره­ی 26، صص 201- 230.
نصرتی، عبدالله. (1380). مجموعه مقالات کنگره­ی بزرگداشت ابن­یمین فریومدی. به اهتمام اداره­ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان، سمنان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.