تأثیر مکرّرها در ایجاد لحن در غزلیّات شمس از دیدگاه فرمالیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد ساوه

2 استاد تمام /دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
تحلیل بافت اثر ادبی و عناصر سازنده آن در این تحقیق از طریق واژه های مکّرر ، توازن ، تصویر سازی ، استعاره ، شیوۀ بیان ، درنگ ، تکیه و تأکید... ، لحن های حماسی ، ستایشی ، شادی ، غم ، نیایشی را در این ابیات ایجاد کرده است . لحن با بُعد عاطفی اثر ، در تعامل است . از دیدگاه فرمالیسم روس، قاعده افزایی از روش های آشنایی زدایی محسوب شده که موجب برجسته سازی و توازن در غزلیات شمس است . قاعده افزایی در این ابیات ، نتیجه تکرارهای آوایی ، هجایی ، واژگانی و نحوی است ؛ که توازن را در ابیات آشکار کرده و باعث ارتقای کیفی ابیات و ایجاد لحن در این غزلیات شده است.در دیدگاه فرمالیستی ، قاعده افزایی ، هنجار گریزی و آشنایی زدایی که از اصول این مکتب هستند ؛ سبب فعال کردن عناصر زبانی در قافیه ها و ردیف های مکرر شده و ساخت های خلّاق را در این اثر به تصویر کشیده است و لحن ایجاد کرده است .نقش هنرسازه ها که از اصول فرمالیست هاست ، جنبه زیباشناسی در غزلیات مولــوی دارد و موجب ابداع و نوآوری در ساخت و صورت ابیات می شود ، تا از طریق توازن ، آشنایی زدایی ، هنجار گریزی ، تصاویر استعاری و مجازی ، هویت این شاهکار ادبی را بیشتر نمایان کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effect of Repetitions on creating Tone in Lyric Poem of Shams from Formalism Point of view

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Yavari 1
  • Abbas Ali Vafaei 2
1 Persian Language and Literature Teacher/Education
2 Full Professor of Persian Language and Literature /Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

 
The Effects of Repetition on Creating Tone in Ghazals of Shams: Formalistic Approach
 
F. Yavari*
Islamic Azad University of Iran, Save Branch
A. Vafaei**
Alame Tabatabaei University of Tehran
 
Abstract
This paper analyzes how the texture of the literary work and its elements such as word repetition, types of harmony, imagery, metaphor, pause, and stress create the dramatic, heroic, happy or sad tones in Ghazals of Shams. Tone has an interaction with the affective aspect of the work. In Russian Formalism, extra regularity is considered as a device   of defamiliarization that highlights the literary text and in Ghazals of Shams leads to harmony. Augmentation principle in Ghazals of Shams is the result of phonetics, syllable, word and syntax repetitions manifesting the harmony and presenting innovation and tone. Artistic techniques in Molavi’s ghazals result in innovation in structure and form of ghazals giving identity to this literary masterpiece through defamiliarization, deviation, and abstract metaphors.
Keywords: formalism, extra regularity, word repetition, tone, Ghazals of Shams
 



* PhD Candidate in Persian Language & Literature, yavari1962@yahoo.com


** Prof  of Persian Language & Literature, a_a_vafaie@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: formalism
  • extra regularity
  • repeated words
  • tone
  • Shams’s odes

مراجع

ارشدنژاد، شهرام. (1377). فن شعر انگلیسی. تهران: گیل.  
اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1389). جام جهان­بین. تهران: قطره.
براهنی، رضا. (۱۳۴۴). طلا در مس. تهران: چهر.
پِرین، لورِنس. (1393). ادبیات. ترجمه­ی علیرضا فرح­بخش، تهران: رهنما.
پورنامداریان، تقی. (1388). در سایه­ی آفتاب. تهران: سخن.
حق­شناس، علی­محمد. (۱۳۸۸). آواشناسی (فونتیک). تهران: آگاه .
حمیدیان، سعید. (1387). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهیـد.
خلیلی جهان­تیغ، مریم. (۱۳۸۰). سیب باغ جان: جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری غزل مولوی. تهران: سخن.
داناییان، نجمه. (1384). بررسی وجوه زیباشناسی غزلیات شمس. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
ـــــــــــــ. (1389). «بررسی وجوه زیباشناسی غزلیات شمس». مجله­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی کرمان، شماره­ی 28، صص 366-368 .
زرین­کوب، عبدالحسین. (1387). پلّه پلّه تا ملاقات خدا. تهران: علمی.
ـــــــــــــــــــــ. (1388). شعر بی دروغ شعر بی نقاب. تهران: علمی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). موسیقی شعر. تهران: آگاه .
ــــــــــــــ.  (۱۳۹۱). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1378). انواع ادبی. تهران: فردوس.
ـــــــــــــــ (1386). نقد ادبی. تهران: میترا.
ـــــــــــــــ. (۱۳۹۰). مکتب­های ادبی. تهران: قطره.
صبور، داریوش. (1384). آفاق غزل فارسی. تهران: زوّار.
صفوی، کورش.(1390). از زبان­شناسی به ادبیات. ج1، تهران: سوره­ی مهر.            
عمران­پور، محمدرضا. (1384). «عوامل ایجاد، تغییر و تنوع و نقش لحن در شعـر». پژوهش­های ادبی، ج 9 و 10، صص 127- 150.
فتوحی، محمود. (1390). سبک‌شناسی (نظریه­ها، رویکردها و روش­ها). تهران: سخن. 
کزّازی، میرجلال الدین. (1388). از گونه­ای دیگر. تهران: مرکز .
محمدی، محمدحسین. (1381). «آشنایی­زدایی در غزلیات شمس». مجله­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره­ی 4، شماره­ی 4-5، صص211-221.
مدرسی، فاطمه. (۱۳۸۷). «قاعده­افزایی در غزلیات شمس». پژوهشنامه­ی علوم انسانی، شماره­ی ۳/۵۹. صص 119- 143.
ملّاح، حسینعلی. (1363). حافظ و موسیقی. تهران: هنر و فرهنگ.
مولوی، جلال­الدین محمّد. (1390). کلیّات دیوان شمس. تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر، تهران: بهزاد.
ناتل خانلری، پرویز. (1332). «موسیقی الفاظ». مجله­ی سخن، شماره­ی 3، دوره­ی 5.
وفایی، عباسعلی. (1390). جستارهایی در زبان فارسی. تهران: سخن.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار