مجله علمی پژوهشی شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

3 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف شناخت بهتر ادبیات ملی و درک بیشتر هنر شاعری سعدی از دریچة ادبیات تطبیقی، به کنکاش در غزلیات سعدی و ابونواس از شاعران مشهور ادب فارسی و عربی در باب عشق پرداخته و همانندی‌های غیر قابل انکاری در این جنبة مهم شعری آن دو کشف کرده است. گرچه برخی از پژوهشگران با توجه به تسلط سعدی بر ادب عربی، سعی در القای تأثیرپذیری وی از ادب عربی دارند، اما این پژوهش با رویکردی متفاوت، با توجه به خاصیت کهن‌الگویی عشق و فطری بودن آن و طبع شعری بلند سعدی و قریحة وقاد و خیال بلندپرواز وی بر این فرض استوار است که پنداشتن این همانندی‌ها در عین جرعه نوشی سعدی از ادب زلال عربی، بر اصل توارد بهتر می‌نماید. با این فرض، پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی غزلیات دو شاعر، رویکرد تطبیقی خود را مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی برگزیده که قائل به جهانی بودن ادبیات و وحدت و انسجام ادبیات‌های مختلف است. تحلیل یافته‌های پژوهش پس از نشان دادن موضوعات مشترک و مشابه نشان داد، که با توجه به زبان مشترک عشق و نبوغ و قریحة سعدی، وجود این تشابهات، تواردهای ذهنی دو شاعر است که گاه در نقطه‌ای به هم رسیده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Similarities between Abu Nowas and Saadi about love

نویسندگان [English]

  • Ali asghar Nasimbahar 1
  • Mahmood Heidari 2
  • Yousof Nikrouz 3

1 PHD Student in Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran

2 Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran

3 Assistant in Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran

چکیده [English]

This research was done with the aim of better understanding of national literature and more understanding of Saadi's poetic art from the perspective of comparative literature and he has delved into the lyric of Saadi and Abu Nawaz - two famous poets of Persian and Arabic literature in lyric and has discovered undeniable similarities in this important poetic aspect of them. Although some researchers have tried to show the influence of Saadi on Arabic literature but this research is based on this assumption with a different approach, considering the archetypal nature of love and its innateness and Saadi's skill in lyric that thinking these similarities despite Saadi's benefit from Arabic literature is more of a telepathy. The analysis of the findings of the research after showing the common and similar topics showed that, considering the common language of love and Saadi's genius, the existence of these similarities are the mental thoughts of two poets who sometimes met at some point.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abu Nowas
  • comparative literature
  • Saadi
  • love
آیتی، عبدالمحمد. (1394). عاشقانه­های ابونواس اهوازی. تهران: نگاه.
ابراهیم، امل. (1396). بررسی نقدی تطبیقی تأثیر زبان و ادبیات عربی در ادبیات سعدی. ترجمه‌ی لیلا رئیسی و مریم اکبری موسی آبادی، شیراز: ایلاف.
ابن‌المعتز، عبداالله. (١٩٩٨م). طبقات الشــعراء المحدثین. بیروت: شــرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.
- ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. (١٩٦٦م). مختار الأغانی فی الأخبار والتهانی. القاهرة: الدار المصریة للتألیف والترجمة.
ابی‌‌نواس، حسن‌بن‌هانی. (1428ه). دیوان ابی نواس. حققه وشرحه احمد عبدالمجید الغزالی، بیروت: دارالکتاب العربی.
افرام‌البستانی، فواد. (بی‌تا). المجانی الحدیثه. بیروت: المطبعه الکاثولیکیه.
- انوشیروانی، علیرضا. (1389). «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران». مجله‌ی ادبیات تطبیقی، سال ۱، شماره‌ی ۱، صص 6-39.
- بزرگ­چمی، ویدا. (1387). «کلّیت ادبیات تطبیقی». نامه‌ی انجمن، 2/8. شماره‌ی30، صص 141-157.
- تاج­بخش، اسماعیل؛ ایزدی، اورنگ. (1395). «باده‌ستایی ابونواس و حافظ». پژوهش­نامه‌ی نقد ادبی و بلاغت، دوره‌ی 5، شماره‌ی 2، صص21-40.
- حیدری، محمود. (1396). «المثاقفة فی خمریات أبی نواس؛ دراسة فی ضوء الأدب المقارن (صورة النار والنور نموذجا)». نشریه الجمیعه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها، دوره‌ی 13، شماره‌ی 45، صص 79-98.
خان‌محمدی، محمدحسین. (1384). علم بدیع (آشنایی با آرایه­های سخن). قم: سوره‌ی مهر.
دهقانیان، جواد؛ ملاحی، عایشه. (1392). «بررسی تطبیقی مضامین عاشقانه در آثار فریدون مشیری و نزار قبانی». نشریه‌ی ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 4، شماره‌ی 8، صص  89- 118.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1374). نقش بر آب. تهران: سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1388). نه شرقی، نه غربی، انسانی. تهران: امیر کبیر.
- زینی­وند، تورج؛ محمدی، رضوان. (1395). «شعر تعلیمی ابونواس و سعدی در آینه‌ی ادبیات تطبیقی». فصلنامه‌ی پژوهش­های تطبیقی زبان وادبیات ملل، سال 1، شماره‌ی 4، صص65-79.
زینی­وند، تورج. (1390). «بررسی تطبیقی باده‌سرایی مادی در شعر ابونواس و رودکی». کاوش­نامه‌ی ادبیات تطبیقی، سال ۱، شماره‌ی 4، صص157-180.
سعدی، مصلح‌بن‌عبدالله. (1389). کلیات سعدی. بر اساس نسخه محمد علی فروغی. تهران: ذهن آویز.
- سیاوشی، صابره و همکاران. (1392). «بررسی تطبیقی جلوه­های زهد در شعر حافظ و ابونواس». هفتمین همایش ملی پژوهش­های زبان وادبیات فارسی، صص1085-1096.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1372) صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شکاکی، حیدرعلی و همکاران. (1397). «کهن الگوی عشق در نمایشنامه‌ی سلطان مار بهرام بیضایی». پژوهش­نامه‌ی ادب غنایی، سال ۱۶، شماره‌ی 30، صص 107-126.
صالح‌بک، مجید و هادی نظری منظم (1387) «ادبیات تطبیقی در ایران؛ پیدایش و چالش­ها». فصلنامه زبان و ادب پارسی، شماره 38، صص 9-29
- ضیف، شوقی. (1975). تاریخ الأدب العربی؛ العصر العباسی الأول. القاهرة: دارالمعارف.
العقاد، عباس محمود. (بی‌تا). أبو نواس، الحسن بن هانئ، دراسة فی التحلیل النفسانی والنقد التاریخی. القاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة.
عیوضی، رشید. (1350). «تاثرات همام تبریزی از سعدی شیرازی». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، دورة 23، شمارة 97-100، صص 197-188.
قاسمی­حاجی­آبادی، لیلا؛ پیکان­پور، مریم. (1390). «غزل در اشعار سعدی و متنبی». نشریه‌ی مطالعات ادبیات تطبیقی، سال ۴، شماره‌ی 14، صص 121-145.
- محفوظ، حسین‌علی. (1377). متنبی و سعدی. تهران: روزنه.
مکی، الطاهر احمد. (1987) الادب المقارن. قاهره: دار نهضه مصر للطبع و النشر.
مؤید شیرازی، جعفر. (1372). شعرهای عربی سعدی. تهران: پرواز.
میرحسینی، سیدمحمد؛ مقصودی، مسلم. (1390). «بررسی تطبیقی زهدیات ابونواس و سنایی». نشریه‌ی ادبیات تطبیقی، سال ۳، شماره‌ی 5، صص 279-303.
میرقادری، سیّدفضل‌الله. (1384). «بررسی تطبیقی ویژگی­های عشق در شعر حافظ شیرازی و ابن‌فارض مصری». مجله‌ی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره‌ی 22، شماره‌ی 3، صص 165-185. 
- نجاریان، محمدرضا؛ کهدویی، محمدکاظم. (1390). «نگاه شاعرانه‌ی رودکی و ابونواس به خمریات». نشریه‌ی ادبیات تطبیقی، دوره‌ی جدید، سال ۲، شماره‌ی 4، صص259-280.
وحیدیان کامیار، تقی. (1383). بدیع از دیدگاه زیباشناسی. تهران: سمت.
همایی، جلال الدین. (1361). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: توس.
یونگ، کارل گوستاو. (1372). جهان نگری. ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: توس.
............................... (1381). راز پیوند. ترجمه‌ی پروین فرامرزی و فریدون فرامرزی، مشهد: به نشر.