خویشکاری عشق و جنگ در دوبیتی‌های فایز دشتی بر پایه‌ی نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه هرمزگان. بندر عباس

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان

3 دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز

4 دانشیار گروه زبان‌شناسی دانشگاه گیلان

چکیده

خویش‌کاری عشق و جنگ در دوبیتی‌های فایز دشتی بر پایه‌ی نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی
 
چکیده
یکی از وجوه قابل‌توجه شعرغنایی عاشقانه، مفهوم جنگ و تعبیرهای وابسته به آن است؛ رویکردی از ناز و جلوه‌گری معشوق در مقابل خواست عاشق که ازطریق اشکال و عناصر مربوط به حوزه‌ی جنگ تشریح می‌شود. هدف پژوهش حاضر بررسی خویشکاری حوزه‌های مفهومی عشق و جنگ در دو‌بیتی‌های فایز دشتی است. پژوهش به روش تحلیل و توصیف کیفی و کمّی بر اساس بنیان‌های نظری استعاره‌ی مفهومی لیکاف و جانسون (1980) دوبیتی‌های فایز دشتی را موردمطالعه قرار می‌دهد. یافته‌های مطالعه که به‌صورت کتابخانه‌ای فراهم شده است، نشان می‌دهد تعداد 131 دوبیتی از مجموع 494 دوبیتی فایز دشتی (1367) کمینه یکی از ملزومات حوزه‌ی ‌جنگ را در خود دارد. این فراوانی که از بسط 79 مورد روشن از مناسبات جنگ حاصل می‌شود، در حمایت زیر‌نگاشت‌های میان‌حوزه‌ای و پی‌آمدهای استعاری مربوط به حوزه‌ی جنگ و همچنین تفصیل‌هایی که گاهی از شرایط اقلیمی- فرهنگی برخاسته است، درون‌مایه‌ی بخش قابل‌توجهی از دو‌بیتی‌های فایز دشتی را در ذیل استعاره‌ی مفهومی «عشق جنگ است» قرار‌می‌دهد. نتیجه‌ای که از این دریافت حاصل می‌شود روشن می‌کند که فهم استعاری این ترانه‌ها در ذیل نام نگاشت «عشق جنگ است» مستلزم نوعی خوانش است که به‌صورتی پیوسته حوزه‌‍‌‌های درون‌دادی و پی‌آمدهای استعاری مربوط به استعاره‌ی مرکزی را  نیز فرا‌‌‌بخواند.
‌
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Function of Love and War in Fayez Dashti's Couplets based on Lakoff and Johnson's Conceptual Metaphor Theory

نویسندگان [English]

  • ehsan ziarati 1
  • Faramarz Khojasteh 2
  • javad Dehghanian 3
  • mohammad amin sorahi 4
1 persian Language and Literature. Literature. university of hormozgan. bandar abbas
2 , Associate Professor of Persian Language and Literature Department, University of Hormozgan
3 Associate Professor of Persian Language and Literature Department, shiraz University
4 Associate Professor, Department of Linguistics, University of Gilan
چکیده [English]

The concept of war and its related interpretations is a significant aspect of the lyrical genre of romantic poetry. The concept of cuteness and showmanship in romantic relationships is explained using war-related forms and elements. This research investigates the function of love and war conceptual fields in Fayez Dashti’s couplets. This study utilizes qualitative and quantitative analysis to examine Fayez Dashti's couplets through the theoretical framework of conceptual metaphor, as established by Lakoff and Johnson (1980). The study findings, presented as desk research, demonstrate that out of 494 couplets by Fayez Dashti (1988), 131 couplets include at least one essential aspect of the war field. This abundance, which is obtained from the expansion of 79 clear cases of war relations, in support of the indices of inter-domains and metaphorical consequences related to the field of war, as well as the details that sometimes arise from the cultural-climatic conditions, is the theme of a significant part’s couplets. The result from this perception clarifies that the symbolic interpretation of these songs within the context of "Love is War" necessitates a continuous examination of the input fields and the metaphorical outcomes associated with the central metaphor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conceptual metaphor
  • War
  • couplet
  • Love
  • Fayez ِ Dashti

