بازتاب زنانگی در رباعیات مهستی گنجوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه کردستان، دانشکده علوم انسانی

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان، دانشگاه کردستان

چکیده

مهستی گنجوی(490-577ق) بانوی رباعی­سرا، بسیار پیشروتر از زمان خود زیسته ­است؛ زیرا جهان­بینی و وضعیت زندگی او موجب سرودن اشعاری شده که با توجّه به شعر زنان شاعر کلاسیک در تاریخ ادبیات فارسی کم سابقه است. مهستی در گذشته با قضاوت­های نادرست، مورد بی مهری قرارگرفته ­است و در زمان معاصر نیز این اجحاف در برخی پژوهش­ها درباره­ی او هویّداست. نشان­دادن ویژگی­های زنانه­ی مهستی در رباعیاتش از اهداف پژوهش حاضر است. پژوهش، به شیوه­ی توصیفی و داده­ها به روش سندکاوی و کتابخانه­ای گردآوری و با استفاده از تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده ­است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که مهستی بی­هیچ پرده­پوشی آنچه احساس و تجربه­ی زنانه­اش اقتضا می­کند، در شعر نمایان می­سازد. از خصوصیات زنانه­ی او می­توان به ابراز عشق و علاقه به جنس مخالف، اشاره به جنسیت خود، تصاویر و ویژگی­های زنانه، اعتراض خاموش فمنیستی، محافظه­کاری، زبان اروتیک زنانه اشاره کرد که در متن مقاله با ذکر نمونه به تفصیل بیان شده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Reflection of Femininity in Mahasti Ganjayee’s Quatrains (Rubāʿī)

نویسندگان [English]

  • ahmad parsa 1
  • Mahin Karimi 2
1 kodestan university
2 Dipartmant of Persion Literature, university of Kurdestan
چکیده [English]

 
Abstract
Mahasti Ganjavi (577-490 AH), renown for her quatrains, was a pioneering poet; her worldview and life condition led her to compose poems that were unprecedented in the poetry of classic female poets in Persian literature. In the past, Mahasti was not welcomed owing to some unsound judgments about her character; in modern time, too, some published studies have done her an injustice. The present study aims at uncovering the feminine features of Mahasti in her quatrains. The research is descriptive and the data are collected by document and library research process, followed by content analysis. The results of the research show that Mahasti's poems express her feminine feeling and experience freely. Her feminine traits include expressing love and affection for the opposite sex, referring to her gender, feminine images and features, silent feminist protest, conservatism, and feminine erotic language, explained in detail in the article.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: feminine erotic
  • feminine language
  • beloved man
  • Mahasti Ganjavi
  • sexist attitude

مراجع

احمدی، پگاه. (1383). شعر زن از آغاز تا امروز. تهران: چشمه.
اسعدگرگانی، فخرالدین. (1395). ویس و رامین. تصحیح محمد روشن، تهران: صدای معاصر.
اعتصامی، پروین. (1383). دیوان قصاید و تمثیلات و مقطعات. تهران: چاپخانه دولتی ایران.
براون، ادوارد.(1356). تاریخ ادبی ایران. ترجمه­ی غلامحسین صدری­افشار، تهران: مروارید.
براهنی، رضا.(1363). تاریخمذّکروفرهنگحاکموفرهنگمحکوم. تهران: اول.
خالقی­مطلق، جلال.(1375). «تن­کامه­سرائی در ادب فارسی». علومانسانی (ایرا­ن‌شناسی)، سال8، شماره­ی1، صص15-44.
خسروی، زهره و همکاران.(1382). مبانیروانشناسیجنسیّت. تهران: وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، دفتر برنامه­ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
دهباشی، علی.(1383). جشن­نامه­ی سیمین بهبهانی. تهران: نگاه.
روسو، ژان­ژاک.(1393). امیل: رساله­ا­ی در باب آموزش و پرورش. ترجمه­ی غلامحسین زیرکزاده، تهران: ناهید.
سمرقندی، دولتشاه .(1388). تذکره­الشعرا. به اهتمام محمد رمضانی، تهران: پیک ایران.
شریفی، محمد.(1387). فرهنگادبیاتفارسی. تهران: نشر نو.
صفا،  ذبیح­الله.(1363). گنج سخن. تهران: ققنوس.
________.(1386). تاریخ ادبیات ایران. تهران: فردوس.
عطار نیشابوری، محمدبن ابراهیم.(1387). الهی­نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن.
کاتب­ارجانی، فرامرز بن خداداد.(1337). سمکعیّار. تصحیح پرویز ناتل­خانلری، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
کراچی، روح انگیز.(1368). «سهم زنان شاعر در شعر فارسی». پژوهشگاهعلومانسانیومطالعاتفرهنگی، شماره­ی4، صص25-36.
__________.(1394). «شهر آشوب مهستی، پناهگاه امن اعتراض». پژوهشنامه­یادبغنایی، سال13، شماره­ی24، صص233-248.
کشاورز، صدر. (1334). زنانی که به­ فارسی شعر گفته­اند از رابعه تا پروین. تهران: کاویان.
گِرت، استفانی.(1382). جامعه­شناسیجنسیت. ترجمه­یکتایونبقایی، تهران: دیگر.
قیصری، ابراهیم.(1382). «مهستی گنجه­ای: بزرگترین زن رباعی­سرا». کتابماهادبیاتوفلسفه، شماره­ی74، صص92-95.
مدرسی، یحیی.(1368). درآمدیبرجامعه­شناسیزبان. تهران: موسسه­ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مستوفی، حمدالله.(1364). تاریخگزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
مشّرف، مریم.(1384). «مهستی­شناسی». نامه­یفرهنگستان، شماره­ی25، صص85-101.
مشیرسلیمی، علی­ا­کبر.(1335). زنانسخنور. ج2، تهران: موسسه­ی مطبوعات علی­اکبر علمی.
محرابی، معین­الدین.(1382). مهستی گنجه­ای، بزرگترین زن شاعر رباعی­سرا. تهران: توس.
نجاریان، محمدرضا. (1395). «تحلیل سبک­شناسی رباعیات مهستی گنجوی». علومادبی، سال6، شماره­ی 9، صص245-272.
نوزاد، فریدون.(1377). مهستی­نامه. تهران: دنیای نو.
وولف، ویرجینیا. (1388). اتاقیازآنخود. ترجمه­ی صفورا نوربخش، تهران: نیلوفر.
هاشمی­رکاوندی، مجتبی.(1368). مقدمه­ایبرروان‌شناسیزنبانگرشاسلامی. تهران: افق.
هام، مگی.(1382). فرهنگنظریاتجنسیّتی. ترجمه­ی فیرزه مهاجر و همکاران، تهران: نشر توسعه.
یاسمی، رشید.(1306). «مهستی گنجوی». آینده، سال2، شماره­ی7، صص352-358.
یزدانی، عباس؛ جندقی، بهروز.(1386). فمنیسمودانش­هایفمنیستی. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
Meyer. Fritz. (1963). Die schone Mahasti. wisbaden
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار