جستجوی انگاره خانه در آثار «سهراب سپهری» بر مبنای پدیدارشناسی تخیل «گاستون باشلار»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه پیام نور

چکیده

«خانه» یکی از مؤلفه‌های اصلی در تخیّل ادبی است که انگاره‌های متفاوتی را صورت‌بندی می‌کند. در انگاره­ی خانه، مفاهیمی چون هویت­یابی، دلبستگی، فضائیت وجود (به تعبیر هایدگر)، مکان­کاوی روان (به تعبیر باشلار)، انسجام کالبد روان­شناختی (از دیدگاه شولتز)، انگاره‌ی ماندلا یا تمرکز روان ناخودآگاه از جنبه­ی روان­شناختی یونگ و مانند آن، دیده می‌شود. خانه‌ی زادگاه مهم‌ترین انگاره‌ای است که در اشعار و آثار ادبی منثور می­توان یافت. انگاره‌ی خانه که سرشار از رمانس، با تمام ویژگی‌های آن است، بی­شک نزد هر شاعری دارای ویژگی‌هایی خاص، مطابق با رویکرد آن شاعر به جهان و هستی است و سبک­شناسی این انگاره می‌تواند رویکردی مناسب برای شناخت جهان درونی و ذهنی شاعر باشد. مقاله­ی حاضر به سبک­شناسی انگاره‌ی خانه در هشت کتاب سهراب سپهری می‌پردازد و با بخش­بندی آن به سه دوره­ی متفاوت و متمایز، رویکرد سپهری را به مفهوم خانه، از ابتدا تا انتهای دوره­ی شاعری در مجموعه‌ی هشت کتاب و همچنین کتاب ناتمام اطاق آبی بررسی می­کند. از بررسی این سه دوره می‌توان دریافت که چگونه مفهوم خانه، در سه ایماژ متفاوت، در تخیّل ناخودآگاه سپهری شکل گرفته است و چگونه یک ایماژ مشخص – در اینجا خانه – در محور جانشینی تخیّل، به تصویری دیگر، دگردیسی می‌یابد.
«خانه» یکی از مؤلفه‌های اصلی در تخیّل ادبی است که انگاره‌های متفاوتی را صورت‌بندی می‌کند. در انگاره­ی خانه، مفاهیمی چون هویت­یابی، دلبستگی، فضائیت وجود (به تعبیر هایدگر)، مکان­کاوی روان (به تعبیر باشلار)، انسجام کالبد روان­شناختی (از دیدگاه شولتز)، انگاره‌ی ماندلا یا تمرکز روان ناخودآگاه از جنبه­ی روان­شناختی یونگ و مانند آن، دیده می‌شود. خانه‌ی زادگاه مهم‌ترین انگاره‌ای است که در اشعار و آثار ادبی منثور می­توان یافت. انگاره‌ی خانه که سرشار از رمانس، با تمام ویژگی‌های آن است، بی­شک نزد هر شاعری دارای ویژگی‌هایی خاص، مطابق با رویکرد آن شاعر به جهان و هستی است و سبک­شناسی این انگاره می‌تواند رویکردی مناسب برای شناخت جهان درونی و ذهنی شاعر باشد. مقاله­ی حاضر به سبک­شناسی انگاره‌ی خانه در هشت کتاب سهراب سپهری می‌پردازد و با بخش­بندی آن به سه دوره­ی متفاوت و متمایز، رویکرد سپهری را به مفهوم خانه، از ابتدا تا انتهای دوره­ی شاعری در مجموعه‌ی هشت کتاب و همچنین کتاب ناتمام اطاق آبی بررسی می­کند. از بررسی این سه دوره می‌توان دریافت که چگونه مفهوم خانه، در سه ایماژ متفاوت، در تخیّل ناخودآگاه سپهری شکل گرفته است و چگونه یک ایماژ مشخص – در اینجا خانه – در محور جانشینی تخیّل، به تصویری دیگر، دگردیسی می‌یابد.
واژه­های کلیدی: انگاره‌ی خانه، سهراب سپهری، گاستون باشلار، هویت.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Images of "Home" in Sohrab Sepehri’s Poetry through Bachelard’s Phenomenology of Imagination

نویسندگان [English]

  • ziba parishani
  • majid sarmadi
  • fateme kouppa
  • Hosein yazdani
pnu university
چکیده [English]

 
Ziba Parishani
 
Abstract
“Home” is a key concept in literal imagination through which different imaginations are formed. Through the image of home in poetry different notions like identity, intimacy, belonging, the spatiality of the being (Heidegger), place seeking of the soul (Bachelard), the unification of psychological entity (Schultz) and the image of Mandala or centralization of unconscious (in Jung psychology) is formed. Home is the birthplace of the most important images which is seen in poetry and prose and is full of romantic perception of the world. This image finds particular perceptions in accordance with every poet's worldview, and the understanding of these images is a crucial path in the understanding of inner world and imagination of every poet. This paper is aims to understand the image and meaning of home to Sohrab Sepehri. Through the classification of his poetry into three different phases, this paper investigates the approach to and understanding of Sohrab from the concept of home through studying and analyzing his poetry and the unfinished book of Blue Room.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Investigating the Images of "Home" in Sohrab Sepehri's Poetry through Bachelard's Phenomenology of Imagination Ziba Parishani Abstract "Home" is a key concept in literal imagination through which different imaginations are formed. Through the image
  • intimacy
  • belonging
  • the spatiality of the being (Heidegger)
  • place seeking of the soul (Bachelard)
  • the unification of psychological entity (Schultz) and the image of Mandala or centralization of unconscious (in Jung psychology) is formed. Home is the birthplace of the most important images which is seen in poetry and prose and is full of romantic
  • and the understanding of these images is a crucial path in the understanding of inner world and imagination of every poet. This paper is aims to understand the image and meaning of home to Sohrab Sepehri. Through the classification of his poetry into
  • this paper investigates the approach to and understanding of Sohrab from the concept of home through studying and analyzing his poetry and the unfinished book of Blue Room. Key Words: image of home
  • Identity
  • Sohrab Sepehri
  • Gaston Bachelard

مراجع

ابن­سینا، حسین بن عبدالله.(1359). قصّه­ی حی بن یقظان. به اهتمام غلامحسین فرمند، کابل: آکادمی علوم افغانستان.
اگنتر، نولد.(1384). «مفهوم انسان­شناسانه­ی فضا؛ نظریه­ی اتو فردریش بالنو در باب مفهوم انسان­شناختی فضا». باغ نظر، ترجمه­ی مونا کعبیان، شماره­ی4، صص24-41. 
باشلار، گاستون.(1366). روانکاوی آتش. ترجمه­ی جلال ستاری، تهران: توس.
ــــــــــــــ.(1385). دیالکتیک درون و برون. ترجمه­ی امیر مازیار، تهران: فرهنگستان هنر.
ــــــــــــــ.(1391). بوطیقای فضا. ترجمه­ی مریم کمالی و مسعود شیربچه، تهران: روشنگران.
براتی، ناصر.(1382). «بازشناسی مفهوم خانه در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی». خیال (فرهنگستان هنر)، شماره­ی8، صص24-55.
بمات، نجم­الدین. (1393). شهر اسلامی. ترجمه­ی محمد­حسین حلیمی و منیژه اسلامبولچی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
پیرنیا، محمدکریم. (1392). آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: سروش دانش.
حافظ، شمس­الدین­محمد. (1371). دیوان حافظ. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: اقبال.
حجت، عیسی. (1396). «تبیین صفات تأثیرگذار خانه در شکل­گیری دلبستگی انسان به آن». هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره­ی22، شماره­ی2، صص51-62. 
حسین­پور، علی؛ سقایی، حسین. (1384). «بازتاب معماری سنتی کاشان در اشعار سپهری». کاشان­شناخت، شماره­ی1، صص52-67.
خسروشاهی، جلال.(1375). ادای دین به سهراب سپهری. تهران: نگاه.
راپوپورت، ایمس. (1382). «خاستگاه فرهنگی معماری». ترجمه­ی صدف آل­رسول و افرا بانک، خیال (فرهنگستان هنر)، شماره­ی8، صص56-97.
سپهری، سهراب. (1358).هشت کتاب. تهران: طهوری.
ــــــــــــــ.. (1392).اطاق آبی. تهران: سروش.
سلطان­زاده، حسین و همکاران.(1375). گنجنامه: فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران: خانه­های کاشان. ترجمه­ی کلود کرباسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
شار، ادم. (1394).کلبه­ی هایدگر. ترجمه­ی ایرج قانونی، تهران: ثالث.
شایگان، داریوش. (1392). در جستجوی فضاهای گمشده. تهران: فرزان روز.
غزنویان، زهرا. (1395).«معنای سکونت از نظر هایدگر چیست؟»www.anthropology.ir
 فرخزاد، فروغ. (1383). دیوان اشعار. تهران: اهورا.
محمودی­بختیاری، بهروز. (1378). «تکواژ خانه و عملکرد معنایی آن در ساخت واژه زبان فارسی». زبان و ادب پارسی، شماره­ی9-10، صص183-191.
موسوی­روضاتی، مریم­دخت و همکاران. (1383). گنجنامه: فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران: خانه­های یزد. ترجمه­ی کلود عباسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نظامی­گنجوی، الیاس­بن­یوسف. (1376). هفت­پیکر. به اهتمام سعید حمیدیان، تهران: قطره.
نوربرگ­شولتز، کریستین. (1382). گزینه­ای از معماری: معنا و مکان. ترجمه­ی ویدا نوروز برازجانی، تهران: جان جهان.
هاشمی، سیدمحمدعلی. (1375).«گاستون بشلار و معماری خانه­ی خیال». آبادی، سال6، شماره­ی23، صص10-17.
Bachelard,Gaston.(2002). Earth and Reveries of Will. Dallas Institute Publications.
---------------------.(2011). Earth And Reveries of Repose. Dallas Institute Publications.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار