نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسنده

• محمد هادی خالق زاده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

چکیده

شواهدی نویافته بر معنا و کاربرد «بلبل» در متون روایی فارسی
 
چکیده
بلبل به‌عنوان پرنده­ای خوش­خوان که به زندخوان، زندباف و زندواف نیز مشهور است، در ادبیات فارسی جایگاه ویژه­ای دارد. فردوسی در ابتدای داستان رستم و اسفندیار بیتی به قرار زیر آورده: 
ز بلبل شنیدم یکی داستان           که برخواند از گفته‌ی باستان

 در این مقدمه، بلبل راویِ داستانِ اسفندیار شمرده شده است. جلال خالقی­مطلق برای نخستین‌بار حدسی مطرح می­کند که آیا این بلبل می­تواند نه بلبلِ پرنده که لقب یک راوی باشد که در روایتِ داستان به مقام استادی رسیده است؟ پس از انگاره‌ی خالقی­مطلق، شواهدی توسط پژوهشگران حاکی از آنکه در اندیشه‌ی ملل مختلف به فردِ راوی، شاهنامه­خوان و گوسان­ها «بلبل» اطلاق می­‌شود، بیان شد. این پژوهشگر ضمن معرفی شواهدِ گذشته و نقل‌قول­های پیشین، به شواهدی جدید دست یافته است که در این مقاله به تحلیل آن­ها خواهد پرداخت. این ­کوته­مقاله که با روش توصیفی – تحلیلی نوشته شده، به این نتایج دست یافته که بلبل در مقدمه‌ی رستم و اسفندیار لقب یا صفت یک راوی است و در قزاقستان، پاکستان، هند، ازبکستان، لهستان و ایران این لقب برای گوسان­ها وجود داشته و تا چندی پیش نیز در برخی شهرهای ایران ازجمله شیراز کاملاً شناخته شده بوده که مستندهای آن در متن مقاله آمده است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

•  بلبل
• راوی
• رستم و اسفندیار
• شاهنامه‌ی فردوسی
• گوسان­ها

موضوعات

• متون حماسی

عنوان مقاله [English]

Newly-Discovered Evidence on the Meaning and Usage of "Bulbul" in Persian ‎Narrative Texts

نویسنده [English]

• mohammad hadi khaleghzadeh

Associate Professor of Persian Language and Literature of Islamic Azad University, Yasouj Branch, Yasouj, Iran

چکیده [English]

Ferdowsi, in the introduction to the story of Rostam and Esfandiar in Shahnameh, identifies “bulbul” (literary meaning the nightingale) as the narrator of Esfandiar's tale, and in one of the verses of this introduction, he states: 
I heard a story from bulbul
that recounted the words of the ancients.
Some commentators of the Shahnameh have considered bulbul to be the same as the bird known for its beautiful song; however, for the first time, Jalal Khaleqi-Motlagh (1993) proposed a hypothesis that bulbul may not be the bird, but a title for a narrator who has reached a level of mastery in storytelling (Khaleqi-Motlagh, 2009: 54). The researcher aims in this article to examine the process and trajectory of this theory and to add new evidence to the previous testimonies.

کلیدواژه‌ها [English]

• bulbul
• narrator
• Rostam and Esfandiar
• Shahnameh
• Ferdowsi
• bards‎