تحلیل و صورت بندی رمانتیسم اجتماعی در شعر گل رخسار صفی آوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

تحلیل و صورت­بندی رمانتیسم اجتماعی در شعر گل­ رخسار صفی ­اوا
 
ابراهیم خدایار*
عاطفه هومان**
 
چکیده
گل­رخسار صفی­اوا (تولد 1947م) یکی از برجسته­ترین نمایندگان رمانتیسم اجتماعی معاصر تاجیک است. وی با پرداختن به دردهای مردم و یادآوری شکوه و عظمت کشورش، روحیه­ی اعتراض را در هم­وطنانش تقویت می­کند. پرسش‌های اصلی پژوهش این است که چه عواملی در عطف توجه گل‏رخسار به رمانتیسم اجتماعی نقش داشته و مؤلفه­های بازنمایی‌شده‌ی رمانتیسم اجتماعی در دیوان­ او کدام­اند؟ کدام یک از این مؤلفه­ها در اشعار شاعر نمود بارزتری دارد و در روند شکل­گیری فردیتش نقش بیشتری ایفا کرده ‏است؟ تحلیل اشعار شاعر براساس میراث بنیادهای نظری مکتب رمانتیسم و جریان رمانتیسم اجتماعی نشان داد که عوامل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر تاجیکستان در دوران شوراها، در عطف توجه شاعر به رمانتیسم اجتماعی نقش داشته ‎است. مؤلفه­های بازنمایی­شده‌ی رمانتیسم اجتماعی در شعر او مضامین ناسیونالیستی و وطنی، اعتراض به مسائل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، خودآگاهی، ارزش­های اخلاقی، توجه به مسائل و مشکلات زنان، پرداختن به عقاید دینی، امید و آرمان­گرایی و در پایان دعوت به مبارزه، آزادی­خواهی و بیداری است. وضعیت اجتماعی- سیاسی و شکایت و انتقاد از آن، ضمن توجه به مفاهیم ناسیونالیستی در اشعار او نمود بارزتری دارد. شاعر در تمام اشعارش با پناه­ بردن به خاطرات قومی ـ ملی حس نوستالژیک عمیقی در مخاطب خود نسبت به وطن با تمام ابعاد آن ایجاد می­کند و با تمرکز بر این موضوع بر لزوم خودآگاهی و خودشناسی ملی به فردیت می‏رسد، به­گونه­ای که می­توان او را «شاعر دردهای ملی» نامید.
 
 
* دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس hesam_kh1@modares.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)
** دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس atefehhooman22@modares.ac.ir
 
تاریخ دریافت مقاله: 9/3/1401                   تاریخ پذیرش مقاله: 14/6/1401

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis and Formulation of Social Romanticism in Golrokhsar Safieva's Poetry

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Khodayar 1
  • Atefeh Hooman 2
1 Associate Professor of Persian Language and Literature at Tarbiat Modares University (TMU), Tehran, Iran
2 Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran
چکیده [English]

Analysis and formulation of social romanticism in Golrokhsar Safieva's poetry
Ebrahim Khodayar[1] - Atefeh Homan[2]
 
Extended abstract:

Introduction

The connection between Iran and Transoxiana goes back to the history of their formation. Simultaneously, with the establishment of the Safavid government in Iran and the Shaybanids in Uzbek Khanate in Bukhara in the 10th century AH, the common political destiny between Iran and this region was separated from each other, but the cultural relations of these two regions continued until the period of Soviets and the formation of the Soviet Union. The separation of the two regions reached its peak by forming new geography and changing the Persian script to the Cyrillic and Latin in the second language in the newly established Republic of Tajikistan. The anti-cultural policies of the Soviet government continued with power during the time of Lenin and Stalin; But with Stalin's death and Khrushchev's coming to power in 1953, little by little the space was prepared for the reconnection between the people of both sides of Oxus, and the ground was provided for returning to the common roots among them. From now on, in Tajik poetry, we observe themes that have no history before. This process became stronger during Gorbachev's era (1985), until the collapse of the Soviet Union and the independence of Tajikistan (1991), the period of real Tajik poetry revival began.
 

research methods, background and purpose

The authors' method in this research is a descriptive analysis based on the principles of the social romanticism school, which has been done for the first time after analyzing the entire poetic heritage of Golrokhsar in this regard. The analysis of poems through the literary schools and the recognition of its common features help us to better understand the contemporary poetry of Persian speakers. The study of contemporary Tajik poetry began after the collapse of the Soviet Union and the creation of common cultural ties between Iran and Tajikistan with the publication of works on the overall state of Tajikistan and its poem And in recent years, researches were conducted on its prominent poets, but the study of social romanticism in contemporary Tajik poetry and Golrokhsar Safieva is unprecedented. The main purpose of this research is to investigate the factors and contexts of the emergence of social romanticism in contemporary Tajik poetry and analysis and categorization of social romanticism in poetry of Golrokhsar Safieva to determine which of these effects and aspects in the poet’s poem is highlighted and have played a more prominent role in the formation process of his individuality.
 

discussion and review

The issue of this study is recognition of the factors and fields of social romanticism in contemporary Tajik and Golrokhsor Safieva. Tajikistan and its turbulent history during the Soviet era, the developments of contemporary Tajik poetry and its familiarity with the prolific Russian literature, the political and economic factors governing Tajikistan during this period made the poetry of this period a suitable platform for the emergence of social romanticism. All these factors under political factors (councils and socialist realism trend, World War II, formation of new geography in the region and civil war in Tajikistan), economic and social factors (poverty and corruption ruling the society, injustices and giving many privileges to The Soviet Union, the single-productization of Tajikistan) and intellectual and cultural factors (the movement of educationists and modernists, attack on the Persian script and language, attack on religion and religious principles and familiarity with Russian literature) were investigated and their connection with the rise of social romanticism was analyzed. After analyzing these factors, social Romanticism was investigated in flower Golrokhsar poem. In her poems, Safieva goes through the stage of romantic individuality and personal concerns (individual romanticism) and deals with collective and public issues and problems (social romanticism).This is the characteristic of most of the poems written during this period; So that it can be claimed that this current is one of the main contemporary Tajik poetic flows, which started with Mumin Qanoat and Bozor Sobir, Layeq Sherali and Golrokhsar continued it in their poetic heritage.
The main effects of social romanticism in Golrokhsar were studied in seven sections:

The country of honor and the nation of the sun: nationalism and patriotic themes
poets of national pains: protesting the political, economic and social situation
The religion of love and purity: moral principles and values
sadness irreligion: religion and beliefs
In search of self: self-knowledge and self-awareness
Missing women: issues and problems of women
spring courier: hope and idealism

The socio-political situation of Tajikistan and its complaints and criticism, and attention to nationalist concepts are more evident in his poems. In all his poems, the poet creates a deep nostalgic feeling in his audience towards the homeland by taking refuge in ethnic and national memories, and by focusing on this issue, he reaches individuality.

Conclusion

Knowing the factors and fields affecting the emergence of social romanticism in contemporary Tajik poetry helps to better understand the contemporary poetry of this land. The analysis of poetry and the poet's intellectual system based on the principles of social romanticism determined that Golrokhsar is one of the most prominent contemporary Tajik poets in this field. In most of his poems, he has social and public concerns, which he has presented in a romantic format. Golrokhsar’s poetry is based on two foundations: the external nature and the internal world, and this has caused his poems to be both romantic and committed to people and society. Based on the results of the analysis and categorization of social romanticism in his collection of poetry, it was found that the poet's attention is focused more on the fate of society and politics and criticism of it, homeland and geographical, historical and cultural aspects and nationalistic themes.
Keywords: Contemporary Tajik poetry, Social romanticism, Golrokhsar Safieva.
 
References [In Persian]

Aliakbarzadeh, M. (2012). "Political and social romances in the contemporary poetry of Tajikistan", Research Journal of Ghanaian Literature, Vol. 11, Vol. 20, pp. 181-196.
Bechka, Y. (1993). Persian Literature in Tajikistan (Translated by Mahmud Ebadian and Saeed Abanezhad HejranDoust). Tehran: Markaz-e-Motaleat-va-Tahqiqat-e-Farhangi.
Dadkhah, H, Heydary, M. (2006), "Romanticism in the poetry of Badr al-Shaker al-Sayyab", Nashrie-e-Adab-va-zaban, N 19, p.p 115-129.
DahrabBeigi, N. (2014). Comparison of intellectual components in the poems of Parvin Etsami and Golrokhsar Safieva. Master's thesis of Lorestan University.
Eliot, T.S. (1996). Azad's Chosen in the Realm of Literary Criticism (Translated by Seyed Mohammad Damadi), Tehran: Gostardeh.
Fotouhi Rudmajani, M. (2006). Image rhetoric. Tehran: Sokhan.
Jafari Jezi, M. (2007). The course of romanticism in Iran. Tehran: Nashr-e Markaz.
Jafari Jezi, M. (2008). The course of romanticism in Europe. Tehran: Nashr-e Markaz.
Khodayar, E. (2005A). From Samarkand Chukand: a selection of contemporary Persian Tajik poetry of Uzbekistan. Tehran: Nashr-e-Eshare-va-Markaz-e-tahghighat-e-zaban-va-adabiat-e-Farsi-e-Danneshgah-e-Tarbiat-Modares.
Khodayar, E. (2005b). Familiar Strangers. Tehran: National Studies Institute: Tamadon-e-Melli.
Khodayar, E. (2018A). "The girl of the Zayandehrood". Ettela'at newspaper, S 93, N 27058, p 6.
Khodayar, E. (2018B). "Periodization of contemporary Tajik poetry: from enlightenment to independence", Literary criticism and theory, S3, N5, p.p 21-45.
Khodayar, E. (2019A). "Analysis of homeland nostalgia in the poetic legacy of the Tajik lady, Golrokhsar Safi", Bostan-e-adab, S 11, N4, p.p 47-70.
Khodayar, E. (2019B). "Evolution of the concept of homeland in contemporary Tajik literature: from education to national independence and self-awareness", Literary research text, S23, N82, p 35-60.
  Mujib, M, Zabihullah, B. (2011). The bell of women passed the rain: a journey in contemporary poetry of Tajikistan. Kabul: Utopia.
Nekoyan, A. (2018). Examining the themes of poems by Simin Behbahani and Gol Rukhsar Safieva. Master's thesis of Vali Asr University.
Ne'mati, Y. (2011). Stylistic analysis of Gol Rakhsar Safi Eva's poems. Master's thesis of Allameh Tabatabai University.
Qazveh, A. (1997). Lost Suns: Selected Poems of Modern Tajik. Tehran: Islamic Art and Culture Research Center.
Qobadiani Mosalamanian, R. (1997). Persian language and literature in Fararod. Tehran: Ministry of Foreign Affairs, Printing and Publishing Center.
Russova, S, N, Kurzovf, Y, A. (2015). “Maxim Gorky” in the history of 20th century Russian literature, Translated by Abtin Golkar, Tehran: Chashmeh.
Russova, S, N, Rudaya, T, P, Kurzovf, Y, A. (2015). Literature of the mid-1950s and 1960s" in the history of 20th century Russian literature, Translated by Abtin Golkar, Tehran: Cheshmeh.
Safieva, G. (2013). "Mother of the Tajik nation: Mohammad Javad Asman's conversation with Gul Rokhsar Safi". Poetry. No. 72, pp. 54-87.
Safieva, G. (2015). A collection of poems, with an introduction by Simin Behbahani. Tehran:Negah.
Salehi, F. (2011). Stylistic analysis of Layeq ShirAli's sonnets. Master's thesis of Allameh Tabatabai University.
Sattarzadah, A. (2002). "Believer of contentment and new Tajik poetry" in old and new. Doshanbeh: Pajoheshgah-e-farhang-e-Farsi-Tajiki, 2005, p.p 86-95.
Seyed-Hosseini, R. (2008). Literary Schools, vol 1, Tehran: Negah.
Shafipour Foumani, Mohammad, E. (2018). Investigating and understanding the poetic currents of Iran and its influence on the contemporary poetry of Tajikistan after the revolution, Doctoral dissertation of Allameh Tabatabai University.
Shakuri Bukharaie, M. (2003). Inquiries: on Tajik language, literature, and culture. Tehran: Asatir.
Shakuri Bukharaie, M. (2005). The Fate of the Tajik Persian language in the Twentieth Century. Dushanbeh: Cultural Consultation of the Islamic Republic of Iran Embassy in Tajikistan.
Shakurzadah, M. (1994). Tajiks on the path of history. Tehran: Al-Hoda International Publications.
Sherali, L. (2004). Generalities of poems. Tehran: Research Institute of Tajik Persian Culture.
She'rdoust, A. (1977). The Perspective of Contemporary Poetry of Tajikistan. Tehran: Alhoda.
She'rdoust, A. (2011). Modern History of Tajikistan. Tehran: Elmi-Farhangi.
Wahhab, R (2014). The Fragrance of the River Muliyan: Contemporary Tajik Poetry. Tehran: Association of Poets of Iran.
Yahaqqi, M. (2004). Moments: Contemporary Iranian Literary Movements. Tehran: Jami.
Zabihullah, B. (2007). Analysis of the evolution of Tajik poetry: poetry of the independence period, from : http://www.Persianblog.daryo.tag.ir

 
References [In Tajik]

Asazadah, KH. (1999). Tajik Literature in twenty century, section 3. Dushanbsh: maoref.

 
 
[1] Corresponding Author: Email: hesam_kh1@modares.ac.ir, Associate Professor of Persian Language and Literature at Tarbiat Modares University (TMU).
[2] Masters student Of Persian Litterature, Faculty of literature and human sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Tajik poetry
  • Social romanticism
  • Golrokhsar Safieva
ارجمندی، عبدالمجید. (1390). بررسی تطبیقی ادب پایداری در شعر شاعران معاصر ایران، افغانستان و تاجیکستان سال­های 1357 تا 1382. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی.
الیوت، تی. اس. (1375). برگزیده‌ی آزاد در قلمرو نقد ادبی. ترجمه‌ی سیدمحمد دامادی، تهران: گسترده.
بچکا، یرژی. (1372). ادبیات فارسی در تاجیکستان. ترجمه‌ی سعید عبانژاد هجران­دوست و محمود عبادیان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین‏المللی.
جعفری جزی، مسعود. (1386). سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما. تهران: نشر مرکز.
ـــــــــــــــــــــ. (1387). سیر رمانتیسم در اروپا. تهران: نشر مرکز.
حسین‏پور چافی، علی. (1384). جریان‏های شعری معاصر فارسی از کودتا (1332) تا انقلاب (1357). تهران: امیرکبیر.
خدایار، ابراهیم. (1384الف). از سمرقند چو قند: گزینه‌ی شعر معاصر فارسی تاجیکی ازبکستان. تهران: اشاره و مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس.
ــــــــــــــ (1384ب). غریبه­های آشنا: شعر فارسی ماوراءالنهر قرن بیست با تکیه بر محیط­های ادبی خوقند و خوارزم. تهران: مؤسسه‌ی مطالعات ملی.
ــــــــــــــ (1397الف). «دختر زاینده­رود». اطلاعات، سال93، شماره‌ی 27058، ص 6.
ــــــــــــــ (1397ب). «دوره‏بندی شعر معاصر تاجیک: از روشنگری تا استقلال». نقد و نظریه‌ی ادبی، سال3، شماره‌ی5، صص21-45.
ــــــــــــــ (1398الف). «تحلیل نوستالژی وطن در میراث شعری بانوی تاجیک، گل­رخسار صفی­اوا». شعرپژوهی، سال11، شماره‌ی 4، صص47-70.
ــــــــــــــ. (1398ب). «تحول مفهوم وطن در ادب معاصر تاجیک: از معارف­پروری تا استقلال و خودآگاهی ملی». متن­پژوهی ادبی، سال 23، شماره‌ی 82، صص 35-60.
دادخواه، حسن؛ حیدری، محسن. (1385). «رمانتیسم در شعر بدر الشاکر السّیّاب». ادب و زبان، شماره‌ی 19، صص115-129.
ذبیح­الله، بهروز. (1386). «بررسی تحولات شعر تاجیکستان: شعر دوران استقلال». برگرفته از 18 اسفند http://www.Persianblog.daryo.tag.ir
روسُّوا، س. ن. و ی. ا. کورزوف (1394). «ماکسیم گورکی» در تاریخ ادبیات قرن بیستم روسیه. ترجمه‌ی آبتین گلکار، تهران: چشمه.
روسُّوا، س. ن. ت. پ. رودایا؛ ی. ا. کورزوف. (1394). ادبیات اواسط دهه‌ی 1950- دهه‌ی1960 در تاریخ ادبیات قرن بیستم روسیه. ترجمه‌ی آبتین گلکار، تهران: چشمه.
ستارزاده، عبدالنبی. (2002). «مؤمن قناعت و شعر نوین تاجیکی» در کهنه و نو. دوشنبه: پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی، 1384. صص 86-95.
سیدحسینی، رضا. (1387). مکتب­های ادبی. ج‌1، تهران: نگاه.
شعردوست، علی اصغر. (1376). چشم­انداز شعر معاصر تاجیکستان. تهران: الهدی.
شفیع­پور فومنی، محمداسماعیل. (1397). بررسی و شناخت جریان­های شعری ایران و تأثیر آن بر شعر معاصر تاجیکستان پس از انقلاب. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی.
شکورزاده، میرزا. (1373). تاجیکان در مسیر تاریخ. تهران: الهدی.
شکوری بخارایی، محمدجان. (1382). جستارها درباره‌ی زبان، ادب و فرهنگ تاجیکستان. تهران: اساطیر.
ــــــــــــــــــــــــــــ. (1978). صدرالدین عینی. دوشنبه: عرفان
ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1384). سرنوشت فارسی تاجیکی فرارود در سده‌ی بیست میلادی. دوشنبه: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان.
صفی‏‏اوا، گل‏رخسار. (آبان1393). «مادر ملت تاجیک: گفت‏وگوی محمدجواد آسمان با گل‏رخسار صفی». شعر، سال22، شماره‌ی72، صص54-87.
ــــــــــــــــــ. (1395). مجموعه اشعار. با مقدمه سیمین بهبهانی، تهران: نگاه.
ظهراب‌بیگی، ناهید. (1394). مقایسه‌ی مؤلفه­های فکری در اشعار پروین اعتصامی و گل­رخسار صفی‏اوا. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه لرستان.
علی­اکبرزاده، مرجان. (1392). «عاشقانه­های سیاسی واجتماعی در شعر معاصر تاجیکستان». پژوهشنامه‌ی ادب غنایی، سال11، شماره‎ی20، صص 181-196.
فتوحی، محمود. (1385). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
قزوه، علیرضا. (1376). خورشیدهای گمشده. تهران: سوره مهر.
مسلمانیان قبادیانی، رحیم. (1376). زبان و ادب فارسی در فرارود. تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
مهرداد، مجیب؛ ذبیح­الله، بهروز. (1390). زنگوله زنان گذشت باران: سیری در شعر معاصر تاجیکستان. کابل: آرمان‏شهر.
نعمتی، یاسمن. (1391). بررسی سبک­شناسانه­ی اشعار گل­رخسار صفی­اوا. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.
نکوئیان، اعظم. (1398). بررسی مضامین اشعار سیمین بهبهانی و گل­رخسار صفی­اوا. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه ولی‌عصر.
وهاب، رستم. (1393). بوی جوی مولیان، شعر معاصر تاجیک. تهران: انجمن شاعران ایران.
یاحقی، محمدجعفر. (1378). جویبار لحظه­ها: جریان­های ادبی معاصر ایران. تهران: جامی.
Асозода, Худойназар. )1999(. Адабиёти Тоҷик дар Сади ХХ. Ҷ3. Душанбе: Маориф.