مقاله کوتاه : تلک /طاق /تاک /تاگ؟بررسی کلمه‌ای در گرشاسب‌نامه‌ی اسدی طوسی

نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ادبیات دانشگاه اصفهان

2 دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از دلایل مهم توجه به تصحیح متون فارسی، وجود گنجینه‌ی واژگانی محفوظ در این دست‌نویس‌ها است و تأکید بر اهلیت در ورود به این عرصه، به‌دلیل اهمیت شناختن راه‌ و روش صحیح این کار است. در بسیاری از دست‌نویس‌های موجود زبان فارسی، به‌دلیل خطای کاتبان، کم‌دانشی و اعمال سلیقه‌ی متعمدانه‌ی آن‌ها در تغییر و جایگزین‌کردن کلمات مهجور، بخشی از واژگان محفوظ در این متون دستخوش تغییر و فراموشی شده‌اند. آشنایی با شیوه‌ی درست برخورد با این متن‌ها به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که بخشی از این واژگان کهن را که از بلای تصحیف، تحریف و تغییر چنان کاتبانی جان به در برده‌اند، بازیابی و معرفی کنند و آن را به گنجینـه‌ی واژگانــی زبان فارسی بیفزایند. این مقاله به تغییر صورت یکی از این واژگان در متن گرشاسب‌نامه اسدی طوسی خواهد پرداخت و نشان خواهد داد چگونه صورت تحریف‌شده‌ی یک کلمه در درازنای زمان در متن پذیرفته می‌شود و فرهنگ‌نویسان از طریق متن، صورت محرف آن کلمه وارد فرهنگ‌ها می‌کنند و با‌توجه‌به بافت متن برای آن معنایی ساخته می‌گردد و صورت اصلی کلمه به دست فراموشی سپرده می‌شود.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Talk / Tägh / Täg /Täk ? A word review in Garshasb Asadi Tusi

نویسندگان [English]

  • Asghar Ebrahimi Vinicheh 1
  • mohsen mohammadifesharaki 2
  • Mahmoud Barati Khansari 2
1 PhD's Persian literature student in Isfahan university
2 Isfahan University
چکیده [English]

In Persian literature, one of the most considerable reasons in manuscript editing is the treasures of words which stored in these tradition books. Emphasizing for having enough knowledge in facing by these texts is related to the importance of how an encounter with them. In most of these manuscripts because of the mistakes, lack of knowledge, and deliberate preference of the scribers for altering the unknown words, some of these words have changed or forgotten forever. Precision on old manuscripts gives the ability to researcher for finding ancient words that survived from changing by scribers. This article surveys about a word that changed during long time and new face of changed word has accepted by literature society and they have tried to find a reliable meaning for new created word by notice in text pattern and new meaning has entered in dictionaries by new face and original word has forgotten.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Talk
  • Tägh
  • Täg
  • Täk
  • edition
  • alteration
اسدی طوسی، ابومنصورعلی‌ابن‌احمد. (1390). لغت فرس. ‌تصحیح عباس اقبال‌آشتیانی، تهران: اساطیر.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1394). گرشاسب‌نامه. چاپ عکسی محمود امیدسالار و همکاران، تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1396). گرشاسب‌نامه. ‌تصحیح حبیب یغمایی، تهران: دنیای کتاب.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (860ق). گرشاسب‌نامه. نسخه‌ی خطی مدرسه‌ی سپهسالار، به شماره‌ی بازیابی 1536.
انوری، محمدبن‌محمد. (1376). دیوان انوری. ،به‌اهتمام محمدتقی مدرس‌رضوی، تهران: علمی‌فرهنگی.
براون، ادوارد. (1339). از سعدی تا جامی. به‌ترجمه‌ی علی‌اصغر حکمت، تهران: ابن‌سینا
تاریخ سیستان. (1388). تصحیح ملک‌الشعرای بهار. تهران: زوار.
تبریزی، محمدحسین‌بن‌خلف. (1391). برهان قاطع. به‌اهتمام محمد معین، تهران: امیرکبیر.
تتوی، عبدالرشید‌بن‌عبدالغفور. (1337). فرهنگ رشیدی. به‌کوشش محمد عباسی، تهران: کتابخانه‌ی بارانی.
جوینی، عطاملک‌بن‌محمد. (1385). تاریخ جهانگشای جوینی. ‌تصحیح محمد قزوینی، ج3، تهران: دنیای کتاب.
حسن‌دوست، محمد. (1395). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
حلیمی، لطف‌الله. (بی‌تا).  لغت حلیمی. نسخه‌ی خطی کتابخانه‌ی مجلس، شماره‌ی بازیابی 14112.
خالقی‌مطلق، جلال. (1370). «فرهنگ گرشاسب‌نامه، یادنامهی یغما، صص 67-100
دهخدا، علی‌اکبر. (1377).لغت‌نامه‌ی دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
ذاکرالحسینی، محسن. (1383). «حلیمی و فرهنگ‌هایش»، نامه‌ی فرهنگستان،ضمیمه‌ی شماره‌ی 18، صص 5-34
رواقی، علی. (1380). «شاهنامه را چگونه باید خواند». نامه‌ی انجمن‌، شماره‌ی 2،صص 17-38
ــــــــــ . (1383). «بازهم شاهنامه را چگونه باید خواند». نامه‌ی انجمن‌، شماره‌ی 13، صص 4-53
رودکی، ابوعبدالله جعفربن‌محمد. (1391). دیوان رودکی. تصحیح کامل احمدنژاد، تهران: کتاب آمه.
مختاری غزنوی، عثمان‌بن‌عمر. (1391). دیوان عثمان مختاری. به‌اهتمام جلال‌الدین همایی، تهران: علمی و فرهنگی.
ناصرخسرو. (1368). دیوان ناصرخسرو. ‌تصحیح مجتبی مینوی و همکاران، تهران: دانشگاه تهران.