مراجع

ابراهیم‌تبار، ابراهیم. (1391). «تطبیق ترانه‌های فایز دشتستانی و امیر پازواری».  مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 6، شماره‌ی 21، صص 21-42.
اسپرغم، ثمین و همکاران. (1397). «بررسی ساختاری قصه‌ی فایز و پری و اسطوره‌ی هندی ازدواج گنگا و شاه شانتن». فرهنگ و ادبیات عامه، سال6، شمـاره‌ی 21، صص1-23.
اصغر‌نژاد ‌فرید، مرضیه؛ فقیه ‌ملک‌مرزبان، نسرین. (1395). «آمیزه‌ی مفهومی جنگ و شکار و عشق در غزلیات سعدی با تکیه بر نظریه‌ی فوکونیه و ترنر». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره‌ی 14، شماره‌ی 42، صص 31- 59.
بروستر، اسکات. (1395). شعر غنایی. ترجمه‌ی رحیم کوشش، تهران: سبزان.
پردل، مجتبی. (1396). «بررسی تطبیقی استعاره‌ی مفهومی عشق جنگ است در دیوان غزلیات حافظ و سروده‌های پترارک». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره‌ی 5، شماره‌ی 2، صص 143- 172.
حسینی‌کازرونی، سیداحمد. (1379). «فهلویات، در آمدی بردوبیتی‌سرایی». پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، شماره‌ی 28، صص 46-64.
حسن‌زاده، علی. (1396). جامعه شناسی اشعار عامیانه‌ی جنوب با تأکید بر دوبیتی. پایان نامه‌ی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران.
حسینی، سیدنیام‌الدین و همکاران. (1401). «بررسی اغراض بلاغی خبر و انشای طلبی در دوبیتی‌های فایز». مطالعات زبانی بلاغی، دوره‌ی 13، شماره‌ی 29، صص 133- 160.
حاجیان، حیدر و همکاران. (1402). «تبیین غم و اندوه در شروه سرایی‌های فایز دشتی، محمد‌خان دشتی و مفتون بردخونی». مطالعات زبان و ادبیات غنایی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 42، صص 97- 111.
داودی مقدم، فریده. (1396). «کارکرد انگاره‌ی پری در ترانه‌های فایز دشتی». دومین همایش ملی نگاهی نو به ادب عامه، بوشهر: دانشگاه خلیج فارس.
ذوالفقاری، حسن. (1394الف). «کاربرد و ویژگی‌های دو‌بیتی در بومی سروده‌های ایرانی».  ادب‌پژوهی، دوره‌ی 9، شماره‌ی 32، صص 63- 95.
ــــــــــــــــ. (1394ب). «گونه‌شناسی ساخت‌های قالبی در زبان عامه». جستارهای زبانی، دوره‌ی 6، شماره‌ی 4، (پیاپی 25)، صص 69-98.
روشن‌زاده، مهرراد؛ عابدی، مجید. (1396). «بررسی تطبیقی آیات قرآن کریم در اشعار فایز دشتی و مفتون بردخونی». پویش در آموزش علوم انسانی، دوره‌ی ۳، شماره‌ی 8، صص 19-29.
فایز، محمدعلی. (1367). ترانه‌های فایز. عبدالمجید زنگویی (گردآورنده). بی‌جا: ققنوس.
ساسانی، فرهاد. (1390). استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، مجموعه مقالات امبرتو اکو [و دیگران]. ترجمه‌ی گروه مترجمان، تهران: سوره‌ی مهر.
سبزعلیپور، جهاندوست؛ رستمی‌جوریابی، راضیه. (1397). «مفهوم‌سازی استعاری و مبانی فرهنگی آن در ادبیات فارسی (مطالعه‌ی موردی: استعاره‌ی عشق جنگ است)».  مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شماره‌ی 18، صص 233-260.
صفوی، کورش. (1398). استعاره. تهران: علمی
قوام، ابوالقاسم؛ اسپرغم، ثمین. (‌1394). «بررسی استعاره‌های عشق و معشوق در دوبیتی‌های عامیانه‌ی خراسان بر بنیان نظریه‌ی استعاره‌ی شناختی». کهن‌نامه‌ی ادب فارسی، پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی، سال 6، شماره‌ی 3، صص 1- 27.
کوچش، زولتان. (1398الف). استعاره مقدمه‌ی کاربردی (ویراست دوم). جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
ــــــــــــــ. (1398ب). استعاره‌ها از کجا می‌آیند: شناخت بافت در استعاره. جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
گرگین‌پور، فرهاد. (1376). «فایز و شروه‌خوانی درمناطق جنوب». رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره‌ی 44، صص 14- 17.
لیکاف، جورج؛ جانسون، مارک. (1397). استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم (ویراست دوم). جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
مباشری، محبوبه؛ ولی‌زاده پاشا، لیلا. (1398). «بررسی تطبیقی استعاره‌ی مفهومی عشق جنگ است در مفهوم سازی «فنا» در دیوان شمس و قرآن». پژوهش‌های ادبی – قرآنی، سال 7، شماره‌ی 1، صص 179- 222.
مهدوی‌مرتضوی، سیده‌فاطمه. (1397). «جلوه‌ی اساطیر در دوبیتی‌های فایز دشتی». رخسار زبان، دوره‌ی 7، شماره‌ی 5، صص28- 50.
مظفری، نسرین. (1393). «جستارهای معنوی (دینی و اخلاقی) در اشعار فایز دشتی». چهارمین همایش ملی اخلاق با موضوع اخلاق و آداب زندگی، دانشگاه زنجان.
نوربخش، علی و همکاران. (1402). «سبک‌شناسی لایه‌ای شروه‌های جنوب». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال 16، شماره‌ی 2 (پیاپی4)، صص 221- 245.
هاشمی، زهره. (1389). «مروری بر نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون».  ادب‌پژوهی، دوره‌ی 4، شماره‌ی 12، صص 119- 139.
هاوکس، ترنس. (1397). استعاره. فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
Lakoff, George. (1993). "The Contemporary Theory of Metaphor", in Andrew Ortony (ed.) Metaphor and Thought (2nd edition), Cambridge University Press,pp, 202- 251.
Stefanowitsch, Anatol. (2006). Words and their metaphors: A corpus-based approach. In A. Stefanowitch & S. T. Gries (Eds.), Corpus-Based Approaches to Metaphor and Metonymy (pp. 64–105), Berlin: Mouton de Gruyter.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار