تجلّی شاعرانه‌ی رنگ و آهنگ در غزلیات بیدل دهلوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

چکیده

از جمله تصاویر مهم بلاغی که در بررسی و شناخت سبک شخصی هر شاعر نقش مؤثری ایفا می‌کند، کاربرد رنگ‌ها، آهنگ‌ها و میزان استفاده‌ی شاعر از این نوع واژه‌ها است. اهمیّت این مسئله در شعر برخی از شاعران، به‌ویژه شاعران سبک هندی به‌حدی است که از طریق آن می‌توان به بسیاری از سلیقه‌ها، باورها، آرزوها و خواسته‌های شاعر پی‌‌برد. بیدل دهلوی (1054-1133 ه.ق) یکی از برجسته‌ترین شاعران سبک هندی است که در غزلیات خود به‌فراوانی از این امکان بهره‌گرفته است. هدف از این پژوهش توصیفی‌تحلیلی، بررسی نوآوری‌های هنری و بسامد معنایی رنگ و آهنگ، همراه با مترادفات آن (ترانه، نغمه، ساز، زمزمه، صدا، ناله و...)، در غزلیات بیدل دهلوی است. نتیجه‌ی تحقیق حاکی از آن است که شاعر با نگرش و بیانی خلّاقانه از لفظ رنگ و آهنگ، با بسامد چشمگیری به‌عنوانِ نقش‌مایه و نماد چندمعنایی و محور ساختاری تصاویر بلاغی برای بیان انواع اندیشه‌های عاشقانه-عارفانه، زیبایی شعر، هماهنگی و تناسب‌بخشیدن به اجزای کلام استفاده نموده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Poetic Expression of Color and Rhythm in Lyrics of Biddle Dehlavi

نویسندگان [English]

  • mohammad mir 1
  • samereh shahgoli 2
1 Associate professor of language and literature of Zabol University
2 Master of Persian language and literature of Zabol University
چکیده [English]

 
Abstract
Among the important rhetorical images that play an effective role in examining and recognizing the personal style of each poet are the use of colors, rhythm and the extent to which the poet uses words encompassing these issues. The importance of this issue in the poetry of some poets, especially those who follow the Indian style (Sabk-i Hindi), is so great that through the employment of this, one can realize the tastes, beliefs, aspirations and desires of the poet. Bidel Dehlavi (1054-1133 AH) is one of the most prominent poets of Indian style who has abundantly used these features in his lyric poems.  The purpose of this descriptive-analytical research is to study artistic innovations, together with the semantic frequency of color and rhythm, and its synonyms (song, rhythm, music, whisper, sound, moan, etc.) in Biddle Dehlavi's lyric poems. The result of the research indicates that the poet with a creative attitude and expression has expressed color and rhythm, with a significant frequency, as a motif and symbol of polysemy and structural axis of rhetorical images to convey various kinds of romantic-mystical thoughts, to contribute to the aesthetic of poetry, and to give harmony and balance to the language and its components.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: rhythm
  • rhetoric
  • Bidel Dehlavi
  • color

مراجع

آقاگل‌زاده، فردوس و همکاران.(1390). «تحلیل اشعار رودکی و خیام با نگاه روان‌شناسی زبان». بهار ادب، شماره‌ی3، (پی‌درپی 13)، صص 128-148.
باخزری، ابوالمفاخر یحیی.(1345). اوراد الأحباب و فصوص الآداب. تهران: دانشگاه تهران.
بیدل دهلوی، عبدالقاد.(1380). دیوان غزلیات. تصحیح اکبر بهداروند، تهران: پیک.
پناهی، مهین.(1385). «روان‌شناسی رنگ در مجموعه اشعار نیما». پژوهش‌های ادبی، دوره‌ی 3،  شماره‌ی 12و13، صص49-82. 
جودی نعمتی، اکرم. (1386). «تناسب رنگ‌ها در صور خیال و هسته‌ی روایی شاهنامه».  پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، شماره‌ی 11، صص 57-82.
حسن‌لی، کاووس و همکاران. (1382). «تحلیل رنگ در سروده‌های سهراب سپهری».  نثرپژوهی ادب فارسی، شماره‌ی 13، صص61-104.
حسن‌لی، کاووس وهمکاران. (1386)، «کارکرد رنگ در شاهنامه‌ی فردوسی». ادب‌ پژوهی، شماره‌ی 2، صص 144-163.
دوبوکور، مونیک.(1373). رمزهای زنده‌ی جان. ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: مرکز.
ﺩﻱ، ﺟﺎﻧﺎﺗﺎﻥ ﻭ همکاران. (1387). روانشناسی ﺭﻧﮓ. ﺗﺮﺟﻤه‌ی ﻣﻬﺪﻱ ﮔﻨﺠﻲ، ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺳﺎﻭﺍﻻﻥ.
سان، هوارد و همکاران. (1375). زندگی با رنگ. ترجمه‌ی نغمه صفاریان، تهران: حکایت.
سپهری، پریدخت.(1380). هنوز در سفرم. تهران: فروزان روز.
سجادی، جعفر. (1362). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
شاهگلی، سامره  و همکاران.(1394). «فیاض لاهیجی شاعر رنگ‌ها و آهنگ‌ها»، بهار ادب، صص247-267. 
شفیعی‌کدکنی، محمد‌رضا.(1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
ـــــــــــــــــــــــــ.(1378). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
ـــــــــــــــــــــــــ.(1379). شاعر آیینه‌ها. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس.(1377). فرهنگ اشارات ادبیات فارسی. تهران: فردوس.
صائب‌ حبیب، اسدالله. (1387). واژه‌گزینی و واژه‌سازی در شعر و نثر بیدل. تهران: کنگره‌ی بیدل.
فتوحی، محمود. (1391). سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها). تهران: علمی.
ــــــــــــــ.(1393). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
فروزان، ناصر. (1377). تاریخ تحوّل هنر و صنعت رنگ در ایران و جهان. تهران: تهران.
کزازی، میرجلال الدین. (1381). زیبایی‌شناسی سخن پارسی (بیان). تهران: مرکز.
لوچر، ماکس. (1378). روا‌‌ن‌شناسی و رنگ‌ها. ترجمه‌ی نغمه صفاریان، تهران: حکایت.
مختاری، محمد. (1369). اسطوره‌ی زال. تهران: آگاه.
نیکوبخت، ناصر و همکاران. (1384). «زمینه‌های نمادین رنگ در شعر معاصر». فصلنامه‌ی ادبیات دانشگاه کرمان، شماره‌ی 18، صص 79-93.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار