تحلیل قاعده‌کاهی گونه‌ای جغرافیایی و جلوه‌های بومی زبان در غزل معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سمنان دانشگاه سمنان،گروه زبان وادبیات فارسی

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان

چکیده

هدف مقاله­ی حاضر آن است که با نگاهی تحلیلی، چگونگی کاربرد قاعده­کاهی گونه‌ای جغرافیایی را به­عنوان یک «هنرسازه» و جلوه­ی بومی زبان در غزل معاصر نشان دهد. سوال مقاله این است که انگیزه­های غزل­سرایان امروز از بهره­گیری از گویش منطقه­ای و لهجه­های محلّی در غزل معیار امروز و اشکال و انواع آن چه بوده است؟ بدنه­ی اصلی مقاله را تحلیل رویکرد غزل­سرایان معاصر به قاعده­کاهی جغرافیایی و نمود جلوه­های بومی زبان در قالب کاربرد واژه­هایی از لهجه­های محلّی، مصراع­ها و ابیات گویشی در غزل رسمی معاصر و درنهایت، غزل محاوره­ای و گویشی تشکیل می­دهد. پژوهش حاضر به روش کتابخانه­ای  و به شیوه­ی توصیفی- تحلیلی نوشته شده و در پایان این نتیجه رسیده است که ایجاد صمیمیت در مخاطب و هویت­بخشی بومی به غزل امروز و از همه مهم­تر، رسیدن به نوعی آشنایی­زدایی از راه گریز از گونه­ی نوشتاری معیار، به واژگان و ساخت نحوی گفتار و به­ویژه گویش محلی، از پیامدهای به­کارگیری عناصر بومی زبان در غزل معاصر است.
واژه­های کلیدی: غزل معاصر، آشنایی­زدایی، عناصر بومی زبان، قاعده­کاهی گونه­ای.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Contemporary Sonnet Composers' Approach to Geographical Deviation.

نویسندگان [English]

  • Abdoolah Hasanzadeh mirali 1
  • yadollah shokri 2
  • javad jafarinasab 3
1 Associate Professor of Persian Language and Literature, Semnan University
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Semnan University
3 PhD Candidate in Persian Language and Literature, Semnan University
چکیده [English]

Contemporary Sonnet Composers' Approach to Geographical Deviation.
  
Abstract
The purpose of this paper is to study how geographical deviation is used as an artistic device in contemporary ghazal and what motivates contemporary poets to use regional dialects. The study includes an analysis of the approach of contemporary poets to the geographical form deviation, using words from dialects in the formal form of ghazal. The present study is a library research and the method of research is descriptive – analytical. It is concluded that, using dilaects and local expressions builds intimacy with the audience and giving local identity to the modern ghazal leading to defamiliarization and avoidance of standard language.




Keywords: "Contemporary sonnet"," defamiliarization", "dialect", "form deviation"

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Sonnet Composers' Approach to Geographical Deviation. Hasanzadeh?????? Abstract The purpose of this paper is to study how geographical deviation is used as an artistic device in contemporary ghazal and what motivates contemporary poets
  • using words from dialects in the formal form of ghazal. The present study is a library research and the method of research is descriptive – analytical. It is concluded that
  • using dilaects and local expressions builds intimacy with the audience and giving local identity to the modern ghazal leading to defamiliarization and avoidance of standard language. Keywords: "Contemporary sonnet"
  • " defamiliarization"
  • "dialect"
  • "form deviation"
آرین­پور، یحیی.(1372). از صبا تا نیما. ج 2، تهران: زوار.
احمدپناهی، محمّد.(1383). ترانه و ترانه­سرایی در ایران. تهران: سروش.
اسداللهی، خدابخش و علیزاده، منصور. (1396). «فراهنجاری گویشی در 250 غزل از دیوان شمس». ادبیات و زبان­های محلی ایران­زمین، شماره­ی 16، صص1-13.
بدیع، علیرضا.(1388). گنجشک­های معبد انجیر. تهران: تکا.
بهار، محمّدتقی.(1368). دیوان بهار. ج 2، تهران: توس.
بهرامیان، محمدحسین.(1391). این وصله­ها به ماه نمی­چسبد. تهران: فصل پنجم.
بهمنی، محمّدعلی.(1392). غزل زندگی کنیم. تهران: شهرستان ادب.
بهمنی­مطلق، یدالله و رهایی، اسماعیل.(1390). «رویکردی صورت­گرایانه به شعر قیصر از منظر هنجارگریزی»، فصل­نامه­ی زبان و ادبیات فارسی، سال 19، شماره­ی 71، صص 7-28.
بیابانکی، سعید.(1389). گزیده­غزل جوان امروز. تهران: سوره­ی مهر.
ــــــــــــــ.(1392). چقدر پنجره. تهران: شهرستان ادب.
تراسک، رابرت لارنس.(1382). تحوّل زبان.ترجمه­ی ارسلان گلفام، تهران: دانشگاه تهران.
ترکی، محمّدرضا.(1395). بغض در نواحی لبخند. تهران: هنر رسانه اردیبهشت.
جعفری­ذرمانی، مریم.(1384). سمفونی روایت قفل­شده. تهران: مینا.
ـــــــــــــــــــ.(1389). قانون. شیراز: داستان­سرا.
حافظ، شمس­الدین­محمّد.(1369). دیوان غزلیّات خواجه­حافظ­شیرازی. به­کوشش خلیل خطیب­رهبر، تهران: صفی علیشاه.
حسن­لی، کاووس.(1396). گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
حسینی، سیّداحمد.(1394). طبقه اول- اول شرقی. تهران: نیماژ.
حیدرزاده، مریم.(1385). ماه تمام من. تهران: پروین.
خلیلی­جهان­تیغ، مریم.(1380). سیب باغ جان (جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری غزل مولانا). تهران: سخن.
دانش­پژوه، منوچهر.(1380). تفنّن ادبی در شعر فارسی. تهران: طهوری.
دلبری، حسن.(1392). تطوّر غزل معاصر فارسی. رساله­ی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
رضایی­نیا، عبدالرضا.(1384). گلدون شکسته. تهران: قو.
سپاهی­لایین، علیرضا.(1394). فواره­ها. مشهد: سپیدباوران.
شاملو، احمد.(1394). مجموعه­آثار احمد شاملو: دفتر یکم، شعرها. تهران: نگاه.
شفیعی­کدکنی، محمّدرضا.(1367). گزیده­غزلیّات شمس، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی. 
ـــــــــــــــــــــــــــ.(1391). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
شکری، گیتی.(1374). فرهنگ دبستانی (جلد اول «آ-ش»). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صفایی، پانته­آ.(1388). دیشب کسی مزاحم خواب شما نبود. تهران: تکا.
صفوی، کورش.(1391). آشنایی با زبان­شناسی در مطالعات ادب فارسی. تهران: علمی.
ــــــــــــــ.(1394). از زبان­شناسی به ادبیات. ج1: نظم، تهران: سوره­ی مهر.
ضیایی، علی­اکبر.(1380). سیمرغ خیال. تهران: شقایق.
طالب­پور، حیدرعلی.(1378). قلّه­نشین قاف. تهران: گفتمان خلاق.
علی­پور، مصطفی.(1387). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
قلی­پور، حسین و آزادی، روزبه.(1396). زبان­شناسی ترانه. تهران: ایجاز.
کلیدری، جواد.(1390). قطار ساعت هفت. مشهد: شاملو.
گیلانی، سیّداشرف­الدین.(1371). کلیّات نسیم شمال. به­کوشش حسین نمینی، تهران: اساطیر.
مرادی، محمد.(1389). جریان شناسی غزل شاعران جوان استان فارس در سال­های پس از جنگ. شیراز: عسلی­ها.
مروجی، حسن.(1388). تذکره­ی سخنوران بیهق. سبزوار: امید مهر.
منزوی، حسین.(1371). با عشق در حوالی فاجعه. تهران: پاژنگ.
موسوی، سیّدمهدی.(1394). حتی پلاک خانه را. تهران: فصل پنجم.
مولوی، جلال­الدین­محمّد.(1390). مثنوی معنوی. براساس نسخه­ی نیکلسون، تهران: گلستان.
ـــــــــــــــــــــــ.(1371). کلیّات شمس تبریزی. تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر، تهران: نگاه.
مهدی­نژاد، امید.(1387). رجزمویه. مشهد: سپید باوران.
نجفی، عبدالحسن.(1387). فرهنگ فارسی عامیانه. تهران: نیلوفر.
نقوی، امید.(1390). جان غزل. تهران: فصل پنجم.
ولیئی، قربان.(1395). موسیقی نواحی جان. تهران: شهرستان ادب.
یغما، حیدر.(1377). دیوان حیدر نعیما. به­کوشش سعید کاویانی، نیشابور: شیوه.
یوشیج، نیما.(1363). حرف­های همسایه. تهران:دنیا.