مقاله کوتاه: پندنامه منظوم انوشیروان و انتساب آن به امیر حکیم برهانی

نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، کرمان، ایران

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی

چکیده

از میان پادشاهان ساسانی، خسرو انوشیروان عادل بیش از دیگران در ادب فارسی مشهور است که این شهرت بیش از همه از رهگذر ورود جمله‌های حکیمانه و پندنامه‌های او در ادب فارسی است. سخنان او علاوه بر اینکه در لابه‌لای متون مختلف، مندرج است، برخی شاعران نیز به‌صورت‌مستقل آن‌ها را به نظم آورده‌اند. از مشهورترین آن‌ها، پندهایی است که بر کنگره‌ی تاجش مندرج بوده و نخست‌بار بدایعی بلخی در منظومه‌ی راحه‌‌الانسان آن را به نظم آورده است. شاعر دیگری نیز همین پندنامه را به نظم درآورده که تاکنون نام او مشخص نبوده است. در این مقاله نشان داده می‌شود منظومه‌ی مذکور از امیرحکیم برهانی، پدر امیرمعزّی، است. ابیات بسیار اندکی از او باقی‌مانده که در انتساب برخی از آن‌ها نیز تردید وجود دارد. از این نظر این منظومه‌ی 235 بیتی بسیار اهمیت دارد. پایان یکی از نسخ این منظومه که با منتخب جنگ روضه‌الناظر و نزهه‌الخاطر و چند منظومه‌ی دیگر در یک مجلد آمده، به اسم شاعر اشاره شده و علاوه‌برآن قراین سبک‌شناسانه نیز در تأیید این انتساب است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Anūshirvan 's Pandname Organized as Verse and its Attribution to Amir Hakim Burhani

نویسندگان [English]

  • mahdi dehrami 1
  • rooh allah khademi 2
1 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Jiroft University, Jiroft, Kerman, Iran
2 PhD in Persian language and literature
چکیده [English]

 
 
Abstract
Khosrow Anūshirvan who was the just is among the most illustrious Sasanian kings due to his words of advice presented in Persian literature. In addition to the fact that his words of advice are included in various texts, some poets have also organized them as verse. One of the most-popular words of advice attributed to him was presented in his coronation ceremony and was first organized as verse by Badye Balkhi in the Rahat al-Ensan. Anūshirvan 's Pandname  was also organized as verse by another poet whose name has not been known so far. In this study, the versified poems are attributed to Amir Hakim Burhani whose son's name is Amir Moazzi. There are very few verses belonging to him, and also there seems to be some doubt as to their attribution to him. Accordingly, this versified poem comprising of 235 couplets is very important. The name of the poet is mentioned in the end of one of the versions of this versified poem included in one volume with the best and the most beautiful selection of Rozat-Al-nazer- o- Nozhat-Al-khater and some other versified poems and also stylistic clues support this attribution.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Amir Hakim Burhani
  • Anūshirvan 's Pandname
  • Rahat al-Ensan
  • Didactic literature

مراجع

ابن‌بلخی. (1385). فارسنامه. تصحیح و تحشیه گای لیسترانج و رینولد آلن نیکلسون. تهران: اساطیر.
ابن‌مسکویه. (1369). تجارب‌الامم. ترجمه‌ی ابوالقاسم امامی، تهران: سروش.
ابن‌یمین فریومدی. (1363). دیوان اشعار. به‌تصحیح و اهتمام حسینعلی باستانی راد، تهران: کتابخانه‌‌ی سنایی.
بدایعی بلخی. (1313). «پندنامه‌ی انوشیروان». تصحیح سعید نفیسی، مهر، سال ۲، شماره‌ی 2، صص 181-188.
ــــــــــــ. (1313). «پندنامه‌ی انوشیروان». تصحیح سعید نفیسی، ‌مهر، سال ۲، شماره‌ی 3، صص 254-263.
ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل. (1368). تاریخ ثعالبی معروف به غرراخبار ملوک‌ الفرس و سیرهم. پیشگفتار و ترجمه‌ی محمّد فضائلی، تهران: نقره.
خاقانی، بدیل‌بن‌علی. (1382) دیوان. تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
خردنامه. (1367). به‌کوشش منصور ثروت، تهران: امیرکبیر.
خواندمیر. (2535). دستورالوزراء. با تصحیح و مقدّمه‌ی سعید نفیسی، تهران: اقبال.
دانش‌پژوه، محمّدتقی. (1348). فهرست میکروفیلم‌های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. ج 1، محمّدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
دولتشاه سمرقندی. (1382). تذکره‌الشعراء. به اهتمام و تصحیح ادوارد براون، تهران: اساطیر.
رشیدی آشجردی، مرتضی. (1387). مقدمه، تصحیح و تحشیه منتخب روضه‌الناظر و نزهه‌الخاطر اثر عزالدین کاشانی. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه اصفهان.
سروری، امید. (1393). «قصیده‌ای از ابوالمعالی نصراللّه منشی». ادب فارسی، سال ۴، شماره‌ی 2، صص 115-124.
سفینه‌ی تبریز. (721-723 ه‍.ق.). نسخه‌ی خطی شماره‌ی14590 کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی.
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1388). دیوان. به سعی و اهتمام محمّدتقی مدرّس رضوی، تهران: سنایی.
شریعتی، معصومه. (1397). تصحیح متن انوشیروان‌نامه‌های منظوم با مقدّمه و تعلیقات و توضیحات. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه سمنان.
صادقی، علی اشرف. (1384). «متنی منظوم از پندنامه انوشیروان به خط داراب هرمزدیار». نامه‌ی ایران باستان، سال ۵، شماره‌های 1 و 2، صص 41-54.
صفا، ذبیح اللّه. (1369). تاریخ ادبیات در ایران. ج۱، تهران: فردوس
طبری، محمّد بن جریر. (1375). تاریخ طبری یا تاریخ الرّسل و الملوک. ج 5، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
عمادی حائری، سیدمحمد. (1384). «عزالدین عبدالعزیز کاشی». نسخه‌پژوهی، شماره‌ی 2، صص381-395.
عنصرالمعالی کیکاوس‌بن‌اسکندر. (1371). قابوس‌نامه. به‌اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.
فوشه کور، شارل هانری. (1377). اخلاقیّات (مفاهیم اخلاقی در ادبیات فارسی از سده‌ی سـوم تا سده‌ی هفتــم هجـری). ترجمـه‌ی محمّدعلی امیرمعزّی و عبدالمحمّد روح
‌بخشان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی و انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران.
قربانی، رحمان. (1399). «سندی نویافته برای شناسایی قصیده ام‌الکواعب». شعرپژوهی، سال ۱۲، صص 150-175.
مجموعه رسالات.(794 ه‍.ق.)نسخه‌ی خطی شماره 3365 Arabe کتابخانه‌ی ملّی پاریس.
محمّد بن بدر جاجرمی. (1337). مونس‌الأحرار فی دقائق‌الأشعار. با مقدّمه‌ی علاّمه محمّد قزوینی، به‌اهتمام میر صالح طبیبی، ج1، تهران: چاپ اتحاد.
ـــــــــــــــــــــ (1350). مونس‌الأحرار فی دقائق‌الأشعار. به‌اهتمام میرصالح طبیبی، ج 2، تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملّی.
محیط طباطبایی، سیّدمحمّد. (1318). «برهانی نیشابوری». آموزش و پرورش، سال ۹، شماره‌ی 4، صص 1-8.
مستوفی، حمداللّه. (1387). تاریخ گزیده. به‌اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
مشکور، محمّدجواد. (1387). نامه‌ی باستان. به‌اهتمام سعید میرمحمّدصادق و نادره جلالی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معزّی، امیرالشعرا محمّدبن‌عبدالملک. (1318). دیوان. تصحیح عباس اقبال، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
معین، محمّد. (1322). «بحث درباره‌ی یک قصیده و گوینده‌ی آن». مهر، سال ۷، شماره‌های 7 و8، صص 390-402.
ــــــــــــ (1327). «برهانی و قصیده‌ی او». مجله‌ی دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، دوره‌ی اول، شماره‌ی1، صص 7 - 18.
 منزوی، احمد. (1351). فهرست نسخه‌های خطی فارسی. ج 4، تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی منطقه‌ای.
نظامی‌عروضی سمرقندی.(1909م.). چهارمقاله. به‌سعی و اهتمام و تصحیح محمّدبن ‌عبدالوهّاب قزوینی، لیدن: بریل.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار