نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نعیمه سلطانی ¹
• زینب صابرپور ²
• علیرضا فولادی ³

¹ دانش‌اموخته‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه تربیت مدرس

² استادیار زبان و ادبیات فارسی / دانشگاه تربیت مدرس

³ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجه، دانشگاه کاشان، ایران.

چکیده

انسجام از دیدگاه زبان‌شناسی سیستمی - نقشی برای به‌وجودآوردن متن‌های یکپارچه‌ مهم است. عوامل انسجام به دو دسته‌ی دستوری و واژگانی تقسیم می‌شوند و هر دسته زیرمجموعه‌هایی را دربرمی‌گیرد. کاربرد عوامل انسجام در متن ادبی به‌لحاظ کمّی و کیفی با متون دیگر تفاوت دارد؛ بااین‌حال بخش‌هایی از متون ادبی ازجمله بیت تخلص قصیده این تفاوت را بیشتر نشان می‌دهند که شاعر در این بیت می‌کوشد هرچه بیشتر آغاز قصیده را با بدنه‌ی آن پیوند بزند. در پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی، کاربرد عوامل انسجام در بیت تخلص قصاید منوچهری به‌عنوان یکی از نمایندگان سبک خراسانی تحلیل شده است. همچنین تلاش شده تا با تکیه بر پژوهش‎های پیشین، الگویی فارسی برای بررسی انسجام در شعر ارائه شود که مشخص شد در دیوان منوچهری از میان 57 قصیده، 41 قصیده بیت تخلص دارند. به‌طورکلی در محدوده‌ی تخلص قصاید منوچهری 1007 مورد گره انسجامی یافت شد که بسامد عامل انسجام واژگانی (32/82%) بیشتر از عامـل دستوری (67/17‌%) بود. در میان عوامل زیرمجموعه‌ی عامل دستوری، ارجاع (81/11%) بیشترین نقش و عامل ربط (89/0%) کمترین نقش را در انسجام دادن به تخلص‌های این شاعر سبک خراسانی داشت. در میان عوامل انسجام واژگانی، عامل باهم‌آیی (54/50%) بیشترین بسامد و عامل تقارن نحوی (29/1%) کمترین بسامد را داشت.
 

کلیدواژه‌ها

• انسجام
• بیت تخلص
• سبک خراسانی
• قصاید
• منوچهری
• واژگان

عنوان مقاله [English]

Cohesive Devices in Transition Verses of Manoochehri's Ode

نویسندگان [English]

• Naeime Soltani ¹
• Zainab Saberpour ²
• Alireza Fouladi ³

¹ Master's Degree in Persian Language and Literature

² Assistant Professor of Persian Language and Literature, Tarbiat Modares University

³ Associate Professor of Persian Language and Literature/University of Kashan

چکیده [English]

Cohesion is significant in creating cohesive texts. Cohesive Devices can be divided to lexical and grammatical factors, each having subcategories. Using cohesive devices in literary texts is quantitatively and qualitatively different to other texts. Yet parts of literary texts such as transition-verses in odes, better demonstrate this difference as the poet attempts to further link the beginning of the ode to the body. Using a descriptive-analytical method, this study investigates the cohesive devices in transition verses of a Khorasani-style representative, Manoochehri. Moreover, based on previous research, an attempt has been made to create a model for examining cohesion in Persian poetry. It was also revealed that 41 of the 57 odes extracted from Manoochehri's poem collection include transition verses. In general, 1007 cohesive devices were discovered in the transition verses of Manoochehri's odes, with lexical cohesive devices (82.32%) outnumbering grammatical cohesive devices (17.67%). Among the subcategories of grammatical cohesive devices, references (11.81%) played the most important role in making this poet’s transition verses cohesive, while conjunctions (0.89%) played the least important role. Collocations (50.54%) were the most frequent lexical cohesive device, whereas syntactic parallelisms (1.29%) were the least frequent.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cohesion
• Transition-Verse
• Ode
• Manoochehri
• Khorasani Style.‎