نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهام خلیلی جهرمی ¹
• شیرین رزمجو بختیاری ²

¹ استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

² استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه

چکیده

دیوان کبیر یا کلیّات شمس تبریزی یکی از آثار برجسته‌ی مولاناست که متأسّفانه کمتر از مثنوی بدان توجّه شده ‌است. حجمِ بسیارِ ابیات، ‌یک‌دست نبودن نُسَخِ خطی و شیوه‌ی سرایش این اثر، تصحیح آن را با دشواری‌هایی همراه کرده است. در این پژوهش، نویسندگان با اتّکا به نسخ معتبر، به اصلاحِ ایرادهایی پرداخته‌اند که در دیوان مصحَّح‌ فروزانفر موردغفلت واقع شده‌ است. این ابیات علاوه بر دیوان مصحّح فروزانفر در دیگر تصحیح‌ها، گزیده‌ها و حتّی ترجمه‌های دیوان کبیر نیز بررسی و مشخص شد که این ایرادها در بسیاری موارد در پژوهش‌های بعد از فروزانفر و به تبعیّت از تصحیح ایشان وارد شده ‌است. نیکلسون پیش از همه به تصحیح و ترجمه‌ی دیوان شمس پرداخته؛‌ ولی تعداد محدودی غزل (48 غزل) را در گزیده‌ی خویش تصحیح و ترجمه کرده ‌است. آربری نیز 400 غزل را براساس نسخه‌ی پرحجم چستربیتی ترجمه کرده و بنابر قول خودش در مقدّمه، به تصحیح فروزانفر هم دسترسی داشته ‌است. توفیق سبحانی در سال 1386 بر اساس تک‌نسخه‌ی قونیه‌ی 770، کلیّات شمس را تصحیح کرده؛ امّا در پاره‌ای موارد از نسخه‌ی اساس خود تبعیّت نکرده‌ و بر شیوه‌ی تصحیح فروزانفر رفته ‌است. در این مقاله با تکیه بر نسخ معتبر پاره‌ای از ابیات تصحیح شده با این هدف که ضبط بسامان‌تری از آن‌ها ارائه شود. در این راه علاوه بر نسخ خطّی معتبر، بررسی زبان مولوی در دیگر آثارش و شیوه‌ی کارکرد تعبیرها و ترکیب‌ها نیز راه‌گشای نگارندگان بوده ‌است.
 

کلیدواژه‌ها

• واژه‌های کلیدی: ترجمه‌های دیوان کبیر
• تصحیح دیوان کبیر
• تصحیح فروزانفر
• نسخ خطّی معتبر

20.1001.1.20088183.1402.15.1.2.5

عنوان مقاله [English]

Editing and Analyzing some verses of Divan-e-Kabir

نویسندگان [English]

• elham khalili Jahromi ¹
• shirin razmjo ²

¹ Shiraz University

² Assistant Professor in ///urmia University

چکیده [English]

One of the Mevlana's prominent masterpieces is Divan-e-Kabir / Koliat-e-Shams-e-Tabrizi. Unfortunately, Divan-e-Kabir has received less attention in comparison with Mathnavi. The Edition of Divan-e-Kabir has difficulties according to its large number of verses, its manuscripts with different Ghazals and the way of composing the poems.
In this Article, the authors enumerate verses, which has some mistakes according to the authentic manuscripts, especially the ones, Froozanfar has. We have studied these verses in different editions, selections and translations of Divan-e-Kabir. Then, we understand these defects arose in later studies following Froozanfar. Raynold Nicholson has translated and edited 48 Ghazals before the rest. After Nicholson, Arbbery has translated 400 Ghazals according to the Chester Beatty manuscript and he said he had had Froozanfar's edition but he preferred to translate Ghazals from the Chester Beatty manuscript. Tofiq Sobhani in 1386 based on one manuscript -Qunia 770- edited Koliat-e-Shams. It is surprising that in some verses, he did not follow Qunia 770 and followed Forouzanfar's edition. In this Article, we studied numerous manuscripts, and then we picked up the authentic ones and according to them, edited verses. Some of the edited verses are mentioned here. In addition to authentic manuscripts, the study of Rumi's language in his other works has also helped us a lot.

کلیدواژه‌ها [English]

• Edition of Divan-e-Kabir
• authentic manuscripts
• Froozanfar's Edition
• Translations of Divan-e-Kabir