نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• طاهره ایشانی

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران

چکیده

درباره‌ی شعر حافظ همواره این مسئله مطرح بوده که علّت محبوبیّت بیشتر شعر او در مقایسه با شعر شاعران هم‏روزگار او پس از آن چیست. عماد فقیه از جمله شاعران هم‏عصر حافظ است که شعرش توجّه حافظ را به خود جلب کرده و حتّی حافظ در استقبال از برخی اشعار وی، غزل‏هایی سروده است؛ امّا شعر عماد فقیه به زیبایی و دلپذیری شعر حافظ نیست. بنابر فرضیه‌ی این پژوهش، یکی از تفاوت‏های غزل حافظ با غزل عماد در جنبه‏های موسیقایی شعر نهفته است. موسیقی از جمله عواملی است که در همان خوانش اوّلیّه‌ی شعر حافظ، هر خواننده‏ای را حتّی بدون درک و دریافت آرایه‏های ادبی و معانی و مفاهیم تخصّصی و فنّی نهفته در آن، مجذوب خود می‏کند. این تفاوت زمانی آشکارتر می‏شود که حافظ اشعاری هم‏زمینه با اشعار عماد فقیه سروده است؛ بنابراین لازم است، موسیقی این‌گونه اشعار سنجیده شود تا بتوانیم فرضیّه‌ی خود را اثبات یا رد کنیم. یکی از جنبه‏های موسیقایی شعر، کاربست واج‏های متناسب با فحوای شعر است. واج و نقش القاگری آن در نظریّه‌ی موسیقی گرامون مطرح شده است. در این پژوهش برآنیم با بهره‏گیری از این نظریّه، به این پرسش پاسخ دهیم که شعر حافظ چه ویژگی‏ها و شاخص‏هایی از نظر آوایی دارد که سبب برتری شعر او بر شعر ‏عماد فقیه گردیده است. به‌همین‌منظور به تحلیل سنجشی ده غزل هم‏زمینه‌ی این دو شاعر به روش توصیفی‌تحلیلی و آماری پرداخته‏ایم. نتیجه‌ی این پژوهش گویای تأیید فرضیّه‌ی تحقیق است که به‌طورِ مفصّل به آن پرداخته شده است.
 

کلیدواژه‌ها

• واژه‌های کلیدی: آوا
• مضمون
• نظریّه‌ی موسیقی گرامون

20.1001.1.20088183.1399.12.3.2.8

موضوعات

• متون غنایی

عنوان مقاله [English]

Harmony of phoneme & content in Hafez & Emad's ghazal

نویسنده [English]

• Tahereh Ishany

کلیدواژه‌ها [English]

• Hafez
• Emad Kermani
• Grammont theory
• phoneme
• content