نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسنده

• محمد هادی خالق زاده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد یاسوج

چکیده

در منظومه‌ی شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی (تولد: 651ق، وفات: 725ق) که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده، بیتی به قرارِ زیر آمده:




کــه باشم مـن به خدمت زیردستی




 


کنیــــزان تـــو را آیین­پرستـــــی






این بیت در شیرین و خسرو به‌تصحیحِ غضنفر علی­یف و نیز در خمسه‌ی امیرخسرو دهلوی به قرار مذکور است؛ یعنی در بیت، ترکیبِ «آیین­پرستی» قید شده است. در پژوهش حاضر که به‌صورت میدانی و کتابخانه­ای انجام شده، پژوهشگر با این پرسش روبه‌رو شد که آیا تصحیفی در ترکیب بالا انجام شده است یا خیر؟ چون کلمات کلیدی بیت مانند «خدمت»، «زیردستی» و «کنیز» نسبتِ معنایی دقیقی با «آیین­پرستی» ندارد. ازسوی‌دیگر در سه دستنویسِ خمسه‌ی امیرخسرو در کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی به‌جای آیین­پرستی، پایین­پرستی آمده که این جستار در پی آن است که با ذکر نمونه­های دیگر از نظامی گنجوی که موردتوجه خاص و تقلید امیرخسرو بوده اثبات کند «پایین­پرستی» ترکیب اصح است که امیرخسرو آن را از نظامی به امانت گرفته؛ ولی به‌دلیلِ رواجِ اندک این ترکیب در ادبیات فارسی و نزدیکی نوشتاری آیین و پایین در نسخ خطی، توسط نسخه­نویسان دچار تصحیف یا تحریف شده است.
 

کلیدواژه‌ها

• آیین ­پرستی
• امیرخسرو دهلوی
• پایین ­پرستی
• تصحیح
• تصحیف
• نظامی

موضوعات

• ادبیات قدیم

عنوان مقاله [English]

Religion or low worship? Correction and description of a verse by Amir Khosro Dehlavi

نویسنده [English]

• Mohammad hadi Khaleghzadeh

Associate Professor of Persian Language and Literature Islamic Azad University, Yasouj Branch

چکیده [English]

verse by Amir Khosro Dehlavi

Abstract:
In the poem Shirin and Khosro by Amir Khosro Dehlavi (born: 651 AH, died: 725 AH), which was collected in imitation of Khosro and Shirin Nizami, there is a verse as follows:
I am a subservient for your slaves to worship
This verse in Shirin and Khosro, which was edited by Ghazanfar Aliyev and published by the Institute of Asian Nations in Moscow (1961) and also in Khamseh of Amir Khosro Dehlavi, which was revised by Amir Ahmad Ashrafi (1983), is the same as mentioned, means, in that verse, the above combination "Religion" is stated.
In the present research, which was conducted in the field and in the library, this researcher faced the question of whether there was any revision in the above work or not? Because the key words of this verse such as "servant", "subservient" and "maid" do not have a precise semantic relationship with "ritual worship or religion".
On the other hand, in the three manuscripts of Amir Khosrow's khumsa in the library of the Islamic Council, instead of religion-worship, low-level worship is mentioned to prove that it is a valid combination that Amir Khosrow borrowed from Nezami, but due to the low prevalence of this combination in Persian literature and the closeness of the writings of ritual and low in the manuscripts, it was corrected or distorted by the hand writers.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Religiousness"
• "Amir Khosro Dehlavi"
• "Low worship"
• "Correction"
• "Nezami"