نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید شاه‌مرادی ¹
• محمدجعفر یاحقی ²
• عارف نوشاهی ³

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

² گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

³ استاد بازنشسته گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات فارسی، کالج دولتی گوردون، راولپندی، پاکستان

چکیده

به دلیل فقدان نسخه­های خطّی معتبر از دیوان برخی شاعران، سفینه­ها و جنگ­های شعری ازجمله مهم­ترین متونی هستند که می­توان از آن­ها، در جهت تصحیح و بازتصحیح دیوان­ها، استفاده کرد. هرچه قدمت این سفینه­ها بیشتر باشد، معمولاً ضبط‌های صحیح­تر و اصیل­تری دارند. مجموعه­ی لطایف و سفینه­ی ظرایف، تألیف سیف جام هروی، یکی از مهم­ترین سفینه­هایی است که در پایان قرن هشتم و ابتدای قرن نهم هجری، در شبه­قارّه نوشته شده است. با این­که موضوع اصلی این اثر بلاغت است، جامع سفینه، اشعار فراوانی را از شاعران کم­نام و مشهور، در آن گرد آورده است که می­توان از آن­ در جهت پیش­برد مطالعات ادبی بهره برد؛ ازجمله مهم­ترین کاربردهای این سفینه، یکی این است که می­توان از آن برای بازیابی و بازتصحیح اشعار برخی شاعران استفاده کرد. در این پژوهش، با تکیه بر مجموعه­ی لطایف، 42 بیت نویافته از شاعرانی که دیوان آن­ها به چاپ رسیده، ارائه شده است؛ این شاعران عبارتند از: امیرمعزّی، نظامی گنجوی، ظهیر فاریابی، شمس طبسی، ناصر بجه شیرازی، نزاری قهستانی، حسن کاشی، ابن­یمین، عبید زاکانی و جهان‌ملک خاتون. همچنین در این مقاله، با تکیه بر مجموعه­ی لطایف، برخی ضبط­های ناصحیح موجود در دیوان چند شاعر تصحیح شده است، تا بر اهمّیّت این سفینه از این جهت نیز تأکید شده باشد.
واژه­های کلیدی:

کلیدواژه‌ها

• ابیات نویافته
• تصحیح
• سیف جام هروی
• مجموعه­ی لطایف و سفینه­ی ظرایف

20.1001.1.20088183.1399.12.2.6.0

موضوعات

• متون نظم

عنوان مقاله [English]

Newly- Found verses from several poets in "Majmue-ye-Lataef-va-Safine-ye-Zaraef" anthology, along with the significance and applications of this anthology

نویسندگان [English]

• Omid Shahmoradi ¹
• Mohammad-ja’far Yahaghi ²
• arif naushahi ³

¹ Ph.D. student of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Letterse and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

² Department of Persian language and literature, faculty of literature and human science, ferdowsi university, Mashhad, Iran

³ Retired professor, Persian Language and Literature Department Government Gordon College, Rawalpindi, Pakistan

چکیده [English]

 
 
Abstract
Due to the absence of authentic manuscripts of the diwans of some poets, anthologies and collections of poems can be important sources for the correction and re-correction of such diwans. More ancient anthologies typically consist of more genuine and trustworthy records. "Majmue-ye-Lataef-va-Safine-ye-Zaraef" compiled by "Seif-e-Jam-e-Heravai" is one of the most significant anthologies remained from the late eighth and early ninth century AH written in the Indian subcontinent. Although the main focus of this anthology is on rhetorical aspect, "Seif-e-Jam-e-Heravai" has gathered numerous poems from famous and even less known poets; these collected poems can be used to advance and improve literary studies. One of the key usages of this anthology is in retrieval and re-correction of poems of older poets. In this study, performed on Seif-e-Jam-e-Heravai" anthology, 39 newly-found verses from the poets whose poems have already been published are presented. The poets are chronologically as follows: Amir-Moezzi, Nezami-ye-Ganjavi, Zahir-e-Faryabi, Shams-e-Tabasi, Homam-e-Tabrizi, Naser-Beje-ye-Shirazi, Nazaari-ye-Ghohestani, Hasan-e-Kashi, Ebn-e-Yamin, and Obeid-e- Zakani. Additionally, this work presents the corrections of several manuscripts existing in the diwans of several poets; such corrections have been carried out based on the poems found in Majmue-ye-Lataef-va-Safine-ye-Zaraef, emphasizing the importance of such anthologies in the field of manuscript correction.
Key Words:
 

کلیدواژه‌ها [English]

• correction
• Seif-e-Jam-e-Heravai
• Majmue-ye-Lataef-va-Safine-ye-Zaraef
• newly- found verses