تحلیل انتقادی گفتمان انوری در قطعه والی گدا براساس رویکرد نورمن فرکلاف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتر‌ای زبان و ادبیات فارسی بو‌علی سینا. همدان. ایران

2 استاد گروه زبان ‌و‌ادبیات فارسی دانشگاه بو‌علی سینا. همدان. ایران

10.22099/jba.2023.44800.4297

چکیده

قطعه بستر مناسبی برای طرح انتقادهای اجتماعی است. انوری ابیوردی از شاعران معروف قرن ششم نیز در قطعه‌ی والی گدا، نسبت به جهالت مردم و درک نادرست آنان از شرایط سیاسی و اجتماعی و نحوه‌ی حکومت‌داری سلجوقیان واکنش نشان داده است؛ بنابراین پژوهش حاضر برمبنای تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف (1989)، در سه سطحِ توصیف، تفسیر و تبیین، چگونگی تعامل انوری با اوضاع خفقان‌آمیز مسلّط بر زمان خود را بررسی می‌کند. در این قطعه در سطح توصیف، چگونگی تبیین ایدئولوژی و فکر شاعر با ایجاد روابط همنشینی و گاهی تضاد و متناقض و برقراری ارتباط بین واژگان، تحلیل شده است. در سطح تفسیر، چگونگی استفاده از نقش اعتراضی بینامتنیت تلمیح برای بیان مقصود خود شاعر و در سطح تبیین، تقابل ایدئولوژی انوری زیرک با ایدئولوژی حاکمان در قطعه‌ی والی گدا و استیلای سیاسی روش پارادوکس و روش مناظره‌ی انوری برای اعمال قدرت غیرمستقیم تحلیل شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of Anuri's Discourse in the Beggar ‎Piece Based on Norman Fairclough's Approach

نویسندگان [English]

  • saeed saeid saberi moghadam 1
  • Mehdi Sharifian 2
1 Ph.D. student of Persian language and literature at Boali Hamadan University
2 Professor of the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Bo Ali Sina University. Hamadan.
چکیده [English]

The piece is a suitable platform for social criticism. Anuri Abivardi, one of the famous poets of the 6th century, has also reacted to the ignorance of the people and their misunderstanding of the political and social conditions and the way of governance of the Seljuks in the piece Vali Gada. Therefore, based on the analysis of Norman Fairclough's (1989) critical discourse, the present research investigates how Anuri interacts with the suffocating situation dominating his time in three levels of description, interpretation and explanation. In this piece, it has been analyzed at the level of description of how to explain the poet's ideology and thought, by creating coexistence and sometimes conflicting relationships and communicating between words. At the level of interpretation of how to use the intertextual protest role of allusion to express the poet's own intention, and at the level of explaining the confrontation between the clever Anuri's ideology and the rulers' ideology in the Beggar Governor's piece and political conquest, Anuri's method of paradox and debate has been analyzed to exercise indirect power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • Anwari
  • Norman Fairclough
  • fragment
آقاگل‌زاده، فردوس.(1390). تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل گفتمان در زبان‌شناسی. تهران: علمی فرهنگی.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان‌العرب. بیروت: دار صادر.
ابو‌ادیب، کمال. (1394). صورخیال در نظریه‌ی جرجانی. ترجمه‌‌ی فرزاد سجودی و فرهاد ساسانی، تهران: علم.
الشهری، عبدالهادی بن‌ظافر. (۲۰۰۴). استراتیجیات الخطاب متقاربه لغویه تداولیه. بیروت: دارالکتاب.
امینی‌شلمزاری، زهرا. (1400). «تحلیل نقش موقعیت در دانش‌های بلاغی و تحلیل انتقادی گفتمان با محوریت خسرو و شیرین نظامی». شعرپژوهی،سال۱۳، شماره‌ی3،صص1-26.
انوری، اوحدالدین محمدبن محمد. (1364). دیوان انوری. به‌اهتمام سعید نفیسی، تهران: سکه- پیروز.
باژورت، کلیفوردادموند و دیگران. (1390). سلجوقیان. ترجمه‌ی یعقوب آژند، تهران: مولی.
بال، ترنس. دگر، ریچارد. (1390). آرمان­ها و ایدئولوژی­ها. ترجمه‌ی احمد صبوری کاشانی، تهران: کتاب آمه.
چناری، امیر. (1377). متناقض‌نمایی در شعر فارسی. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
حسینی سروری، نجمه. (1393). «تحلیل انتقادی گفتمان قصیده‌ای از سنایی غزنوی». کهن‌نامه‌ی ادب پارسی، سال ۵، شماره‌ی 1، صص67-90‌.
رشیدی، مریم. روضاتیان، سیده‌مریم. (1400). «تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش بینافردی زبان در زبان شناسی سیستمی- نقشی هلیدی». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، دوره‌ی 13، شماره‌ی 2، پیاپی 25، صص 49-77.
سروش، عبدالکریم. (1364). تعمیم صنعت طباق با استفاده از عکس و نقض و عدم‌تقارن در شعر سعدی، مندرج در ذکر جمیل سعدی. تهران: وزارت ارشاد ملی، اداره کل تبلیغات و انتشارات.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (1384). قدرت، گفتمان و زبان. تهران: نشر نی.
سورانی حیدری، محمدحسن و دیگران. (1397). «تحلیل و بررسی گونه­های تکرار در شعر طاهره صفارزاده با تأکید بر کتاب بیعت با بیداری». زیبایی‌شناسی ادبی، سال ۱۶، شماره‌ی 35، صص 41-61.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا.(1372). مفلس کیمیافروش (نقد و تحلیل شعر انوری). تهران: سخن.
صفا، ذبیح‌اله. (1371). تاریخ ادبیات در ایران. ج (۲ و ۳). تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــ (1389). گنج سخن. تهران: ققنوس.
طبسی، محمدرفیع بن عبدالواحد. (‌1391‌). حدیقه‌البدایع در علوم بلاغی. تصحیح وحید مبارک، تهران: یاردانش.
فرکلاف، نورمن. (1387). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه­ی فاطمه شایسته‌پیران و همکاران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
فردوسی، مرجان. (1389). تحلیل گفتمان انتقادی گلستان سعدی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهراء.
قربانی جویباری، کلثوم. (1394). «بازنمود هویت زنانه هویت در مجموعه داستان حتی وقتی میخندیم فریبا وفی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف». زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی)، شماره‌ی ۷۹، پاییز و زمستان، صص 219-246.
قهرمانی، علی. (1398). «تحلیل گفتمان انتقادی در نهج‌البلاغه براساس تئوری نورمن فرکلاف». پژوهشنامه‌ی امامیه، سال ۵، شماره‌ی ۹، صص 175-198.
کریمی، عبدالعظیم.(1381). نظم پریشان. تهران: موسسه‌ی فرهنگی منادی تربیت.
محبتی، مهدی. (1386). بدیع نو. تهران: سخن.
مکاریک، ایرنا ریما. (۱۳۸۴). «زبان»، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه و گردآوری مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه.
مک‌دانل، دایان. (1380). مقدمهای بر نظریه‌های گفتمان. ترجمه‌ی حسین‌علی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
نبوی، محمد؛ مهاجر، مهران. (1376). به‌سوی زبان‌شناسی شعر رهیافتی نقش‌گرا. تهران: مرکز.
نفیسی، سعید. (1344). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری. ج1، تهران: کتابفروشی فروغی.
ون دایک، تئون ای. (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی. ترجمه‌ی پیروز ایزدی و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
یورگنسن، ماریان؛ فلیپس، لوئیز. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه‌ی هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
Fairclough, Norman. (1989). Language and power. Edinburgh Harlow: Addison Wesley Longman.
------------------------. (1992). Discourse and Social Change. London: Polity Press in Association.With Blackwell Publishing Ltd.