نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی حیدری ¹
• مهرنوش دژم ²

¹ عضو هیئت علمی

² مربی

چکیده

پس از روند گسترش غزل و افول قصیده سرایی، چون پیوند شعر و شاعری با دربار منقطع نگشته بود، غزل تا حدی، وظیفه‌ی اصلی قصیده را (مدح ممدوح) بر دوش کشید. مدیحه سراییِ در غزل، غالباً در دیوان شاعرانی ملموس‌تر است که جز غزل در قالب دیگری شعر نگفته‌اند. (یا در قوالب دیگر بسیار کم شعر گفته‌اند) حافظ شیرازی نیز مانند بسیاری از شاعران در غزل به مدح بعضی از پادشاهان، وزرا و... پرداخته است. اما مدایح او رنگ و بویی دیگر دارد. در بسیاری از مواقع ابیات مدح با دیگر ابیات غزل گره نخورده و تصنعی می‌نماید. او تا حدود زیادی از طریق ذکر نام ممدوح و تخلص خود، که گاهی با هم در یک بیت می‌آیند و گاهی یکی بر دیگری مقدم می‌شود، عظمت و شأن ممدوح را تلویحاً مشخص کرده‌ است. شاید به همین دلیل است که در بعضی از غزل‌های مدحی گاهی تخلص در بیت آخر و گاهی در بیت ماقبل آمده‌ است و احیاناً به جای تخلصِ به نام خود، به نام ممدوح تخلص کرده و گاهی پس از اتمام غزل از ممدوح یاد می‌کند. به طور کلی در این مقاله سعی شده با توجه به جای‌گیری تخلص و ممدوح در غزل‌های مدحی حافظ تا حدی شأن و منزلت آنان در نظر حافظ مشخص شود.
کلمات کلیدی: حافظ، غزل، مدح، ممدوح.

کلیدواژه‌ها

• حافظ
• غزل
• مدح
• ممدوح

20.1001.1.20088183.1392.5.4.4.3

موضوعات

• ادبیات تطبیقی فارسی و عربی
• ادبیات قدیم
• متون حماسی
• متون غنایی
• متون نظم
• نقد

عنوان مقاله [English]

The Role of Pseudonym in Hafiz's Praising Sonnets

چکیده [English]

 

A.  Heidari*                                    M. Dozham*^*

Lorestan University
Abstract
With the development of sonnets and the decline of odes, sonnet played the role of odes instead, in praising and glorifying people in power, since poetry had to maintain its relationship with the royal court. Eulogy, in the form of a sonnet, can be found more in the Divans of poets who have written only in the form of sonnets. Like many other poets, Hafiz of Shiraz has eulogized some kings, and ministers in his sonnets. His eulogies are different from other poets' eulogies; in many cases the praising lines sound artificial and they are not in harmony with the rest of the lines of the sonnet. Frequently, by mentioning the name of the praised man along with his own pseudonym in two hemistiches, he tacitly shows the greatness of the praised man; so, perhaps because of this, in some of his praising poems, Hafiz mentions his pseudonym in the last two hemistiches or the penultimate. Or probably instead of mentioning his pseudonym, he mentions the pseudonym of the praised man and sometimes he mentions it, at the end of the sonnet. This paper tries to show the importance of the praised man and his role in Hafiz' eulogies, based on the place of the pseudonyms in the lines of his sonnets. 




* Associate Professor of Persian Language & Literature, aheidary348@yahoo.com


* M.A. Student of Persian Language & Literature, 2zham@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: Hafiz
• Sonnet
• Eulogy
• praised man