نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه آینه‌وند ¹
• صفیه مرادخانی ²
• محمد خسروی شکیب ³
• سعید زهره‌وند ⁴

¹ دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، ایران

² عضو هیات علمی دانشگاه لرستان

³ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، ایران

⁴ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، ایران

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی، یکی از روش‌های تحلیل کیفی است که به ما می‌آموزد در ورای متن، مفاهیم پنهانی نهفته است. غیریت‌سازی، به حاشیه‌رانی و برجسته‌سازی از جمله شیوه‌هایی هستند که سازندگان متن از آن‌ها بهره می‌برند؛ تا گفتمان رقیب را به حاشیه برانند و گفتمان خودی را به جای آن برجسته کنند. ناصرخسرو یکی از کسانی است که از این روش به فراونی بهره برده است. وی عالمان دینی گفتمان رقیب را آماج غیریت‌سازی و به حاشیه‌رانی قرار داده است و گفتمان خودی را که همان تشیّع فاطمی است برجسته کرده است. روش طبقه‌بندی اطلاعات مقاله توصیفی- تحلیلی و روش تجزیه و تحلیل آن، روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف و روش تحلیل گفتمان اجتماعی- سیاسی لاکلائو و موفه است. پس از بررسی اشعار ناصرخسرو در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به این نتایج دست یافتیم: در سطح توصیف، ناصرخسرو از روش‌های حذف گفتمان رقیب، طنز، تشخص‌زدایی، تقابل ضمیر، حسن تعبیر، حصر موصوف و اسطوره‌سازی بهره برده است. در سطح تفسیر، می‌توان به درگیری‌های مذهبی و نیز نگرش منفی نسبت به اسماعیلیان اشاره کرد. در سطح تبیین، با توجه به رسالت ناصرخسرو برای ترویج مذهب اسماعیلیه، وی کوشیده است ریاکاری، جبرگرایی و دیگر ناهنجاری‌های جامعۀ خویش را به حاشیه براند و دال‌های گفتمانی خودی مانند خردورزی، دانش‌گرایی و... را جایگزین آن‌ها نماید.

کلیدواژه‌ها

• برجسته‌سازی
• تحلیل گفتمان
• غیریت‌سازی
• فرکلاف
• لاکلائو و موفه
• ناصرخسرو

موضوعات

• نقد

عنوان مقاله [English]

The Clergymen in Nasser Khosrow's poetry with an emphasis on the critical discourse analysis

نویسندگان [English]

• Fatemeh Adinehvand ¹
• safiyeh moradkhani ²
• mohammad khosravishakib ³
• Saeid Zorehvand ⁴

¹ PhD student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Iran

² Faculty of Lorestan University

³ Professor of the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Iran

⁴ Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Iran

چکیده [English]

Critical discourse analysis is one of the methods of qualitative analysis that teaches us that there are hidden meanings behind the text. Otherness, backgrounding, and foregrounding are among the methods used by text creators; to marginalize the competitor's discourse and emphasize the insider's discourse instead. Nasser Khosrow is one of those who have benefited from this method. He has alienated and marginalized the clergymen of the rival discourse and highlighted his own discourse, which is Fatimid Shiism. The descriptive-analytical article information classification method and its analysis method is Norman Fairclough's critical discourse analysis method and Laclau and Mouffe's socio-political discourse analysis method. After examining Nasser Khosrow's poems in three levels of description, interpretation and explanation, we reached these results: At the level of description, Nasser Khosrow has used the methods of eliminating competing discourses, satire, depersonalization, pronoun opposition, good interpretation, described limitation, and mythmaking. At the level of interpretation, we can point to religious conflicts and negative attitudes towards Ismailis. At the level of explanation, according to Nasser Khosrow's mission to promote the Ismaili religion, he has tried to marginalize hypocrisy, determinism and other anomalies of his society and replace them with his own discourse signs such as wisdom, knowledge, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

• Foregrounding
• discourse analysis Otherness
• Fairclough
• Laclau and Mouffe
• Nasser Khosrow