رویکردی اساطیری و روان شناختی به تولد نمادین شبدیز در خسرو و شیرین نظامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

 
رویکردی اساطیری و روان شناختی به تولد نمادین شبدیز در
 خسرو و شیرین نظامی
 
دکتر اسحاق طغیانی*                      طیبه جعفری**
        دانشگاه اصفهان
 
چکیده
             نقش و اهمیت شبدیز، به عنوان محمل عشق و سفیر تقدیر، در رابطه عاشقانه میان خسرو و شیرین، سبب شده تا او هیئتی فراواقعی و سمبلیک بیابد و تولید عجیب و رازآلود داشته باشد؛ تولدی افسانه‌ای، در مکان و زمانی کاملاً نمادین. براساس سخن نظامی، شبدیز، نسب از سنگ دارد؛ سنگی سیاه و قدسی که در دل غاری در دامن دیری روحانی قرار گرفته است. زمان شکل‌گیری نطفه‌ی او درست در هنگام قران مشتری و زحل است؛ زمانی مسعود برای تولد مولودی که باید صاحب‌قران باشد. سنگ، کوه، دیر، قران و مادیان بکری که مادر شبدیز است، همه نقشی نمادین و حضوری ضروری و رازآلود در تولد شبدیز دارند و در پس تمامی آن‌ها اندیشه‌ای به قدمت عمر بشری نهفته است؛ اندیشه‌ای که باید لایه لایه باز کاویده شود تا عناصر و نمادهای موجود در این بخش از خسرو و شیرین نظامی آشکار شود.
 
 
* دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی
** دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Psychological and Mythological Study on the Symbolic Birth of ‘Shabdiz’ in Nezami’s Khosro and Shirin

چکیده [English]

 
 
Dr. E. Toghyani                                          T. Jafari
                 Esfahan University
 
ABSTRACT
Khosro and Shirin, Nezami's versified story and one of the master pieces of Persian literature, has a mysterious and symbolic structure. Shabdiz, the magnificent horse, has a key role to play in uniting the two lovers Khosro and Shirin. Shabdiz has a mythical birth. It’s origin is a black sacred stone located in a cave within a sacred monastry. Its mother is a virigin mare so that Shabdiz as the carrier of love and messenger of fate gains symbolic importance.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword:   Nezami  Khosro and Shirin  . Black Stone  . Mountain . Cave

مراجع

آذری دمیرچی، علاءالدین. (1353). خسرو وشبدیز. هنر و مردم، 12 (139)، 47-46.
الیاده، میرچا. (1367). آیین‌ها و نمادهای آشناسازی. ترجمه‌ی نصراله زنگویی. تهران: آگه.
بلعمی، ابوعلی محمد. (1353). تاریخ بلعمی. تصحیح محمدتقی بهار، ج 2، تهران: زوّار.
پورجوادی، نصرالله. (خرداد و تیر1370). شیرین در چشمه. نشر دانش، 11 (4)، 255- 246.
جابز، گرترود. (1370). سمبل‌ها. ترجمه‌ی محمدرضا بقاپور. تهران: مترجم.
جرمی، بلک. (1383). فرهنگنامه‌ی خدایان، دیوان و نمادهای بین النهرین. ترجمه‌ی پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
حق پرست، علی اکبر. (1386). اسب. هفته نامه نصیر بوشهر، مندرج در سایت اینترنتی www.nasirebushehr.com.
دوبوکور، مونیک. (1376). رمزهای زنده جان. ترجمه‌ی جلال ستاری. تهران: مرکز.
رضی، هاشم. (1383). پژوهشی درباره دنیای ایران باستان. تهران: سخن.
رضی، هاشم. (1343). دین قدیم ایران. تهران: آسیا.
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1385-1379). فرهنگ نمادها. ترجمه‌ی سودابه فضایلی، ج 1 و 3 و 4.  تهران: جیحون.
عبداللهی، منیژه. (1381). فرهنگنامه جانوران در ادب پارسی. تهران: پژوهنده.
عفیفی، رحیم. (1374). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته‌های پهلوی. تهران: توس.
فردوسی، ابوالقاسم. (1387). شاهنامه. به کوشش ناهید فرشادمهر، تهران: محمد.
قرشی، امان الله. (1380). آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی، تهران: هرمس.
گریمال، پیر. (بی تا). فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمه‌ی احمد بهمنش، ج 1، تهران: دانشگاه تهران.
گویری، سوزان. (1385). آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی. تهران: ققنوس.
کوتی، نصرت الله. (1349). فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی در ایران. تهران: سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران.
نبئی، ابوالفضل. (1371). هدایت طلاب به دانش اسطرلاب. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1385). خسرو و شیرین. به کوشش سعید حمیدیان. چاپ هفتم. تهران: قطره.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1380). هفت پیکر. تهران: ققنوس.
واحد دوست، مهوش. (1379). نهادینه‌های اساطیری در شاهنامه. تهران: سروش.
ورمازن، مارتین. (1372). آئین میترا. ترجمه‌ی بزرگ نادرزاده. تهران: چشمه.
هومر. (1380). ایلیاد. ترجمه‌ی سعید نفیسی. چاپ پانزدهم. تهران: علمی و فرهنگی.
هینلز، جان. (1382). شناخت اساطیرایران. ترجمه‌ی ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ چهارم. تهران: چشمه.
یونگ، کارل گوستاو. (1383). انسان و سمبول‌هایش. ترجمه‌ی محمود سلطانیه. چاپ چهارم. تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو. (1370). روان شناسی و دین. ترجمه‌ی فؤاد روحانی. چاپ سوم. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
؟. (10/11/1384). کارگاه نقد نمایش سنتی اسب در ایران. فرهنگستان هنر، مندرج در سایت اینترنتی www.honar.ac.ir.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار