نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• لیلا معصومی نایینی ¹
• مرتضی هاشمی ²
• محمد رضا نصر اصفهانی ³

¹ ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ایران

² گروه ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ایران

³ گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه اصفهان ایران

چکیده

شناخت شخصیت‌های اساطیری و زنان اساطیری به‌طورخاص در شعر معاصر فارسی، راهی برای شناخت زن در روزگار معاصر و نیز شناخت شعر، لایه‌های معنایی و تحلیل آن است. در میان زنان، چهره‌ی لیلی در شعر فارسی اعم از کلاسیک و معاصر چهره‌ای شاخص است. لیلی در شعر فارسی یکی از بارزترین نمادهای معشوق است که در این پژوهش با تمرکز بر اشعار حسین منزوی، نصرت رحمانی و فروغ فرخزاد بازتاب چهره‌ی لیلی در شعر معاصر بررسی می‌شود. دلیل انتخاب این سه شاعر توجه آنان به جایگاه لیلی از حیث کمیت و کیفیت بوده است. پرسش اصلی پژوهش پیش رو این است که لیلی به‌عنوان یکی از شخصیت‌های مهم زن اسطوره‌ای در ادبیات فارسی، در شعر معاصر چگونه بازتاب یافته و چه نسبتی با چهره‌ی حقیقی زن در روزگار ما دارد. در این مجال پس از توضیح مبانی نظری، به کاربست نظریه‌ی اسطوره‌کاوی ژیلبر دوران در بازخوانی اسطوره‌ی لیلی در شعر نصرت رحمانی، حسین منزوی و فروغ فرخزاد پرداخته شده است. رویکرد اسطوره‌کاوی دوران رویکردی است که در آن بررسی چگونگی تأثیر زندگی شخصی مؤلف در کنار بافت- متن‌پژوهی به‌معنای تأثیرات تاریخی و اجتماعی در تألیف اثر موردتوجه است. این مقاله در سه بخش به کاربست الگوی دوران در بازخوانی اسطوره‌ی لیلی در شعر سه شاعر نام‌برده می‌پردازد. در این پژوهش مشخص می‌شود که هر سه شاعر برگزیده نگاهی متفاوت به اسطوره‌ی لیلی داشته‌اند و کارکرد اسطوره‌ها در شعر معاصر از وجوه گوناگون با کارکرد اسطوره در شعر سنتی متفاوت است.  نصرت رحمانی از چهره‌ی لیلی اسطوره‌زدایی می‌کند. لیلی شعر نصرت، رها، آزاد و بی‌مرز است. در شعر منزوی گاه لیلی همان معشوق اساطیری است و گاه شاعر، لیلی را به‌خاطر اتخاذ موضع منفعلانه در عشق نکوهش می‌کند و فروغ نیز اسطوره‌ی لیلی را اسطوره‌‌ای کهنه برای عشق‌ورزی در زمانه‌ی معاصر می‌داند.
 

کلیدواژه‌ها

• اسطوره‌کاوی
• بافت‌-متن‌پژوهی
• حسین منزوی
• زن اسطوره‌ای
• شعر معاصر
• شعر نصرت رحمانی
• فروغ فرخزاد
• لیلی

عنوان مقاله [English]

Leyli's Face in Contemporary Persian Poetry According to the Approach of Myth Analysis

نویسندگان [English]

• leyla maasoumi naeni ¹
• Morteza Hashemi ²
• Mohammadreza Nasr esfahani ³

¹ Persian literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Iran

² Department of Persian Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Iran

³ Teaching Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Isfahan, Iran

چکیده [English]

Knowing mythological characters in general and mythological women in particular in contemporary Persian poetry is a way to know women in contemporary times as well as knowing poetry, its semantic layers and analysis. Among women, Leyli's face is an important figure in Persian poetry, both classical and contemporary. One of the most prominent and important symbols of the lover in Persian poetry, Leyli, the reflection of her face in contemporary poetry is examined in this research by focusing on the poems of Hossein Manzavi, Nusrat Rahmani and Forough Farrokhzad.
The main question of the research is how Leyli, as the most important mythical female character in Persian literature, is reflected in contemporary poetry and what her relationship with the real face of women is in our times.
In so doing, after reading the most important poems in which the character of Leyli is present, the poems will be analyzed from the point of view of myth analysis. Myth analysis is an approach in which the influence of the author's personal life is examined along with contextual-textual research in the sense of historical and social influences in the creation of the work. The findings of the research show that all three poets selected in this research have had a different look at the myth of Leyli and the function of myths in contemporary poetry is different from the function of myth in traditional poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

• Leyli
• mythical woman
• contemporary poetry
• myth analysis
• context-textual research