شعر پژوهی(بوستان ادب) - فهرست مقالات

برای دریافت چرخش‌های معنایی و در نتیجه ژرف ساخت متفاوت با رویه‌ی ظاهری اشعار و نیز شناخت مخاطب پنهان غزل‌های حافظ - در غزل‌هایی که روی سخن با شخصیتی خاص است- ، کشف نشانه‌های درونْ متنی نه تنها راهگشا ... بیشتر

بررسی تطبیقی افکار و عقاید ابوالعلاء و خیام

لیلا امینی لاری؛ سیدفضل اله میرقادری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 15-33

https://doi.org/10.22099/jba.2012.346

چکیده

بررسی تطبیقی افکار و عقاید ابوالعلاء و خیام دکتر لیلا امینی لاری* دکتر سید فضل الله میرقادری** ... بیشتر

تحلیل و بررسی سروده‌ی "نادر یا اسکندر" اخوان ثالث

سیداحمد پارسا

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 35-48

https://doi.org/10.22099/jba.2012.347

چکیده

تحلیل و بررسی سروده‌ی "نادر یا اسکندر" اخوان ثالث دکتر سید احمد پارسا*دانشگاه کردستان چکیدهیکی از جریانات مهم شعر نو فارسی، سمبولیسم اجتماعی است که با نیما یوشیج آغاز شد و در دهه‌ی چهل به دلیل شرایط ... بیشتر

نگاهی به شعر و اندیشه طایر شیرازی

نجف جوکار؛ جابر دهباشی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 51-71

https://doi.org/10.22099/jba.2012.348

چکیده

نگاهی به شعر و اندیشه طایر شیرازی دکتر نجف جوکار* جابر ده باشی**دانشـگاه شیراز چکیدهنوشتار «نگاهی به شعر و اندیشه طایر شیرازی» دارای ده عنوان اصلی است ... بیشتر نگاهی به شعر و اندیشه طایر شیرازی دکتر نجف جوکار* جابر ده باشی**دانشـگاه شیراز چکیدهنوشتار «نگاهی به شعر و اندیشه طایر شیرازی» دارای ده عنوان اصلی است که عبارتند از: مقدمه، پیشینه تحقیق، معرفی پدران و نیاکان طایر و جایگاه سیاسی و اجتماعی آنان، نام و تخلص شاعر، شرح حال وی، ویژگی‌‌‌های اخلاقی و دانش و هنرها، شعر و شاعری طایر، مضامین اشعار، بررسی دیوان اشعار و معرفی نسخه‌‌‌های موجود و نتیجه گیری.حسن خان، ملقب به طایر شیرازی، از شاعران دوره بازگشت ادبی است. وی برادر زاده‌ی حاجی ابراهیم خان کلانتر است که در اواخر دوره زندیه و اوایل قاجاریه، قدرت و نفوذ فراوان داشت. با آنکه طایر شیرازی صاحب دیوان شعر بوده است، تنها در تذکره‌ها و به طور گذرا معرفی شده است؛ در حالی که مطالعه و بررسی دقیق شعر وی، از نظر ادبی، فرهنگی و تاریخی دارای فواید بسیاری است.علاوه بر تذکره‌ها، سید امیر حسن عابدی در شماره 14 مجله قند پارسی سال 1378، کوتاه نوشته‌ای در شرح حال شاعر و شعر وی آورده است.تذکره‌ها و دیگر منابعی که از طایر یاد کرده‌اند نام وی را حسن خان، حسنعلی خان و محمدحسن خان آورده اند، اما به نظر می‌رسد "حسن خان" ترجیح دارد، زیرا در دیباچه دیوان که نویسنده آن از جزئیات زندگی شاعر مطلع بوده است، همین نام آمده است.خاندان طایر از زمان حاجی هاشم، جد طایر، در شیراز صاحب قدرت و نفوذ گشته‌اند. پس از آن حاجی ابراهیم خان، عموی طایر در اوایل دوره قاجار به صدر اعظمی ایران رسید. برخی از تواریخ دوره قاجار از انتساب این خاندان به حاجی قوام الدین، ممدوح حافظ، سخن گفته‌اند و برای نوشته خود سند و دلیلی ذکر نکرده‌اند.پس از آنکه فتحعلی شاه قاجار در سال 1215 ق. از حاجی ابراهیم خان، صدر اعظم خود، بدگمان شد و دستور قلع و قمع او و بستگانش را داد، طایر نیز به امر آن پادشاه نابینا شد. وی مدتی پس از نابینایی، از شیراز به اصفهان منتقل شد. در سال 1228ق. محمد علی میرزای دولتشاه، وی را از اصفهان به کرمانشاهان فرا خواند و طایر تا پایان عمر (1247ق.) در همانجا ماند.از طایر، دیوان شعری به جا مانده است که شامل یک دیباچه و نزدیک به 5700 بیت در قالب‌های قصیده، غزل، قطعه و رباعی است. قصاید وی بیشتر در مدح، به ویژه مدح محمدعلی‌میرزا فرزند فتحعلی شاه است. مضمون غزلیات وی عشق و حالات عاشق و معشوق است و در برخی از قطعات سربسته به هجو این و آن پرداخته است. قصاید طایر تحت تأثیر شاعران قرن ششم به ویژه انوری است و در غزل از حافظ و سعدی و همچنین شاعران مکتب وقوع تأثیر پذیرفته است.تاکنون شش نسخه از دیوان طایر شناسایی شده است،که عبارتند از:1- نسخه‌ی مجلس (به شماره‌ی 1017) 2- نسخه‌ی اهدایی حکمت به دانشگاه تهران (به شماره‌ی 136 حکمت) 3- نسخه‌ی کتابخانه شهید دستغیب شیراز (به شماره‌ی اختصاصی 770) 4- نسخه‌ی کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران (به شماره‌ی 177ج) 5- نسخه‌ی موزه‌ی ملی دهلی نو (به شماره‌ی 256/ 74) 6- نسخه‌ی موزه‌ی بریتانیا (به شماره 8009o r ).

بررسی تطبیقی ساختار داستان‌های شیر و گاو در کلیله و دمنه و افراسیاب و سیاوش در شاهنامه

سعید حسام پور

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 73-89

https://doi.org/10.22099/jba.2012.349

چکیده

بررسی تطبیقی ساختار داستان‌های شیر و گاو در کلیله و دمنه و افراسیاب و سیاوش در شاهنامه دکتر سعید حسام‌پور*دانشگاه شیرازچکیده درباره‌ی ساختار و منشاء قصه‌ها و اسطوره‌های ملت‌های مختلف ... بیشتر بررسی تطبیقی ساختار داستان‌های شیر و گاو در کلیله و دمنه و افراسیاب و سیاوش در شاهنامه دکتر سعید حسام‌پور*دانشگاه شیرازچکیده درباره‌ی ساختار و منشاء قصه‌ها و اسطوره‌های ملت‌های مختلف جهان آثار گوناگونی پدید آمده است. برخی از پژوهش گران با نگاهی تطبیقی آثار دو یا چند قوم را با یکدیگر مقایسه کرده‌اند. از آن جا که هندی‌ها و ایرانیان از گذشته‌های دور پیوندهای فراوان فکری، جغرافیایی و تاریخی داشته‌اند، زمینه‌های بسیاری نیزبرای پژوهشگران علاقه‌مند به بررسی آثار این دو قوم فراهم آمده است. بی‌گمان "پنجاتنترا" و "شاهنامه‌ی فردوسی"، دو اثر مهم و باستانی نزد مردم هند و ایران است و این دو اثر،درفرهنگ دوملت جایگاه ویژه‌ای دارند.در این مقاله کوشش شده با نگاهی ساختاری، اجزای ساختار داستان‌های افراسیاب و سیاوش در شاهنامه و شیر و گاو در کلیله و دمنه مقایسه شود. درخور توجه است که این اجزا به گونه‌ای شگفت‌انگیز با یکدیگر مشابه‌اند. گفتنی است، کوشش شده اگر تفاوت‌هایی میان روایات گوناگون از این دو داستان وجود دارد، بازنموده شود. هم‌چنین به دلیل هم مانندی فراوان داستان شیر و شتر پرهیزگار در مرزبان‌نامه و شیر و شغال در کلیله ودمنه به شباهت‌های دو داستان اخیر نیز اشاره شود و در پایان با توجه به ساختار بسیار مشابه دو داستان، ‌تحلیلی نیز ارائه گردد. * استادیار بخش زبان و ابیات فارسی

بررسی محورهای اصلی و شیوه‌ی گسترش روایت در کلیدر

کاووس حسن لی؛ ساناز مجرد

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 91-105

https://doi.org/10.22099/jba.2012.350

چکیده

بررسی محورهای اصلی و شیوه‌ی گسترش روایت در کلیدر دکتر کاووس حسن‌لی* ساناز ... بیشتر بررسی محورهای اصلی و شیوه‌ی گسترش روایت در کلیدر دکتر کاووس حسن‌لی* ساناز مجرد** دانشگاه شیراز چکیدهرمان کلیدر شاهکار ده جلدی محمود دولت آبادی است که در گستره‌ی آن شخصیت‌ها و سرگذشت‌های متعدد حضور می‌یابند وجریان رمان را پیش می‌برند. کلیدر رمانی تودرتو است که در زنجیره‌ای از کنش‌ها و واکنش‌ها پدید آمده است، و نویسنده با تقسیم بندی کتاب در قالب بخش‌ها وپاره‌های شماره‌گذاری شده، هر یک از داستان‌ها را به‌طور جداگانه پیش می‌برد. کلیدر دارای سه محور داستانی نسبتاً مجزاست: محور زندگی گل محمد، محور زندگی افراد روستای قلعه چمن و محور زندگی نادعلی. پیوند این سه محور را تنها در عواملی چون زمان، مکان و زبان روایت گونه‌ی داستان می‌توان جست‌وجو کرد. و در نتیجه منطق «وحدت موضوع» در محورهای سه‌گانه غایب می‌نماید. شیوه‌ی گسترش داستان‌ها در کلیدر بر اساس تقابل افراد داستانی است. این تقابل‌ها با ایجاد حوزه‌های کنش و واکنش، باعث گسترش طرح داستان می‌شوند. در این حوزه‌ها معمولاً سه شخصیت یا وضعیت به عنوان واحدهای پایه مشارکت دارند و اصلی‌ترین انگیزه‌های تقابل در این اثر دو موضوع عشق و مبارزه است. * دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی

مقایسه تحلیلی سلامان و ابسال جامی و شاه و کنیزک مثنوی مولوی

مریم روضاتیان؛ سیدعلی اصغر میرباقری فرد

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 107-117

https://doi.org/10.22099/jba.2012.351

چکیده

دکتر سیده مریم روضاتیان* دکتر سیدعلی اصغر میرباقری فرد** دانشگاه اصفهان چکیدهسلامان ... بیشتر

رویکردی اساطیری و روان شناختی به تولد نمادین شبدیز در خسرو و شیرین نظامی

اسحاق طغیانی؛ طیبه جعفری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 119-134

https://doi.org/10.22099/jba.2012.352

چکیده

رویکردی اساطیری و روان شناختی به تولد نمادین شبدیز در خسرو و شیرین نظامی دکتر اسحاق طغیانی* طیبه جعفری** ... بیشتر

درباره‌ی تصحیح و توضیح بیتی از حافظ

جواد مرتضایی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 135-146

https://doi.org/10.22099/jba.2012.353

چکیده

درباره‌ی تصحیح و توضیح بیتی از حافظ دکتر جواد مرتضایی*دانشگاه فردوسی مشهد چکیدهاختلاف نسخه‌های خطّیِ آثار نظم و نثر گذشتة ما در ضبط کلمات، بیشتر به دست ناسخان و خواسته یا ناخواسته است. این اختلاف ... بیشتر

کاوه، آهنگری فرودست یا خدایی فرود آمده

سیدکاظم موسوی؛ اشرف خسروی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 147-160

https://doi.org/10.22099/jba.2012.354

چکیده

کاوه، آهنگری فرودست یا خدایی فرود آمده دکتر سیدکاظم موسوی* اشرف ... بیشتر کاوه، آهنگری فرودست یا خدایی فرود آمده دکتر سیدکاظم موسوی* اشرف خسروی** دانشگاه شهرکرد چکیده ذهن آدمی از دیرینه‌ترین زمان تاکنون سرشار از آرزومندی و بلندپروازی بوده و تفکر در جهان مادی، خوداندیشی وچشم اندازی بلند و فراتر از خود داشتن، همواره در وجود انسان نهفته بوده است. اگرآدمی می‌تواند به جایی برسد "که به جز خدا نبیند" نتیجه‌ی همین گستره‌ی وجودی است. سیر نوسانی صعودی و نزولی یکی دیگر از ویژگی‌های ذهن انسان است. این حرکت همواره در اسطوره، فلسفه و تاریخ خود را نشان داده است. از آن جا که در اسطوره ذهن آدمی اختیار به نسبت مطلقی دارد، این سیر در آفرینش، گزینش، دگرگونی و تلفیق پدیده‌های اسطوره‌ای بیشتر خود را نشان می‌دهد.کاوه‌ی آهنگر، یکی از شخصیت‌های برجسته شاهنامه می‌باشد که از این جهت قابل بررسی است ونام وصفت به ظاهر پارادوکس مانند او بیانگر این امر است. او را می‌توان شخصیتی خدایی دانست که پس از پشت سر نهادن دگرگونی‌های مختلف، به آهنگری نزول کرده است اما ویژگی‌ها و اعمالی همچنان بزرگانه وخداگونه دارد. در این مقاله به کاوشی در این زمینه پرداخته می‌شود. * استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی** دانشجوی کارشناسی ارشد

مقاله کوتاه: نگاهی به‌دو زبانگی در واژه‌های مرکب خاقانی

محمود فضیلت

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1388، صفحه 161-172

https://doi.org/10.22099/jba.2012.355

چکیده

نگاهی به‌دو زبانگی در واژه‌های مرکب خاقانی دکتر محمود فضیلت*دانشگاه تهران چکیدهخاقانی در شعرهایش با کاربرد قواعد واژه‌سازی زبان فارسی، واژه‌های مرکبی را ساخته است. بسیاری از این واژه‌ها، ... بیشتر

دوره 17 (1404)

دوره 16 (1403)

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

دوره و شماره: دوره 1، شماره 1، شهریور 1388

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده