تاثیر جنسیت بر زبان زنان معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه مازندران

چکیده

بررسی تأثیر جنسیت‌ بر زبان زنان شاعر معاصر
 
قدسیه رضوانیان*             سروناز ملک**
دانشگاه مازندران
چکیده
اکثر محققان رشته‌های زبان‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی زبان و منتقدان فمینیست بر این باورند که بین زبانِ زنان و مردان، تفاوت‌های آوایی، واژگانی و نحوی وجود دارد. گروهی این تفاوت را ناشی از تفاوت‌های فیزیولوژیکی زنان و مردان و اختلاف پایگاه اجتماعی و عوامل فرهنگی مسلط بر جامعه می‌دانند و گروهی دیگر، منشأ آن را اعمال نفوذ و دخالت مردان در زبان، تلقی کرده‌اند که منجر ‌به پیدایش نوعی زبان مرد‌سالار شده است؛ از‌این‌رو در این پژوهش سعی شده است تا تأثیر جنسیت بر زبان ده شاعر زن معاصر ایرانی مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا یک یا دو مجموعه‌ی شعر از شاعران موردنظر به ‌صورت‌ تصادفی انتخاب شد، سپس شعرشان در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی، مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت و نتیجه این شد که به ‌علت وجود تفاوت میان زنان و مردان از لحاظ پایگاه اجتماعی و ممیّزه‌های زیست‌‌شناختی، زنان شاعر به ‌شکل قابل توجّهی از واژگان‌ جنسیت‌زده‌ استفاده می‌کنند و در اغلب موارد، از این نوع واژگان‌ برای بیان مضامین‌ حسی- عاطفی و اعتراض به وضعیت زنان در جامعه بهره می‌برند. در سطح آوایی، با توجّه به بافتی خاص‌، به‌ همراه‌ واژگانی که نشانی از جنسیت‌‌گرایی دارد و مضامین رمانتیکی که معمولاً از سوی زنان مورد توجّه قرار می‌گیرد، صامت‌ها و مصوت‌هایی خاص در شعرشان زنانه‌ جلوه می‌کند. سطح نحوی با توجه به نقش بینافردی در چارچوب نظریه‌ی نقش‌گرای هالیدی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که زنان شاعر اساساً از جمله‌های پرسشی، تأکیدی و دستورمند استفاده می‌کنند؛ هرچند نمی‌توان به‌وضوح، مشخص ساخت که آنان این نوع جمله‌ها را برای منتقل‌کردن چه مضامین و اندیشه‌هایی به خواننده به‌کار گرفته‌اند، وقتی رویکرد محتواگرایانه است، جمله‌ها بیش­تر دستورمند هستند.




*  دانشیار زبان و ادبیات فارسی Ghrezvan@umz.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)


** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی malek.sarvenaz@yahoo.com
تاریخ دریافت مقاله: 21/3/91                تاریخ پذیرش مقاله: 6/10/91

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Influence of Gender on the Language of Contemporary Female Poets

چکیده [English]

 A  Study of the Influence of Gender on the Language of Contemporary Female Poets
 
Gh. Rezvanian*            S. Malek**          
Mazandaran University
 
Abstract
Most of the researchers in the fields of social linguistics, and sociology of language along with the feminist critics believe that there are phonetic, lexical and syntactic differences between the language of men and women. Some believe that these differences rise from men and women physiological differences and also their different social status along with cultural factors dominating the society. And some believe that these differences are because of men's interference in language which consequently leads to the appearance of a kind of masculine language. This paper tries to study the role of gender on the language of ten contemporary Iranian female poets. Firstly, one or two collections of poems of these poets are randomly chosen and then their poems are studied phonetically, lexically and syntactically. The result shows that because of the social and biological differences between men and women, female poets significantly employ gendered words to express the emotional concepts and to protest against the social status of women. In the phonetic level, some specific vowels and consonants seem feminine because of the female poets' employment of gendered words and the employment of romantic concepts. In the syntactic level, based on the interpersonal role which is investigated in the light of Halliday's theory of functions of language, female poets mostly employ interrogative, emphatic and grammatical sentences. Though it cannot be clearly determined for conveying what ideas and concepts they use these sentences, the female poets employ grammatical sentences when they are more concerned about the content. 






* Assistant Professor of Persian Language & Literature, Ghrezvan@umz.ac.ir


** Ph. D. Candidate of Persian Language & Literature, malek.sarvenaz@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Sociology of language
  • Gender
  • Language
  • social linguistics
  • Female poets
  • Feminism

مراجع

آبرامز، ام. اچ. (1385). «نقد ادبی‌ فمینیستی». ترجمه‌ی سمانه (صبا) واصفی، چیستا، شماره‌ی 23، صص788-795.
آقاگل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی.
احمدی، پگاه. (1383). این‌روزهایم گلوست. تهران: ثالث. 
ارسطویی، شیوا. (1382). بیا تمامش کنیم. تهران: گیو.
ارسطویی، شیوا. (1384). گُم‌. تهران: قطره.
پاک‌نهاد جبروتی، مریم. (1381). فرادستی و فرودستی در زبان. تهران: گام‌نو.
پاینده‌، حسین. ‌(1376). «نقد فمینیستی بر رؤیای یک‌ساعته». مجله‌ی ادبیّات داستانی، شماره‌ی ‌44، صص122-124.
تانگ، رُزمری. (1378). درآمدی جامع‌ بر نظریه‌‌های فمینیستی. ترجمه‌ی منیژه‌ نجم‌عراقی، تهران: نی.
ترادگیل، پیتر. (1376). زبان‌شناسی اجتماعی. ترجمه‌ی محمدطباطبایی، تهران: آگه.
جمالی، رُزا. (1377). دهن‌کجی به تو. تهران: نقش‌هنر.
جمالی، رُزا. (1380). برای ادامه‌ی این ماجرای پلیسی قهوه‌ای دم کرده‌ام. تهران: گیو.
چاوشیان، حسن. (87-1386). «زبان‌شناسی و تحلیل گفتمان». فصلنامه‌ی ادب‌پژوهی، سال 1، شماره‌ی 4، ص117-140.  
حجازی، خاطره. ‌(1371- الف). مکاشفه‌ی حوا. تهران: روشنگران.
حجازی، خاطره. (1371- ب). اندوه‌ زن‌بودن. تهران: روشنگران.
حق‌شناس، علی‌محمد.(1382). زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته. تهران: آگاه.
زرقانی، سیدمهدی. (1390)، بوطیقای کلاسیک (بررسی تحلیلی- انتقادی نظریه‌ی شعر در منابع فلسفی از ترجمه‌ی ابوبشر متّی بن یونس قنّایی تا اثر حازم قرطاجنی).تهران: سخن.
ساری‌، فرشته. (1381). روزها و نامه‌ها. تهران: چشمه.
ساری‌، فرشته. (1387). شهرزاد پشت‌ چراغ قرمز: قاب‌های بی‌تمثال. تهران: نگاه.
ساناساریان، الیز. (1384). جنبش حقوق زنان در ایران. ترجمه‌ی نوشین‌ احمدی ‌خراسانی، تهران: اختران.
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه‌ی فاطمه شایسته‌پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
فیاض، ابراهیم و رهبری، زهره. (1385). «صدای زنانه‌ در ادبیّات معاصر ایران». پژوهش‌ زنان، دوره‌ی‌4، شماره‌ی 4‌، صص23-50.
قویمی‌، مهوش. (1383). آوا و القا. تهران: هرمس.
کبیری، ناهید. (1381). طرحی برای سنگ‌، شرحی برای سار. تهران: ثالث.
کبیری، ناهید. (1386). پنجره‌ای کافیست تا آفتاب بشود. تهران: ثالث.
کلانتری، عبدالحسین. (1391).  گفتمان (از سه منظر زبان‌شناختی، فلسفی و جامعه‌شناختی)، تهران: جامعه‌شناسان.
کیمیایی، عفت‌. (1381). آفتاب به سینه‌ام سنجاق می‌شود. تهران: ثالث.
محمودی‌بختیاری، بهروز؛ افخمی، علی و تاج‌آبادی، فرزانه. ‌(1390). «بازتاب اندیشه‌ی مردسالارانه در زبان‌ فارسی: پژوهشی در جامعه‌شناسی‌ زبان». فرهنگ ‌و هنر، دوره‌ی‌2، شماره‌ی ‌4، صص91-107.
مدرّسی، یحیی. (1368). درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات‌ فرهنگی.
مزبان‌پور، فاطمه. (1390). «تأثیر جنسیت‌ بر زبان شعر پروین‌ و فروغ‌ از نظر معنا». مجموعه‌مقالاتششمین‌ همایش بین‌المللی انجمن‌ ترویج‌ زبان و ادب‌فارسی، به‌کوشش قدسیه رضوانیان، تهران‌: خانه‌ی کتاب، صص569-581.
موسوی، گراناز. (1379). پابرهنه‌ تا صبح: خط‌خطی‌ روی شب. تهران: سالی.
مهاجر، مهران و نبوی، محمد. (1376). به سوی زبان‌شناسی شعر (رهیافتی نقش‌گرا). تهران: مرکز.
میرصادقی، میمنت‌. (1389). زیر خون‌سردترین برف جهان. تهران: مروارید.
ناتل خانلری، پرویز. (1333). «نغمه‌ی حروف». مجله‌ی سخن، دوره‌ی 5، شماره‌ی‌ 8، صص573-579.
نظام‌شهیدی، نازنین. (1377).امّا من معاصر بادها هستم. مشهد: نیکا.
Mills, Sara. (1995). Feministic Stylistic. London: Routladege.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار